Τα «Μωρά» του Ειρηνικού και η μωρία των ανθρώπων

Χριστούγεννα με Λα Νίνια ή ασθενές Ελ Νίνιο;

Πηγή: http://www.ecmwf.int/en/forecasts/charts/seasonal/

nino-plumes-public-charts-long-range-forecast?

Οι ψαράδες και οι αγρότες που ζουν κατά μήκος των ακτών του Εκουαδόρ και κυρίως του Περού σχεδόν κάθε χρόνο τον Δεκέμβριο μαζί με το Θείο Βρέφος περιμένουν και ένα άλλο βρέφος. Ένα θερμόαιμο "Μωρό" που είναι γνωστό ως Ελ Νίνιο (Μικρό Αγόρι). Αυτό συμβαίνει γιατί το Ελ Νίνιο, ένα ωκεάνιο ρεύμα ελαφρά θερμότερο από την κανονική (μέση) θερμοκρασία του ανατολικού τροπικού Ειρηνικού, συνοδεύεται από μεταβολές στη θαλάσσια πανίδα των παραλίων και από την εμφάνιση ελαφρών βροχοπτώσεων με ευεργετικά αποτελέσματα για την αλιεία και την αγροτική οικονομία της περιοχής. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι ειδικοί ανακάλυψαν και τη Λα Νίνια, την ψυχρόαιμη αδελφούλα του Ελ Νίνιο. Ο όρος Λα Νίνια (Μικρό Κορίτσι) χρησιμοποιείται σε αντιδιαστολή με το Ελ Νίνιο για τις περιπτώσεις που οι θερμοκρασίες των νερών του ανατολικού τροπικού Ειρηνικού είναι χαμηλότερες του κανονικού.

Με την πάροδο των δεκαετιών, οι ειδικοί αναφερόμενοι στο Ελ Νίνιο εννοούν τα ακραία περιστατικά της υπερθέρμανσης των νερών του ανατολικού τροπικού Ειρηνικού, δηλαδή τις περιπτώσεις εκείνες  που το φαινόμενο δεν διαρκεί μόνο 2 ή 3 μήνες, αλλά συνεχίζεται για διάστημα 12 ή ακόμη και 18 μηνών και στη διάρκειά του η θερμοκρασία των νερών του ωκεανού υπερβαίνει κατά αρκετούς βαθμούς την κανονική τιμή. Στις περιπτώσεις αυτές, που εμφανίζονται σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα κατά μέσο όρο 4 ή 6 ετών, παρατηρούνται: ισχυρές βροχοπτώσεις, πλημμύρες στις ερήμους, προσβολές των φυτών από σμήνη εντόμων, αναταραχές στο θαλάσσιο οικοσύστημα και γενικότερα ακραία καιρικά φαινόμενα σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Η εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι το Ελ Νίνιο συνδέεται με μεγάλης κλίμακας μεταβολές της ατμοσφαιρικής πίεσης στο Ν. Ημισφαίριο που είναι γνωστές ως Νότια Ταλάντωση (Southern Oscillation).

Επειδή το φαινόμενο Ελ Νίνιο-Νότια Ταλάντωση καλύπτει περίπου το 10% της επιφάνειας της Γης, κάθε αλλαγή στο ισοζύγιο ενέργειας που προκαλείται με την άνοδο της θερμοκρασίας στα νερά του Ειρηνικού έχει αντίκτυπο ακόμα και σε περιοχές που βρίσκονται μακριά από τον Ειρηνικό. Οι περισσότερες από τις επιπτώσεις εμφανίζονται ως ακραία καιρικά φαινόμενα. Πάντως, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες, η επίδραση του Ελ Νίνιο στον καιρό της Ευρώπης δεν είναι σαφής¹. Μελέτη που εκπονήθηκε το 1998 έδειξε ότι στην ήπειρό μας από το σύνολο των αποκλίσεων των βασικών κλιματικών μεγεθών από τη μέση τιμή τους μόνο το 15 με 20% μπορεί να εξηγηθεί με το Ελ Νίνιο, κι αυτό μόνο σε τοπική κλίμακα και για συγκεκριμένες εποχές του χρόνου².

Σε μελέτη που έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφορικά με τις αποκλίσεις: (α) της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας, (β) της ελάχιστης μηνιαίας θερμοκρασίας, (γ) του ύψους βροχής και (δ) του αριθμού ημερών χιονόπτωσης του σταθμού του Αστεροσκοπείου Αθηνών για τους μήνες Δεκέμβριο, Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Μάρτιο της περιόδου 1950-1998 που καταγράφηκαν φαινόμενα ισχυρού Ελ Νίνιο βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο Μάρτιος κατά κύριο λόγο και δευτερευόντως ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος ήταν οι μήνες στους οποίους μπόρεσαν να γίνουν αισθητές αποκλίσεις από τις μέσες τιμές των κλιματικών μεγεθών που προαναφέρθηκαν. Ο Φεβρουάριος ήταν ο μήνας με τις μικρότερες αποκλίσεις. Οι ερευνητές ως πιθανές εξηγήσεις των ευρημάτων τους αναφέρουν τη σχετική υστέρηση μερικών μηνών της επίδρασης του Ελ Νίνιο στα βαρομετρικά συστήματα της Ευρώπης και τις διαφορές της επίδρασης κατά περιοχή και κατά εποχή. Επισημαίνουν ακόμα ότι οι αποκλίσεις που βρέθηκαν δεν είναι στατιστικά σημαντικές, αφού οι περιπτώσεις που εξετάστηκαν ήταν μόλις 8 σε διάστημα 50 ετών³. Βέβαια, η έρευνα για την ανακάλυψη τηλεσυνδέσεων στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία του πλανήτη συνεχίζεται σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά απέχουμε ακόμα αρκετά από την εποχή που θα χρησιμοποιούμε τα ευρήματα των ερευνών ως ασφαλείς προγνωστικούς δείκτες για τον καιρό των μέσων πλατών.

