Περί αλκυονίδων ημερών

Αλκυονίδες στον Μύτικα Αιτωλοακαρνανίας

Πηγή: http://mytikaspress.blogspot.gr

Όσο και να φαίνεται παράξενο, ο καύσωνας, το καλοκαιράκι του Αγίου Δημητρίου και οι αλκυονίδες ημέρες έχουν κάποια κοινά στοιχεία. Το σημαντικότερο από αυτά είναι ότι και τα τρία φαινόμενα παρατηρούνται με αντικυκλωνικές συνθήκες, γεγονός στο οποίο οφείλεται η κατά κανόνα πολυήμερη διάρκειά τους. Πέρα από αυτό, και τα τρία στερούνται αυστηρού ορισμού, γεγονός στο οποίο οφείλονται οι μάλλον ανόητες συζητήσεις - αντιδικίες για το κατά πόσο κάποιες μέρες είναι ή δεν είναι ημέρες καύσωνα ή αλκυονίδες. Οι αντίστοιχες συζητήσεις για τις μέρες του ονομαζόμενου και μικρού καλοκαιριού είναι πολύ χαμηλότερων τόνων. Στα όσα ακολουθούν θα εστιάσουμε την προσοχή μας στις αλκυονίδες ημέρες λόγω επικαιρότητας.  

Με τον όρο αλκυονίδες ημέρες εννοούμε μια σειρά διαδοχικών ημερών της χειμερινής περιόδου με μεγάλη ηλιοφάνεια, ασθενείς ανέμους και θερμοκρασιακές συνθήκες τέτοιες ώστε το περιβάλλον να είναι ήπιο, φιλικό και γενικά ευχάριστο. Πρόκειται ουσιαστικά για ημέρες που διακόπτουν τη βαρυχειμωνιά και ως τέτοιες παρουσιάζονται συχνότερα τον Ιανουάριο. Ωστόσο, το διάστημα που τις αναζητούμε αρχίζει από τα μέσα Δεκεμβρίου και φθάνει ως τα μέσα Φεβρουαρίου με την προϋπόθεση ότι σε κάθε περίπτωση αποτελούν διαλείμματα καλοκαιρίας. Όπως προαναφέρθηκε, αυστηρός ορισμός για το χαρακτηρισμό μιας ημέρας και κατ’  επέκταση μιας σειράς διαδοχικών ημερών ως αλκυονίδων δεν υπάρχει. Τα κριτήρια είναι λίγο-πολύ  αυθαίρετα, που, ωστόσο, συνδυαστικά περιγράφουν το ευχάριστο περιβάλλον. Για παράδειγμα, τα κριτήρια που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι ερευνητές για την περιοχή των Αθηνών είναι τα παρακάτω:

• Νεφοκάλυψη μικρότερη από 3/8.

• Μέγιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 14 ή 15^οC.

• Ελάχιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 3 ή 4^οC.

• Μέση ένταση ανέμου μικρότερη από 6 ή 8 κόμβους.

Αν εφαρμόσουμε τα παραπάνω κριτήρια για την περιοχή της Φλώρινας, θα βρούμε πολύ λιγότερες αλκυονίδες, ενώ αν τα ίδια κριτήρια εφαρμόσουμε για τη Ιεράπετρα της Κρήτης θα βρούμε περισσότερες από την Αθήνα αλκυονίδες ημέρες. Να τονίσουμε στο σημείο αυτό ότι αν λάβουμε υπόψη μας τις διαστάσεις των αντικυκλωνικών συστημάτων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι αλκυονίδες ημέρες πρέπει να έχουν (σχεδόν) πανελλαδικό χαρακτήρα. Αυτό επιτυγχάνεται με την διεύρυνση των θερμοκρασιακών ορίων, η οποία δεν είναι τόσο αυθαίρετη όσο εξαρχής φαίνεται. Αυτό, γιατί αν αξιολογήσουμε τα κριτήρια για τον ορισμό των αλκυονίδων από την πλευρά της συνοπτικής μετεωρολογίας, θα δούμε ότι τα σημαντικότερα από αυτά είναι η ηλιοφάνεια και οι ασθενείς άνεμοι. Όταν στη διάρκεια του χειμώνα στη χώρα μας υπάρχει ηλιοφάνεια και δεν φυσάει πολύ, δηλαδή όταν απουσιάζουν οι ισχυροί νότιοι ή βόρειοι άνεμοι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι καιρικές συνθήκες θα είναι γενικά ήπιες και ευχάριστες. Στις περιπτώσεις αυτές κάποιο προβληματάκι μπορεί να υπάρξει με τις χαμηλές ελάχιστες θερμοκρασίες κυρίως στην αρχή των αλκυονίδων. Πάντως, ακόμα και όταν ολόκληρη η χώρα δεν καλύπτεται από υψηλές πιέσεις, η οροσειρά που εκτείνεται από τον Γράμμο ως τον Ταΰγετο είναι ικανή να εξασφαλίσει σχετική καλοκαιρία στη μεν δυτική Ελλάδα με Β-ΒΑ ρεύμα και στη δε ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα με ανέμους δυτικών διευθύνσεων. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να μιλήσει κάποιος για άτυπες αλκυονίδες, εφόσον το περιβάλλον είναι ευχάριστο.  

Μεταξύ των ερευνητών υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και ως προς το μικρότερο αριθμό των ημερών που θα θεωρούνται Αλκυονίδες. Με άλλα λόγια, άλλοι έχουν την άποψη ότι και μια μεμονωμένη μέρα που πληροί τα κριτήρια θεωρείται αλκυονίδα, ενώ οι περισσότεροι  μιλούν για αλκυονίδες αν υπάρχουν τουλάχιστον 2 ή 3 διαδοχικές μέρες που να πληρούν τα κριτήρια. Αν λάβουμε υπόψη μας το συνήθη χρόνο επικράτησης των αντικυκλωνικών συνθηκών σε μια περιοχή, είναι λογικό να μην ασχοληθούμε με τις μεμονωμένες ημέρες. Η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τρεις διαδοχικές ημέρες που να πληρούν τα κριτήρια για να χαρακτηριστούν ως αλκυονίδες. Με την ίδια ακριβώς λογική έχω ορίσει και το επεισόδιο καύσωνα.