Η θλιβερή επέτειος ενός φονικού καύσωνα

Στις 18-9-1900 το ατμόπλοιο Σαρκία, που εκτελούσε το δρομολόγιο Πειραιάς- Κωνσταντινούπολη, συνάντησε στον Κάβο Ντόρο ισχυρούς ΒΑ ανέμους (μελτέμια) με αποτέλεσμα να υποστεί μεγάλες ζημιές. Το πλοίο έμεινε για λίγες ώρες ακυβέρνητο στη φουρτουνιασμένη θάλασσα και στη συνέχεια βυθίστηκε, παρασύροντας στο θάνατο 60 ανθρώπους. Οι ανακρίσεις έδειξαν ότι λίγο πριν από το ναυάγιο Αιγύπτιοι ναύτες πουλούσαν στους επιβάτες σωσίβια με τιμή μια χρυσή λίρα το ένα. Από τις 20 ως τις 27 Ιουλίου 1987 η Αθήνα έζησε έναν εφιαλτικό καύσωνα με κάθε καινούργια μέρα  να είναι  χειρότερη από την προηγούμενη. Στην οδό Πανεπιστημίου συμπατριώτες μας πουλούσαν στους ταλαίπωρους διαβάτες νερό σε πλαστικά ποτήρια (τα μπουκαλάκια δεν είχαν ανακαλυφθεί ακόμα) σε απίστευτα υψηλές τιμές. Τα δύο γεγονότα δεν έχουν την ίδια βαρύτητα, αλλά η αισχρή εκμετάλλευση ανθρώπων που βρίσκονται σε απόγνωση από άπληστους συνανθρώπους τους είναι η ίδια.

Τον Ιούλιο του 1987, ο φονικότερος στην ιστορία της χώρας καύσωνας σκότωσε περίπου 4.000 ανθρώπους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν ηλικιωμένοι και έμεναν στα δυτικά προάστια της Αθήνας. Από την 20^ή  του μηνός και μετά ο αριθμός των θυμάτων  αυξανόταν μέρα με τη μέρα δραματικά, καθώς ανέβαινε η θερμοκρασία και μειώνονταν οι ανθρώπινες αντοχές. Νέος τότε μετεωρολόγος στην ΕΜΥ θυμάμαι την εντύπωση που μου είχαν κάνει οι υψηλές ελάχιστες θερμοκρασίες που κυμαίνονταν από 29 έως 32 βαθμούς (μέση τιμή 31 βαθμοί). Για πόσο διάστημα μπορεί να αντέξει ένας άνθρωπος που ανήκει στις ευπαθείς ομάδες, όταν επί οκτώ ημέρες οι ελάχιστες θερμοκρασίες ήταν αυτές που αναφέρθηκαν και οι μέγιστες θερμοκρασίες ήταν σταθερά πάνω από τους 40 βαθμούς (μέση τιμή 43 βαθμοί); Επισημαίνεται στο σημείο αυτό ότι οι ελάχιστες θερμοκρασίες ήταν θερμοκρασίες κλωβού και όχι των διαμερισμάτων που επί οκτώ μερόνυχτα ήταν συνεχώς «πυρακτωμένα». Σημειώνεται ακόμα ότι αρκετά ζεστές  ήταν τόσο η 18^η όσο και η 19^η Ιουλίου με μέγιστες θερμοκρασίες 37 με 38 βαθμούς.

Ο μεγάλης διάρκειας καύσωνας του 1987 βρήκε την Αθήνα ανοχύρωτη. Κλιματιστικά δεν υπήρχαν ούτε στους θαλάμους των νοσοκομείων. Οι ανεμιστήρες, που σε αρκετά διαμερίσματα έλειπαν και αυτοί, βοηθούσαν κάπως την κατάσταση, αλλά δεν έλυναν το πρόβλημα. Πέρα από αυτό, ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό του πληθυσμού αγνοούσε τα βασικά μέτρα  προφύλαξης από τις υψηλές θερμοκρασίες. Από εκείνες τις εφιαλτικές μέρες θυμάμαι την απόγνωση που είχε καταλάβει μεγάλο μέρος του κόσμου. Κάθε μέρα οι άνθρωποι περίμεναν να ακούσουν καλά νέα από τις προγνώσεις μας, αλλά αυτά πήγαιναν όλο και πιο πίσω. Τότε κατάλαβα το πόσο άχαρα μπορεί να νοιώσει ένας παρουσιαστής δελτίου καιρού που σε τέτοιες δραματικές καταστάσεις δεν έχει να πει κάτι αισιόδοξο.

Στις νυχτερινές ειδήσεις της τελευταίας μέρας του καύσωνα (27^η Ιουλίου), όταν πια η αλλαγή του καιρού είχε ανακοινωθεί αλλά η πόλη εξακολουθούσε να βράζει,  με ρώτησε ο έγκριτος δημοσιογράφος της ΕΡΤ Κώστας Χούντας: «Πότε θα έλθει ο βοριάς κ. Ζιακόπουλε;» Ήταν η ερώτηση που ήθελαν να κάνουν εκατομμύρια άνθρωποι, για τους οποίους και οι ώρες είχαν μεγάλη σημασία. Όμως, η ακριβής πρόβλεψη της αλλαγής των ανέμων δεν είναι εύκολη δουλειά για τους μετεωρολόγους ακόμα και σήμερα. Πόσο μάλλον πριν από 27 χρόνια. Σκέφτηκα, λοιπόν, για μια στιγμή να αρχίσω να λέω ότι για τη μετεωρολογία είναι δύσκολες οι προγνώσεις με ακρίβεια ώρας κ.λπ., αλλά προτίμησα να πω απλά: «Στη διάρκεια της νύχτας». Τελικά οι βοριάδες ήλθαν στην Αττική γύρω στις 2 η ώρα και το πρωί της 28^ης Ιουλίου πήραμε όλοι ανάσα.

Υ.Γ. Ζητώ συγνώμη γιατί στους χάρτες οι επεξηγήσεις είναι γραμμένες στα αγγλικά. Είναι μέρος μιας παρουσίασης που είχα κάνει τον Σεπτέμβριο του 2013 στο Reading  της Αγγλίας με τίτλο: «29 years in weather broadcasting at Hellenic Public Television»