Καιρικοί προβληματισμοί Νο 2

Χάρτης 1: Εκτίμηση χειμώνα 2015-16

Πηγή: http://www.accuweather.com/en/weather-news/2015-2016

Με τις λεγόμενες εποχικές προγνώσεις δεν τα πήγαινα καλά εξ αρχής. Δεν είναι μόνο ότι δεν έχουν –και δεν ξέρω αν αποκτήσουν ποτέ- μεγάλη επαληθευσιμότητα. Δεν προσφέρονται να βγάλει κάποιος στοιχειωδώς ασφαλή συμπεράσματα για τα ακραία φαινόμενα, τα οποία χάνονται μέσα στις μέσες τιμές της θερμοκρασίας και του υετού. Υπάρχουν μελέτες στις οποίες για την αξιολόγηση της δριμύτητας των χειμώνων χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός των ωρών ηλιοφάνειας, της θερμοκρασίας  και του αριθμού ημερών χιονόπτωσης, αλλά αυτού του είδους την προσέγγιση μπορείς να την κάνεις για αξιολόγηση των χειμώνων του παρελθόντος και όχι του μέλλοντος.

Ένα καλό μέτρο της δριμύτητας των χειμώνων στη χώρα μας και γενικότερα στα Βαλκάνια αποτελεί η συχνότητα εμφάνισης των αντικυκλωνικών σφηνών στη Βαλκανική χερσόνησο. Στις περιπτώσεις αυτές, η ύπαρξη ύφεσης, που κινείται από τα δυτικά προς τα ανατολικά στα κράσπεδα του αντικυκλωνικού σφήνα, προκαλεί μεγάλες ποσότητες υετού σχεδόν σε όλη τη χώρα. Ωστόσο, ακόμα και όταν δεν υπάρχει ύφεση, παρατηρείται συχνά υετός στις προσήνεμες στο Β-ΒΑ ρεύμα περιοχές. Στους βαρείς χειμώνες που έζησε η χώρα μας τον προηγούμενο αιώνα η μεσημβρινή κυκλοφορία, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, φέρνει το κρύο και τα χιόνια στην Ελλάδα, συνολικά δεν διαρκούσε πάνω από 30 ή 35 μέρες. Όμως, αν η επάνοδος π.χ. ενός 1962-63 έχει πολύ λίγες πιθανότητες να συμβεί, μπορούμε να δούμε ιστορικούς χιονιάδες με ψυχρές εισβολές 2-3 ημερών, οι οποίοι δεν μπορούν να ανιχνευτούν στις εποχικές προγνώσεις.

Με τα παραπάνω κατά νου, έρχομαι τώρα στο κρίσιμο ερώτημα: «Πόσο δύσκολο είναι να δούμε το φετινό χειμώνα έναν ή περισσότερους μεγάλους χιονιάδες;» Τι τους εμποδίζει; Η κλιματική αλλαγή; Θα ήθελα στο σημείο αυτό καταρχάς να τονίσω ότι η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί να αποτρέψει ούτε να επηρεάσει άμεσα την ισχυρή ψύξη του Β. Ημισφαιρίου όταν στη διάρκεια του χειμώνα αυτό «αποστρέφει» το πρόσωπό του από τον ήλιο. Μπορεί όμως να επηρεάσει με τρόπους που δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί την εκροή του ψύχους από τις πολικές περιοχές προς τις περιοχές με μικρότερα γεωγραφικά πλάτη. Κατά τη γνώμη μου, η υπόθεση ότι η κλιματική αλλαγή μέσω της θέρμανσης των αρκτικών νερών και των γειτονικών μονίμως παγωμένων στεριών τείνει να αποσταθεροποιεί πιο συχνά τον πολικό στρόβιλο είναι στο τραπέζι των συζητήσεων (πέρυσι έγραψα ακόμα και …παραμύθι για το θέμα αυτό).

Χάρτης 2: Συσχέτιση του Ελ Νίνιο/ΝότιαΤαλάντωση με τη 

θερμοκρασία του αέρα και την ατμοσφαιρική πίεση στη μέση 

στάθμη της θάλασσας το αρκτικό τρίμηνο Ιανουάριος-Μάρτιος. 

(Brönnimann et al., 2008: A Focus on Climate During the Past 

100 Years. Πηγή:http://www.geography.unibe.ch/content)

Όπως θυμόμαστε όλοι, τα προηγούμενα χρόνια το κρύο είχε κατασκηνώσει στη ΒΑ Αμερική, αλλά φέτος υπό την επίδραση και του ισχυρού Ελ Νίνιο υπάρχουν ενδείξεις ότι  το χειμωνιάτικο ψύχος θα μεταναστεύσει προς τη Β-ΒΑ Ευρώπη (Χάρτες 1 και 2). Τι μπορεί να σημαίνει για το δικό μας χειμώνα μια τέτοια εξέλιξη; 

Στους προβληματισμούς μου της 13ης Νοεμβρίου  (βλέπε επιλογή ΕΠΙ-ΚΑΙΡΑ) έγραψα για την τάση μετατόπισης των τροχιών των υφέσεων προς τα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί και τον επικείμενο χειμώνα, αλλά η κυκλοφορία θα είναι συνεχώς ζωνική; Προφανώς όχι. Τα τελευταία χρόνια με την ανυπαρξία ψύχους στη Β. Ευρώπη, οι από εκεί εισβολές δεν δημιουργούσαν ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για χιονοπτώσεις στην Ελλάδα. Έμεναν μόνες τους οι επεκτάσεις του σιβηρικού αντικυκλώνα, η ψυχρότητα του οποίου εξαρτώμενη από την παγοκάλυψη και τη χιονοκάλυψη του εδάφους δεν είναι σταθερή. Επιπλέον, οι προερχόμενες από εκεί αέριες μάζες στερούνται επαρκούς υγρασίας, την οποία δεν είναι πάντα εύκολο να παίρνουν από το Αιγαίο. 

Καταλήγοντας, θέλω να πω ότι αν φέτος το χειμώνα εγκατασταθούν πολύ ψυχρές αέριες μάζες στη Β. Ευρώπη, μπορεί και να αυξάνονται οι πιθανότητες -σε σχέση με τα τελευταία χρόνια- για έναν ή περισσότερους αξιόλογους χιονιάδες στην Ελλάδα. Αυτό δεν είναι ασύμβατο ούτε με το μαλακό χειμώνα που ως μέση λύση δίνουν τα μοντέλα ούτε με την κλιματική αλλαγή. Το να λέμε ότι με την κλιματική αλλαγή δεν θα χιονίζει πλέον είναι ανόητο. Ίσως να μη χιονίζει τόσο συχνά όσο χιόνιζε παλαιότερα, αλλά τίποτε δεν αποκλείει να χιονίσει πολύ κάποια στιγμή στην Ελλάδα και έμμεσα να έχει βάλει κι αυτή το χεράκι της.