Με αφορμή την τελευταία κακοκαιρία…

Η τετραδιάστατη μεταβαλλόμενη ανάλυση

του Ευρωπαϊκού Κέντρου (ECMWF)

-Τις παραμονές αλλά και στη διάρκεια της πρόσφατης κακοκαιρίας (26-30/11) αυτό που άξιζε να τονιστεί περισσότερο από όλα ήταν η επικινδυνότητα των διαταραχών που  κινούμενες από τα ΝΔ προς τα ΒΑ επηρέασαν με ισχυρές βροχές και καταιγίδες τη χώρα. Η επιμονή στην προοπτική θέασης κάποιων νιφάδων στα «υπερβόρεια» προάστια της Αττικής  ή το κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι κατανοητή, αλλά κάνει ζημιά στην ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών για την επικινδυνότητα των καιρικών φαινομένων.

-Οι προειδοποιήσεις για επικείμενη εκδήλωση επικίνδυνων καιρικών φαινομένων, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να εκδίδονται όσο πιο γρήγορα γίνεται για να προλάβουν οι πολίτες να προετοιμαστούν και όσο πιο αργά γίνεται για να αποκτήσει η πρόγνωση τη μεγαλύτερη δυνατή αξιοπιστία. Η άποψη «βγάλτε ανακοίνωση νωρίς για να προλάβει να προετοιμαστεί ο κόσμος» είναι λανθασμένη  γιατί οδηγεί σε αυτό που έπαθε ο τσομπάνος με το λύκο. Στο ίδιο αποτέλεσμα οδηγεί και η έκδοση υπερβολικού αριθμού προειδοποιήσεων …για κάθε ενδεχόμενο. Στη θητεία μου στην ΕΜΥ τα παραπάνω θέματα ήταν αυτά που με έκαναν να χάνω τον ύπνο μου.

-Τα αποτελέσματα των μοντέλων της αριθμητικής πρόγνωσης καιρού πρέπει να διαβάζονται σωστά. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι οι εξισώσεις λύνονται με προσεγγιστικό τρόπο. Υπάρχει και η αναγκαιότητα της χρονικής προσέγγισης-διόρθωσης. Με τα διαδοχικά τρεξίματά τους τα μοντέλα προσπαθούν να προσομοιώσουν όσο ακριβέστερα γίνεται την πραγματική εξέλιξη του καιρού. Αυτό θέλει χρόνο για να ελαττωθεί το πλάτος των σκαμπανεβασμάτων ώστε την D-1 ημέρα της πρόγνωσης η αστοχία να περιοριστεί σε ποσοστά μικρότερα του 10%.  Τη διαδικασία αυτή μπορούμε να την αντιληφθούμε παρατηρώντας προσεκτικά το παραπάνω σχήμα στο οποίο περιγράφεται η λεγόμενη τετραδιάστατη μεταβαλλόμενη ανάλυση. Με βάση λοιπόν το σχήμα, η ανάλυση της 12:00 UTC του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων Καιρού στηρίζεται σε μία μικρής διάρκειας πρόγνωση, η οποία «διορθώνεται» με τη χρησιμοποίηση των παρατηρήσεων 9 ώρες πριν και 3 ώρες μετά τη συγκεκριμένη ώρα. Όσοι νομίζουν ότι μπορούν, μέρες πριν, να «πετύχουν» τις προβλέψεις «μια κι έξω» έχουν άγνοια ή νομίζουν ότι έχουν το DNA του Τειρεσία. Με αυτά τα δεδομένα, είναι λογικό οι προγνώσεις μέρα με την ημέρα να προσαρμόζονται ή και να ανασκευάζονται. 

-Αναφορικά με τις ανθρώπινες επεμβάσεις στα αποτελέσματα των μοντέλων, έχω γράψει ότι με την πάροδο των ετών και την αναμενόμενη βελτίωση της αριθμητικής πρόγνωσης συνεχώς αυτές θα περιορίζονται. Σήμερα οι περισσότερες προγνώσεις εκδίδονται αυτόματα μετά από επεξεργασία των αποτελεσμάτων των μοντέλων. Όταν, αμφισβητώντας την αξιοπιστία των μοντέλων, προσπαθούμε να βάλουμε τη δική μας σφραγίδα στην πρόγνωση, κάνουμε σχετική μελέτη. Η μελέτη μας θεωρητικά μπορεί να στέκει, αλλά στην πράξη συχνά αποτυγχάνει. Έχω πικρή πείρα δεκαετιών στο ζήτημα αυτό. Σημειώνεται ότι η συστηματική επαλήθευση των αποτελεσμάτων των μοντέλων ανά εποχή, τύπο ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας κ.λπ. είναι χρήσιμη για την υποκειμενική πρόγνωση, αλλά δεν είναι εύκολη, όταν μάλιστα κάθε λίγο και λιγάκι αλλάζουν οι παραμετροποιήσεις και άλλα στοιχεία των μοντέλων. Σε κάθε περίπτωση, η ανθρώπινη παρέμβαση είναι χρήσιμη όταν μπορεί να προσθέτει αξία στα αποτελέσματα των μοντέλων. Αλλιώς, καλά θα κάνουν οι μετεωρολόγοι να …κάθονται στ’ αυγά τους.