Ο καζαμίας και η ιστορία του

Στη Δύση κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, αλλά και στους αιώνες που ακολούθησαν, γνώρισε μεγάλη άνθηση η αστρομετεωρολογία, η οποία έχει πολύ βαθιές ιστορικές ρίζες. Οι πρώτες αστρομετεωρολογικές προγνώσεις εκδίδονταν στην αρχαία Βαβυλωνία με τη μορφή ημερολογίων, τα οποία περιείχαν μετεωρολογικά και αστρονομικά φαινόμενα. Στον 3^ο π. Χ. αιώνα Κινέζοι αστρονόμοι ανέπτυξαν ένα ημερολόγιο το οποίο χώριζε το έτος σε 24 χρονικά διαστήματα (δεκαπενθήμερα), καθένα από τα οποία συνοδευόταν από διαφορετικό τύπο καιρού. Τα αστρονομικά ημερολόγια που προαναφέρθηκαν ήταν ουσιαστικά οι πρώτοι καζαμίες (αλμανάκ) που έμελλε να έχουν στη συνέχεια λαμπρή πορεία και να φθάσουν σχεδόν ως τις μέρες μας.

Στην Ευρώπη οι πρώτοι καζαμίες κυκλοφόρησαν ως Ημερολόγια Βοσκών στα τέλη του 15^ου ή στις αρχές του 16^ου αιώνα και γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Σε αυτό συνετέλεσε τα μέγιστα η εφεύρεση της τυπογραφίας που έδωσε πολύ μεγάλη ώθηση στην έκδοση και τη διάδοση των πάσης φύσεως ημερολογίων, εορτολογίων και καζαμιών. Από το 1550 έως το 1566 ετήσιο καζαμία με προβλέψεις καιρού και τις επιδράσεις του στη γεωργία δημοσίευε και ο Νοστράδαμος. Φυσικά, δεν γεννάται ερώτημα για την αξιοπιστία των προγνώσεων που αναγράφονταν στους καζαμίες. Στα όσα ακολουθούν βλέπουμε τον εκπληκτικό τρόπο  με τον οποίο γίνεται η απομυθοποίηση του καζαμία στην κωμωδία «Ο Κομήτης» του Φοντενέλ, ο οποίος έζησε τον 17^ο αιώνα. Ο Ματυρέν, υπηρέτης του αστρολόγου - πρωταγωνιστή του έργου, δοκιμάζει να συντάξει τον ετήσιο καζαμία και στην κυριολεξία παίζει στα ζάρια τις μετεωρολογικές προβλέψεις. Για το κατόρθωμά του λέει με αναίδεια και κυνισμό: «Ζήτησα τη βοήθεια τριών ζαριών. Όταν πετύχαινα καλές ζαριές έβαζα κρύο, σε άλλες παγωνιά, σε άλλες ανέμους υγρούς με βροντές και ούτω καθεξής. Γελάς; Θα δεις πως τα τρία ζάρια μου θα έχουν μαντέψει σωστά» (Grenet Micheline, Το Πάθος για τα Άστρα το 17^ο Αιώνα. Εκδόσεις Παπαδήμα 2001).

Στη χώρα μας, αστρομετεωρολογικά ημερολόγια άρχισαν να εκτυπώνονται από τα μέσα του 19^ου αιώνα με τον τίτλο καζαμίες, ο οποίος προήλθε από τον ιταλικό casamia που εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Ραβέννα της Ιταλίας το 1763. Οι καζαμίες, που σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα από την έκδοσή τους έγιναν πολύ δημοφιλείς, περιελάμβαναν: εορτολόγιο, προγνωστικά καιρού, πασχάλια, εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, ιατρικές συμβουλές, προβλέψεις για διάφορα κοινωνικά, πολιτικά και άλλα γεγονότα, ονειροκρίτες, αινίγματα, μύθους, δεισιδαιμονίες, έθιμα, πρακτικές συμβουλές για τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία και άλλες χρήσιμες πληροφορίες.

 Στις μέρες μας εξακολουθούν να εκδίδονται καζαμίες, αλλά οι παλαιές ένδοξες μέρες τους έχουν πλέον περάσει ανεπιστρεπτί. Πριν από λίγο καιρό είχα μια συζήτηση με έναν εκδότη που συνεργάζεται με ορισμένους από τους τελευταίους συντάκτες καζαμιών. Συμπαθητικά γεροντάκια που εξακολουθούν να κάνουν με πολύ μεράκι μια δουλειά που ξεπεράστηκε από την εποχή. Μια παράδοση που σβήνει μαζί με τους ίδιους. Ποιος, στ’ αλήθεια, νοιάζεται, αν όσα γράφουν επαληθεύονται; 

Καλό Σαββατοκύριακο, φίλοι μου