«Ψιλή βροχή εράντιζε την γην εις το έβγα τους…»

Θεόδωρος Βρυζάκης, Η Έξοδος του Μεσολογγίου, 

Εθνική Πινακοθήκη

Για την ηρωική έξοδο των Μεσολογγιτών τη νύχτα της 10^ης προς την 11^η Απριλίου 1826, τη συγκλονιστικότερη στιγμή του αγώνα του 1821, γράφει, μεταξύ άλλων, ο αγωνιστής Νικόλαος Κασομούλης που έζησε τα δραματικά εκείνα γεγονότα: «Πλην, η ώρα η προσδιορισμένη (02:00 της 11^ης Απριλίου 1826) πλησίαζεν. Η Σελήνη ήτον δεκαήμερος, εις την αύξησίν της· προ μισής ώρας εσκεπάσθη με εν σύννεφον σκοτεινόν και δροσώδες· έβρεξεν ολίγον, και άρχισεν ο τόπος να γλιστρά· πλην εδοξάσαμεν τον Θεόν, διότι εκείνην την στιγμήν εσκέπασεν το φέγγος της σελήνης, ώστε να ωφεληθούμεν από το σκότος εις το κίνημα, πριν οι εχθροί μας καταλάβουν. Τρέχοντες λοιπόν όλοι, εδυνήθημεν να σκεπάσωμεν από το αυλάκι έως δύο οργιές το πλάτος τόπον». Όμως, στη συνέχεια ο καιρός εγκατέλειψε τους Έλληνες. Όπως λέει ο Κασομούλης: «Το σύννεφον, το οποίον εκάλυπτεν την Σελήνην, ετραβήχθη καθ' ην στιγμήν εβγαίναμεν -και το περισσότερον μέρος της Φρουράς είχεν έβγει, και εξαπλώθησαν εις την πεδιάδα- μας είδαν οι Άραβες εξερχομένους, και αρχίζουν τον ντουφεκισμόν και τον κανονιοβολισμόν.» ⁽¹⁾

Έγραψε για τις τρομερές εκείνες στιγμές ο ιστορικός Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος: «Σιωπηλοί οι πολιορκημένοι άρχισαν να περνούν τις γέφυρες και να πλησιάζουν τους εχθρικούς προμαχώνες απαρατήρητοι, γιατί η σελήνη είχε σκεπαστεί από μαύρο σύννεφο. Οι περισσότεροι της φρουράς είχαν βγει έξω από την πόλη και πλαγιασμένοι περίμεναν το σύνθημα του ξεκινήματος, όταν η σελήνη βγήκε από το σύννεφο και φώτισε τη σκηνή. Τότε οι Τουρκοαιγύπτιοι άρχισαν με πυκνά πυρά κανονιών και τουφεκιών να τους χτυπούν και να τους προξενούν πολλές απώλειες». Στη συνέχεια ο Βακαλόπουλος παραθέτει τα λόγια του Τερτσέτη: «Ψιλή βροχή εράντιζε την γην εις το έβγα τους και πολλοί εφώναζαν: Μας κλαίει ο Μεγαλοδύναμος απόψε» ⁽²⁾.

Το σχέδιο της εξόδου των πολιορκημένων είχε προδοθεί στους Τουρκοαιγυπτίους, αλλά οι απώλειες των Μεσολογγιτών θα ήταν λιγότερες, αν τα μαύρα σύννεφα έκρυβαν για λίγο ακόμη τη σελήνη, παρατείνοντας το σκοτάδι που τους έκανε αθέατους. Επιπλέον, εναντίον των εξερχομένων Ελλήνων ήταν και η παρατηρηθείσα σύντομη βροχή, διότι, όχι μόνο έκανε γλιστερό το έδαφος, αλλά καθάρισε την ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα το σεληνόφως που διαδέχθηκε τη βροχή να είναι εντονότερο από πριν. «Ενθυμούμαι» γράφει ο Αρτέμης Μίχος «ότι, αφού διήλθομεν όλας τα τάφρους και ευρέθημεν επί της ανοικτής πεδιάδος, είδον εις τας ακτίνας της ανατελλούσης τότε Σελήνης την πεδιάδα κατάλευκον εκ των καπών τας οποίας οι εξερχόμενοι έρριπτον δια να είναι ελαφρότεροι. Το θέαμα των εσπαρμένων τούτων καπών ήτο πρωτότυπον»⁽³⁾.

Συμπερασματικά, ο καιρός την ηρωική νύχτα της εξόδου του Μεσολογγίου έπαιξε κάποιο ρόλο, αλλά δεν ήταν πρωταγωνιστής. Πρωταγωνιστές ήταν οι άνδρες της φρουράς και ο άμαχος πληθυσμός της ιερής πόλης που πάνω από κάθε ανθρώπινο μέτρο απαίτησαν ελευθερία ή θάνατο. Η θυσία τους συντάραξε όχι μόνο τους λαούς αλλά και τους ισχυρούς της Ευρώπης οι οποίοι έκπληκτοι συνειδητοποίησαν ότι η τιμή και η αξιοπρέπεια των κατοίκων εκείνου του μικρού και φτωχού τόπου στέκονταν πάνω από το θάνατο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επανάστασης των Ελλήνων 1821-1833, τόμος  Α' Εκδόσεις  Βεργίνα, 2005.

(2) Καθημερινή της Κυριακής, Επτά Ημέρες, 24 Απριλίου 1994.

(3) Αρτεμίου Ν. Μίχου αντιστράτηγου, Απομνημονεύματα της δευτέρας πολιορκίας του Μεσολογγίου (1825-1826) καί τινες άλλαι σημειώσεις εις την ιστορίαν του μεγάλου Αγώνος αναγόμεναι, εκδίδονται υπό Σ. Π. Αραβαντινού. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου της Ενώσεως, 1883.