Υπεριώδης ακτινοβολία, ο αόρατος κίνδυνος

Αν μείνουμε πολύ χρόνο εκτεθειμένοι στον ήλιο, το σώμα μας θερμαίνεται και κοκκινίζει. Η ενέργεια του ήλιου, που με τη μορφή ακτινοβολίας μικρού μήκους κύματος φθάνει σε μας, μετατρέπεται σε θερμική ενέργεια, με αποτέλεσμα το κοκκίνισμα του προσώπου και ενδεχομένως, αν η έκθεση στον ήλιο έχει διάρκεια, το κάψιμο του δέρματος. Τα παραπάνω φαινόμενα προκαλούνται από την ακτινοβολία με μήκη κύματος μεταξύ 0,10 και 0,40 μικρομέτρων  που ονομάζεται υπεριώδης ακτινοβολία ή UV (UltraViolet) ακτινοβολία.

Όταν η υπεριώδης ακτινοβολία φθάσει στο ανθρώπινο σώμα, απορροφάται από το πρώτο στρώμα που βρίσκεται κάτω από το δέρμα. Ο οργανισμός του ανθρώπου αμύνεται και για να προστατευτεί ορισμένα κύτταρά του παράγουν μια σκούρα χρωστική ουσία, τη μελανίνη, η οποία απορροφά μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας. Είναι αυτονόητο ότι άτομα με λευκό ευαίσθητο δέρμα, που το σώμα τους παράγει λίγη μελανίνη, έχουν μικρότερη προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Για την ένταση της υπεριώδους ακτινοβολίας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθιέρωσε το δείκτη υπεριώδους ακτινοβολίας που περιγράφεται στον παρακάτω πίνακα. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του δείκτη τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος βλαβών στο ανθρώπινο δέρμα. Κάθε μονάδα του δείκτη εκφράζει ακτινοβολία, δηλαδή ενέργεια ίση με 25 μιλιβάτ ανά τετραγωνικό μέτρο.

Για την πρόγνωση του δείκτη UV λαμβάνονται υπόψη:

• Η εποχή του έτους (η ακτινοβολία είναι εντονότερη τη θερινή περίοδο).

• Η θέση του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας (το μέγιστο του δείκτη σημειώνεται το μεσημέρι).

• Το υψόμετρο (η υπεριώδης ακτινοβολία αυξάνεται περίπου κατά 10% για κάθε 1.000 μέτρα πάνω από το έδαφος).

• Η νεφοκάλυψη (τα σύννεφα εξασθενίζουν την ηλιακή ακτινοβολία από 10 έως80%, ανάλογα με την πυκνότητά τους).

• Η συγκέντρωση του όζοντος στην ατμόσφαιρα.

Πρέπει να προσθέσουμε ακόμα ότι άτομα που βρίσκονται σε χιονοσκεπείς περιοχές ή σε αμμώδεις παραλίες δέχονται επιπλέον ακτινοβολία από τις ανακλάσεις της ηλιακής ακτινοβολίας στο χιόνι ή την άμμο. Καλό είναι να μην ξεχνάμε, επίσης, ότι ποσοστό της UV ακτινοβολίας 50% διεισδύει στο νερό της θάλασσας σε βάθος περίπου 3 μέτρων. Ένας παραστατικός τρόπος για να θυμόμαστε τα μέτρα που πρέπει να παίρνουμε για τις διάφορες τιμές του δείκτη UV δίνεται στο παρακάτω σχήμα.

Στα προαναφερθέντα μέτρα πρέπει να προστεθεί και ο περιορισμός του χρόνου έκθεσης στον ήλιο. Ο χρόνος αυτός πρέπει να ελαττώνεται, όσο αυξάνονται οι τιμές του δείκτη UV και όσο πιο λευκό δέρμα έχει ο άνθρωπος (Απόσπασμα από το βιβλίο ΚΑΙΡΟΣ, Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, τόμος Ι « η γνώση»).