Ο πόλεμος είναι κατάρα!

Αποκλίσεις της μέσης (επιφανειακής) θερμοκρασίας του αέρα του Νοεμβρίου του 1942 σε σχέση με την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία της περιόδου 1930 - 1939. Πηγή:  NASA Goddard Institute for Space Studies (GISS).

Η τιτάνια σύγκρουση μεταξύ των στρατευμάτων της Βέρμαχτ  και του Κόκκινου Στρατού, η οποία στην ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου έχει καταγραφεί ως η Μάχη του Στάλινγκραντ, άρχισε ουσιαστικά στις 17 Ιουλίου 1942 και τελείωσε στις 2 Φεβρουαρίου 1943 με τη νίκη των Ρώσων. Οι Γερμανοί έχασαν 330.000 άνδρες, έναν στρατάρχη, δεκαέξι στρατηγούς και οριστικά την ελπίδα να κερδίσουν τον πόλεμο. Στην κατάληξη εκείνης της μεγάλης αναμέτρησης, πέρα από τον ηρωισμό των Ρώσων που μάχονταν υπέρ βωμών και εστιών, σημαντικό ρόλο έπαιξε ο καιρός και το κλίμα της περιοχής των επιχειρήσεων.

Οι κακές καιρικές συνθήκες ουσιαστικά άρχισαν από τα μέσα Νοεμβρίου, καθηλώνοντας στο έδαφος τη γερμανική πολεμική αεροπορία (Λουφτβάφε) και προκαλώντας μεγάλα προβλήματα στους Γερμανούς στρατιώτες που δεν ήταν εξοικειωμένοι με το ψύχος. Με αυτές τις συνθήκες, στις 19 Νοεμβρίου, άρχισε η  ρωσική αντεπίθεση σχεδόν ταυτόχρονα από το βορρά και από το νότο. Σε μικρό χρονικό διάστημα οι Ρώσοι κατάφεραν να περικυκλώσουν τους Γερμανούς, των οποίων πλέον η μοίρα ήταν προδιαγεγραμμένη.

Πολλά είναι τα τελευταία συγκλονιστικά γράμματα Γερμανών στρατιωτών που στάλθηκαν από το Στάλινγκραντ προς τους δικούς του και διασώθηκαν στα αρχεία του Πότσδαμ. Νέα παιδιά γεμάτα ζωή κι ελπίδες για το μέλλον τους σύρθηκαν από έναν παράφρονα δικτάτορα σε έναν αιματηρό πόλεμο και τώρα έβλεπαν να πλησιάζει το τέλος τους. Από αυτά τα γράμματα διάλεξα εκείνο ενός ονειροπόλου μετεωρολόγου - παρατηρητή, ενός φιλειρηνιστή νέου ανθρώπου που αγαπούσε τη δουλειά του. Γράφει, μεταξύ άλλων, ο Γερμανός στρατιώτης στο τελευταίο γράμμα προς τη φίλη του Μόνικα:

«…Εδώ, τώρα με απασχολούν πολύ οι καιρικές συνθήκες. Είμαστε τέσσερις μαζί στη δουλειά αυτή κι αν εξακολουθήσει έτσι το πράγμα, θα είμαι πολύ ευχαριστημένος. Η δουλειά που κάνουμε είναι να μετράμε τη θερμοκρασία και την υγρασία και να υπολογίζουμε την ορατότητα και πόσο ψηλά βρίσκονται τα σύννεφα (…) Γύρω μας τα πάντα συντρίβονται. Μια ολόκληρη στρατιά πεθαίνει. Μέρα και νύχτα ζούμε μέσα στη φωτιά. Κι όμως είμαστε τέσσερις άνδρες εδώ πέρα απασχολημένοι με το καθημερινό μέτρημα της θερμοκρασίας και τα σύννεφα. Δεν πολυκαταλαβαίνω από πόλεμο. Απ’ το χέρι μου δεν σκοτώθηκε άνθρωπος. Δεν έριξα ούτε μία σφαίρα. Αλλά είμαι βέβαιος ότι η αντίθετη παράταξη δεν μπορεί να καταλάβει μια τέτοια ‘έλλειψη λογικής’. Θα ήθελα πολύ να μετρούσα τ’ αστέρια για μερικές ακόμα δεκάδες χρόνια, αλλά τώρα δεν μπορεί να γίνει τίποτε πια». (Αρχεία Πότσδαμ Τελευταία Γράμματα από το Στάλινγκραντ. Μετάφραση Αλέκου Ζωγράφου. Εκδόσεις Ασκραίος , Αθήνα 1972).