Αρκτικές εισβολές στη ΒΑ Αμερική και την Ευρώπη

Μέσος χάρτης 500 hPa (mb) για τον Ιανουάριο

της περιόδου 1958-2005 (NCEP/NCAR Reanalysis)

Φίλος με ρώτησε: «Μπορούν να παρατηρηθούν στην Ευρώπη αρκτικές εισβολές σαν αυτές που βιώνει η ΒΑ Αμερική;». Η απάντηση είναι ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά οι πιθανότητες να συμβεί είναι λιγότερες, ακόμα και για τις βόρειες περιοχές της ηπείρου μας. Η εξήγηση βασίζεται στον παρακείμενο χάρτη του Β. Ημισφαιρίου, στον οποίο είναι αποτυπωμένη η μέση κυκλοφορία του Ιανουαρίου σε ύψος περίπου 5,5 χιλιομέτρων (μέση τροπόσφαιρα). Όπως βλέπετε στο συγκεκριμένο χάρτη, που σε γενικές γραμμές είναι αντιπροσωπευτικός της μέσης κυκλοφορίας του χειμώνα, ο πολικός κυκλωνικός στρόβιλος είναι ασύμμετρος με δύο εμφανέστατες σκάφες χαμηλών υψών στη ΒΑ Αμερική και στη ΒΑ Ασία. 

Στα πλαίσια της φυσικής μεταβλητότητας του καιρού και του κλίματος, μικρές μετατοπίσεις των συγκεκριμένων σκαφών τόσο κατά τη διεύθυνση βορράς-νότος όσο και κατά τη διεύθυνση ανατολή-δύση παρατηρούνται συχνά, αλλά το να εμφανιστεί μια τέτοια σκάφη πάνω από την Ευρώπη συνιστά μεγάλη απόκλιση από τη μέση τιμή (θέση) και ως εκ τούτου έχει λιγότερες πιθανότητες να συμβεί. Στην κεντρική και κυρίως στη βόρεια Ευρώπη αρκτικές εισβολές παρατηρούνται όταν μια αντικυκλωνική σφήνα μπει στις πολικές περιοχές από την πλευρά του ΒΑ Ατλαντικού. Με την κίνηση αυτή, πολύ ψυχρές αέριες μάζες αρκτικής προέλευσης μεταφέρονται προς τις περιοχές μικρότερου γεωγραφικού πλάτους, αλλά οι μάζες αυτές στην πορεία τους προς το νότο χάνουν τα αμιγή χαρακτηριστικά τους. Παρόλα αυτά, είναι πάντα ικανές να προκαλέσουν καταστροφές, όπως συνέβη και στη χώρα μας τον ιστορικό για την Ευρώπη χειμώνα 1962-63.

Στον καιρό και το κλίμα μπορούν να συμβούν πολλά, αλλά πάντα μέσα στα όρια που κάθε φορά βάζει η φύση. Όταν ήμουν μικρός, νόμιζα πως θα μπορούσε κάποιο χειμώνα να χιονίσει στην Κόνιτσα πέντε μέρες συνέχεια, αλλά στην πορεία κατάλαβα ότι αυτό είναι σχεδόν αδύνατο. Η ατμοσφαιρική κυκλοφορία σε συνδυασμό με το ανάγλυφο (Πίνδος) βάζουν τα όρια. Αντίθετα, τα όρια αυτά δεν υπάρχουν π.χ. για την Κύμη της Εύβοιας. Η διαφορετικότητα του κλίματος από περιοχή σε περιοχή έχει την ομορφιά της με τους κατοίκους των διάφορων περιοχών να έχουν προσαρμοστεί σε αυτά που τους δίνει η φύση. Προβλήματα προκύπτουν όταν αρχίζουν οι σημαντικές κλιματικές αποκλίσεις, γιατί οι  ανθρώπινες κοινωνίες είναι οργανωμένες να λειτουργούν εύρυθμα με καιρικές συνθήκες κοντά στις μέσες τιμές. Όταν οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικά αίτια, τις «αποδεχόμαστε», μη μπορώντας να κάνουμε και αλλιώς. Όταν όμως με τα χεράκια μας οδηγούμε τον πλανήτη σε κλιματική αστάθεια και δεν κάνουμε τίποτε να την αποτρέψουμε, είμαστε άξιοι της τύχης μας. Το άδικο στην περίπτωση αυτή είναι ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα θα τα αντιμετωπίσουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας, για τα οποία σχεδόν κανείς μας δεν νοιάζεται.