«Της ημέρας νιφετώδους και ψυχράς διαφερόντως…»

Η νίκη του Αννίβα στο παραπόταμο του Πάδου Τιτσίνο (Ticino) ήταν το προανάκρουσμα τριών σημαντικών νικών του Καρχηδόνιου στρατηλάτη εναντίον των Ρωμαίων επί ιταλικού εδάφους σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών. Η πρώτη από αυτές έλαβε χώρα τον Δεκέμβριο του 218 π. Χ. σε έναν άλλο παραπόταμο του Πάδου, τον Τρεβία (Trebia). Απέναντι στον Αννίβα παρατάχθηκαν η στρατιά του Τιβέριου Σεμπρόνιου Λόγγου και τα  λείψανα του στρατού του Πούμπλιου Κορνήλιου Σκιπίωνα. Από τους Ρωμαίους, που είχαν στρατοπεδεύσει στην ανατολική όχθη του Τρεβία, ο Πούμπλιος Κορνήλιος Σκιπίωνας ήθελε η κρίσιμη αναμέτρηση να διεξαχθεί την επόμενη άνοιξη μετά από καλύτερη προετοιμασία, αλλά ο Σεμπρόνιος ήθελε να γίνει η μάχη αμέσως. Την αδημονία του Σεμπρόνιου και τις κακές καιρικές και εδαφικές συνθήκες εκμεταλλεύτηκε με τον καλύτερο τρόπο ο Αννίβας, ο οποίος έφθασε στην απέναντι όχθη του Τρεβία στη διάρκεια μιας θυελλώδους κρύας νύχτας και έστησε μια καλοσχεδιασμένη παγίδα στους αντιπάλους του.

Σύμφωνα με τον Πολύβιο (Γ 72, 3), η μέρα της αναμέτρησης ήταν χιονώδης και υπερβολικά κρύα (της ημέρας νιφετώδους και ψυχράς διαφερόντως) και ο Αννίβας με προκλήσεις μέρους του ιππικού του επεδίωξε να κάνει τους Ρωμαίους να περάσουν το φουσκωμένο από τις βροχές ποτάμι με τα παγωμένα νερά. Οι Ρωμαίοι ξαφνιάστηκαν και χωρίς καμιά προετοιμασία έσπευσαν να κυνηγήσουν τους Καρχηδόνιους, πέφτοντας στην παγίδα του ευφυούς Αννίβα. Γράφει ο Τίτος Λίβιος: «Ο Σεμπρόνιος οδήγησε όλο το ιππικό του για να αντιμετωπίσει την επίθεση του ιππικού των Νουμίδων, επειδή αυτό το εμπιστευόταν περισσότερο. Πίσω από το ιππικό κινήθηκαν 6.000  πεζικάριοι και τελικά όλη η ρωμαϊκή δύναμη κατευθύνθηκε προς το πεδίο της σύγκρουσης. Ήταν η εποχή του χειμώνα, μια χιονοθύελλα μαινόταν και η περιοχή που βρίσκεται μεταξύ των Άλπεων και των Απεννίνων ήταν ιδιαίτερα κρύα κοντά στα ποτάμια και τα έλη. Για να γίνουν τα πράγματα ακόμα χειρότερα, τόσο οι άνδρες όσο και τα άλογα είχαν βιαστικά σταλεί προς τα εμπρός χωρίς τροφή, χωρίς προστασία από το κρύο» Στη συνέχεια ο ιστορικός περιγράφει την κακοπάθεια των Ρωμαίων στρατιωτών που πέρασαν το ποτάμι: «Με το νερό να φθάνει ψηλά ως το στήθος τους, τα άκρα τους έγιναν δύσκαμπτα από το κρύο και όταν εμφανίστηκαν στην απέναντι όχθη δεν είχαν τη δύναμη να κρατήσουν τα όπλα τους. Άρχισαν να λιποθυμούν από την κόπωση και όσο η μέρα περνούσε από την πείνα» (21.54).

Από την άλλη πλευρά, οι άνδρες του Αννίβα ξεκούραστοι ζεσταίνονταν στις φωτιές που είχαν ανάψει μπροστά στις σκηνές τους. Όταν ανακοινώθηκε ότι ο εχθρός είχε περάσει το ποτάμι, τον άφησαν να προχωρήσει λίγο ακόμα προς το μέρος τους και όταν το κρυμμένο ιππικό του Αννίβα εμφανίστηκε στις πλάτες των Ρωμαίων, ο δαιμόνιος Καρχηδόνιος  έδωσε το σύνθημα της γενικής επίθεσης. Η αναμέτρηση εξελίχθηκε σε απόλυτη καταστροφή για τους Ρωμαίους. Πολλοί ήταν αυτοί που σφάχθηκαν από του Καρχηδόνιους, ενώ μεγάλος ήταν και ο αριθμός εκείνων που πνίγηκαν στο ποτάμι ή πέθαναν από το κρύο. Όσοι γλύτωσαν κατευθύνθηκαν προς την Πλακεντία και την Κρεμόνα. Οι Καρχηδόνιοι έφθασαν ως τον  ποτάμι κυνηγώντας τους, αλλά λόγω της θύελλας δεν μπόρεσαν να προχωρήσουν περισσότερο και επανήλθαν στο στρατόπεδό τους (Πολύβιος Γ 74, 9).

Τις ημέρες που ακολούθησαν οι καιρικές συνθήκες δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα και στους νικητές της μάχης του Τρεβία. Όπως αναφέρει ο Πολύβιος: «Από τη βροχή και το χιόνι που ακολούθησε η κατάσταση επιδεινώθηκε ώστε όλοι οι ελέφαντες πλην ενός να χαθούν και πολλοί άνδρες και άλογα να πεθάνουν επίσης από το κρύο» (Πολύβιος Γ 74,11). Ο Σεμπρόνιος θέλοντας, στο μέτρο του δυνατού, να αποκρύψει από τη Σύγκλητο την ήττα του, έστειλε στη Ρώμη αγγελιοφόρους να ανακοινώσουν ότι είχε γίνει μια μάχη, αλλά η καταιγίδα που επικρατούσε του είχε στερήσει τη νίκη. Οι διοικούντες τη Ρώμη αρχικά έδωσαν πίστη σε αυτά τα νέα, αλλά λίγο αργότερα έμαθαν τα πραγματικά γεγονότα (Πολύβιος Γ 75,1 & 2). 

Για τον στρατηγό Αννίβα ο δρόμος προς την κεντρική και τη νότια Ιταλία είχε ανοίξει, αλλά ένας άλλος ισχυρότερος από αυτόν στρατηγός, ο στρατηγός χειμώνας, ανάγκασε τόσο τον ίδιο όσο και τους Ρωμαίους να αναστείλουν τις πολεμικές επιχειρήσεις ως την επόμενη άνοιξη.