Αλκυονίδες και Πιγκουινίδες

Κάποιον βαρύ χειμώνα που δούλευα στην ΕΜΥ ένας καλός συνάδελφος έσπευσε πολύ νωρίς να μιλήσει για τον ερχομό Αλκυονίδων, αλλά στάθηκε άτυχος στις προβλέψεις του. Αντί να καθίσει στην περιοχή μας ο «ήπιος» αντικυκλώνας που περίμενε, κατέβηκε ο σιβηρικός κι εμείς, πειράζοντάς τον, του λέγαμε ότι αυτές δεν είναι Αλκυονίδες, αλλά Πιγκουινίδες μέρες. Βέβαια, στο Βόρειο Πόλο δεν ζουν πιγκουίνοι, αλλά δεν μας ερχόταν καλά να πούμε τις μέρες Πολικο-αρκουδίνες. 

Όλα αυτά τα θυμάμαι με νοσταλγία, αλλά όπως και τώρα έτσι και τότε δεν μου άρεσε να καθόμαστε να συζητάμε αν μια συγκεκριμένη μέρα είναι ή δεν είναι αλκυονίδα ή αν μια ζεστή μέρα του καλοκαιριού είναι ή δεν είναι ημέρα καύσωνα. Τα κριτήρια που σε κάθε περίπτωση υπάρχουν είναι αυθαίρετα και τα βάλαμε για να μπορούμε να επικοινωνούμε ευκολότερα τις προγνώσεις μας στο κοινό και κυρίως για τις ανάγκες της έρευνας. Αυθαίρετα είναι και τα κατώφλια που βάζουμε για να χαρακτηριστεί η βροχή ασθενής, μέτρια ή ισχυρή ή να χαρακτηριστούν οι άνεμοι θυελλώδεις. Η φύση δεν βάζει τέτοια όρια και, βέβαια, όποτε θέλει μας στέλνει Αλκυονίδες ή Πιγκουινίδες μέρες. Αυτό που, προς το παρόν, δεν κάνει είναι να μας στέλνει μέρες καύσωνα το χειμώνα, αλλά αν τη ζορίσουμε, θα το κάνει κι αυτό.

Το παρακάτω απόσπασμα είναι από το βιβλίο ΚΑΙΡΟΣ, Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, Τόμος ΙΙ, Η πρόγνωση:

«Με τον όρο αλκυονίδες ημέρες εννοούμε μεμονωμένες ημέρες ή συνηθέστερα σειρές διαδοχικών ημερών της χειμερινής περιόδου και κυρίως του διαστήματος από 15 Δεκεμβρίου έως 15 Φεβρουαρίου με μεγάλη ηλιοφάνεια, ασθενείς ανέμους και θερμοκρασιακές συνθήκες τέτοιες ώστε το περιβάλλον να είναι ήπιο, φιλικό και γενικά ευχάριστο. Αυστηρός ορισμός για το χαρακτηρισμό μιας ημέρας ως αλκυονίδας δεν υπάρχει. Τα κριτήρια που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι ερευνητές για την περιοχή των Αθηνών είναι τα παρακάτω:

• Νεφοκάλυψη μικρότερη από 3/8

• Μέγιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 14 ή 15οC

• Ελάχιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 3 ή 4οC

• Μέση ένταση ανέμου μικρότερη από 6 ή 8 κόμβους.

Από πλευράς ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας, την περίοδο επικράτησης αλκυονίδων ημερών το κυρίαρχο σύστημα είναι ένας αντικυκλώνας που φράσσει το δρόμο των υφέσεων προς την περιοχή μας. Οι μετεωρολογικές συνθήκες (απουσία νεφών και ασθενείς άνεμοι ή άπνοια)που επικρατούν κατά τη διάρκεια των αλκυονίδων ημερών ευνοούν τις θερμοκρασιακές αναστροφές, στις οποίες οφείλεται η αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στο Λεκανοπέδιο της Αττικής. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν αρκετοί χειμώνες χωρίς περιόδους αλκυονίδων ημερών.»