Από τους Σεπτέμβριους που θυμάμαι

Κόνιτσα, φθινόπωρο στην πλατεία

Πηγή: http://www.e-konitsa.gr/index.php/fotografies

Από παιδί έχω σχηματίσει την άποψη ότι ο Σεπτέμβριος έπρεπε να είναι ο πρώτος μήνας του χρόνου. Η αιτία δεν βρίσκεται μόνο στο γεγονός ότι το συγκεκριμένο μήνα ξεκινάει η νέα σχολική χρονιά (ο Άγιος Σεπτέμβριος των Σχολείων). Τον Σεπτέμβριο με τη συγκομιδή και την αποθήκευση των καρπών κλείνει ο κύκλος του φυσικού έτους και αρχίζει κάτι καινούργιο. Είναι το ξανάνιωμα της γης που φέρνουν οι πρώτες μετά την καλοκαιρινή κάψα βροχές και σιγά-σιγά προετοιμάζουν τα χωράφια για τη σπορά. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι οι κάτοικοι αρκετών νησιών των Δωδεκανήσων αποκαλούσαν την 1^η Σεπτεμβρίου Αρχιχρονιά σε αντίθεση με την 31^η Αυγούστου που την έλεγαν Κλειδοχρονιά (κλείδωνε ο χρόνος). 

Από αστρονομικής πλευράς, η φθινοπωρινή ισημερία θεωρείται λογικό ξεκίνημα του έτους και αυτός ήταν ο λόγος που αρκετά αρχαιοελληνικά ημερολόγια είχαν ως αφετηρία τη φθινοπωρινή ισημερία. Να σημειώσουμε ακόμα ότι από τις αρχές του 4^ου αιώνα μ. Χ. καθιερώθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως αρχή του εκκλησιαστικού έτους (η αρχή της Ινδίκτου) η 1^η Σεπτεμβρίου.

Σεπτέμβριος, φίλοι μου. Ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου, ο μήνας του τρυγητού και του μούστου, ο μήνας των εμποροπανηγύρεων (παζαριών) που στις μέρες μας συνεχώς φθίνουν. Στο νου μου αυτή την εποχή έρχεται πάντα το Παζαρόπουλο ή Πανηγυρόπουλο της Κόνιτσας, που γινόταν κάθε χρόνο το τρίτο δεκαήμερο του μήνα και είχε πανηπειρωτικό χαρακτήρα. Αναμνήσεις από τα αξέχαστα παιδικά χρόνια, από τον απολεσθέντα παράδεισο της νιότης και της ανεμελιάς.

Στα χρόνια τα κατοπινά στην ΕΜΥ, με τον ερχομό του Σεπτεμβρίου, χτυπούσε το καμπανάκι του κινδύνου που προέρχεται από τα καιρικά φαινόμενα του φθινοπώρου. Μπορεί αυτό το μήνα ο κίνδυνος ενός καύσωνα να περιορίζεται πάρα πολύ και να μειώνεται η συχνότητα εμφάνισης και έντασης των μελτεμιών, αλλά έρχονται τα πρωτοβρόχια με καταστροφικά πολλές φορές αποτελέσματα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το τραγικό συμβάν του Σεπτεμβρίου του 1990, όταν χείμαρρος που είχε φουσκώσει από ισχυρή καταιγίδα έπνιξε τέσσερις ανθρώπους στο χωριό Λιβάρτζι ή Λειβάρτζι Καλαβρύτων (11/9).

Η απώλεια έστω και μιας ανθρώπινης ζωής είναι βέβαια μακράν το τραγικότερο γεγονός, αλλά στα αφτιά μου νομίζω ότι ακούω ακόμα τη γεμάτη αγωνία φωνή των αγροτών που ρωτούσαν να μάθουν αν υπήρχε κίνδυνος να καταστραφεί η σοδειά τους από τις καταιγίδες. Στην πρώτη γραμμή ήταν οι σταφιδοπαραγωγοί, που διαχρονικά την εποχή αυτή τρέμουν τη βροχή:

«Με τ’ άσπρο τ’ άτι του, ο Αύγουστός μας αρματωμένος

τον Γαρμπή δεν τον αφήνει,

που άγριος και θυμωμένος τρεχάτα τη σταφίδα έρχεται να μας την κλέψει.

Στον Άδη να την πάει, όλους μας να καταστρέψει.»

(Απόσπασμα ενός από τα σωζόμενα στιχουργήματα των Επτανήσων του 18^ου αιώνα)

Από τους Σεπτέμβριους των τελευταίων 30 ετών θυμάμαι ακόμα εκείνον του 2002,  στις 3 του οποίου πλημμύρισε για τρίτη φορά μέσα σε λίγους μήνες ο Κηφισός και έγινε η αιτία να παραιτηθεί ο τότε Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας. Θυμάμαι επίσης και τον Σεπτέμβριο του 2009 στη διάρκεια του οποίου μια ισχυρή καταιγίδα έπνιξε 33 ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη. Σε προσωπικό επίπεδο, δεν θα ξεχάσω ποτέ τον Σεπτέμβριο του 2011 που αποχαιρέτισα την ΕΜΥ «σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος…» που λέει ο Κωνσταντίνος Καβάφης στο εξαίσιο ποίημά του  Απολείπειν ο θεός Αντώνιον.

Σεπτέμβριος, φίλοι μου. Η αρχή του χρόνου ή, αν δεν συμφωνείτε, η αρχή των μηνών με τα ρω… Πορευόμαστε με λύπη για το καλοκαίρι που φεύγει και με μια καλά κρυμμένη αλλά υπαρκτή αισιοδοξία για το φθινόπωρο που έρχεται:

«Πάει ο καιρός με τα σταφύλια και τα σύκα

και της ντομάτας τον καρπό το στρογγυλό.

Διάβηκες καλοκαίρι, σύρε στο καλό …»

(Γ. Κατζιούλας, Χινοπωριάτικο)

Υ.Γ. Από τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου που δεν θυμάμαι καθόλου είναι οι εκλογές του 1996 και του 2007. Την ίδια τύχη θα έχουν και αυτές οι εκλογές.