Έχοντας κατά νου τα παραπάνω, είναι απορίας άξιον το γεγονός ότι κάποιοι κάθονται και ασχολούνται με το πώς θα είναι ο επερχόμενος χειμώνας στην Ευρώπη και ειδικότερα στη χώρα μας με βάση το Ελ Νίνιο ή το Λα Νίνια. Όπως φαίνεται από τις προβλέψεις του ECMWF (βλέπε σχήμα), ακόμα και σήμερα δεν είμαστε σε θέση να πούμε με βεβαιότητα αν τα Χριστούγεννα θα έχουμε Λα Νίνια ή ασθενές (συνηθισμένο) Ελ Νίνιο. Πόσο μάλλον να μιλήσουμε για τον καιρό που υποτίθεται ότι συνδέεται με καθένα από αυτά τα φαινόμενα. Ορισμένοι, που ανήκουν στην κατηγορία των τερατολόγων από ανοησία ή προς ίδιον όφελος, βγήκαν στο Διαδίκτυο με τίτλους όπως «Έρχεται το Λα Νίνια στην Ελλάδα» και πρόβλεψαν βαρύ χειμώνα. Εγώ ξέρω ότι από τη Λατινική Αμερική στην Ελλάδα έρχονται ποδοσφαιριστές και όχι τα «Μωρά» του Ειρηνικού.

Το Ελ Νίνιο και το Λα Νίνια έρχονται από τα βάθη των αιώνων και δεν είναι τίποτε άλλο παρά εκδηλώσεις της εσωτερικής (φυσικής) μεταβλητότητας του κλιματικού συστήματος της Γης, στο οποίο σημαντικότατο ρόλο παίζουν η ατμόσφαιρα και οι ωκεανοί. Τα συγκεκριμένα φαινόμενα «πονοκεφαλιάζουν» ωκεανογράφους, μετεωρολόγους και κλιματολόγους, οι οποίοι δεν μπορούν να εντοπίσουν ξεκάθαρα τα αίτιά τους ούτε βέβαια να προβλέψουν με ακρίβεια την εμφάνισή τους. Ξεκάθαρη απάντηση δεν μπορούν να δώσουν ακόμα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής τόσο στη συχνότητα εμφάνισης όσο και στην έντασή τους.

Εμείς οι άνθρωποι, όταν εμφανιστήκαμε στον πλανήτη, βρήκαμε το Ελ Νίνιο και το Λα Νίνια, τις ακανόνιστες περιόδους ανομβρίας και πλημμυρών, τους τροπικούς κυκλώνες κ.λπ. Αν τις τελευταίες δεκαετίες τα φαινόμενα αυτά είναι περισσότερο καταστροφικά από το παρελθόν, είναι γιατί χτίσαμε πόλεις κοντά στις ακτές, αλλάξαμε τις χρήσεις γης και γενικότερα αφήσαμε στον πλανήτη το δικό μας γεωλογικό αποτύπωμα (ανθρωπόκαινο). Βάσιμη είναι και η υπόθεση ότι έχει βάλει το χέρι της και η κλιματική αλλαγή, αλλά δεν διαθέτουμε ακόμα ακλόνητες αποδείξεις. Οι θάνατοι από τα ακραία καιρικά και κλιματικά φαινόμενα και τα συνεχώς αυξανόμενα δισεκατομμύρια δολάρια των ζημιών που αυτά προκαλούν είναι το τίμημα που πληρώνουμε για την χωρίς κανένα φραγμό και σεβασμό προς το περιβάλλον εξάπλωσή μας σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη. Ανίκανοι ή μη θέλοντας να δούμε την πραγματικότητα ρίχνουμε την ευθύνη σε «Ελ Νίνιο–Γκοτζίλες» και δεν κάνουμε τίποτε το ουσιαστικό για να μην αυξηθεί η συχνότητα εμφάνισης παρόμοιων ή και ακόμα μεγαλύτερης ισχύος φαινομένων.

                 

Πηγές          

¹ Ζιακόπουλος Δ., 2009: Καιρός, ο Γιος της Γης και του Ήλιου, τόμος ΙΙ «Η πρόγνωση». Αθήνα Αυτοέκδοση. 

²Moron, V., and Ward, M., N., 1998: ENSO teleconnections with climate variability in the European and African sectors, Weather, 53, 287-295.

³ Μιχόπουλος Κ και Θεοχαράτος Γ., 1998: Συμβολή στη μελέτη της επίδρασης του φαινομένου El Nino σε κλιματικές παραμέτρους των Αθηνών, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Φυσικών Εφαρμογών, Εργαστήριο Μετεωρολογίας. Ανακοίνωση 3^ου Περιβαλλοντικού Συνεδρίου της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (ΕΕΦ).