Καύσωνες και κλιματική αλλαγή

Αποκλίσεις της θερμοκρασίας των σταθμών του Β. Ημισφαιρίου την περίοδο 1951-2011¹

Πρόσφατα φίλος του μπλογκ έγραψε σε σχόλιό του: «Είχαμε δεν είχαμε κλιματική αλλαγή, ο συγκεκριμένος καύσωνας θα εκδηλωνόταν έτσι κι αλλιώς. Ίσως όμως να μην είχε τόσο μεγάλη διάρκεια ή και ένταση αν δεν υπήρχε η θέρμανση του πλανήτη». Η υπόθεση ότι με τη θέρμανση του πλανήτη οι καύσωνες έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και ένταση με βρίσκει σύμφωνο, αλλά είναι ελλιπής. Δεν περιλαμβάνει την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης των καυσώνων σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο θερμός. Προφανώς, αν ο φίλος μας αποδεχόταν την αύξηση της συχνότητας των καυσώνων, θα έθετε σε αμφιβολία τη θέση του ότι η εμφάνιση του παρόντα καύσωνα δεν οφείλεται στην κλιματική αλλαγή. Θεωρώντας ότι το θέμα αυτό είναι σημαντικό, αποφάσισα να αναρτήσω το σημερινό άρθρο και να μοιραστώ μαζί σας τις απόψεις μου.

 

Όπως και πολλά άλλα, οι στατιστικές της θερμοκρασίας ακολουθούν την κανονική κατανομή, μια καμπύλη με μορφή καμπάνας. Οι πιο συχνές (πιθανές) θερμοκρασίες είναι κοντά στο μέσο όρο και όσο απομακρυνόμαστε από το μέσο όρο οι τιμές γίνονται λιγότερο πιθανές. Με λίγη θέρμανση η καμπάνα μετατοπίζεται προς τα δεξιά, δηλαδή προς τις υψηλότερες θερμοκρασίες. Ακόμα και μια μετατόπιση λίγων βαθμών κάνει τις πιο απίθανες ακραίες θερμοκρασίες να συμβαίνουν πιο συχνά. 

Στο σχήμα μας η πρώτη από τα αριστερά «καμπάνα» είναι η κατανομή της θερμοκρασίας της περιόδου 1951-1980 και οι επόμενες τρεις «καμπάνες» είναι οι κατανομές των θερμοκρασιών των δεκαετιών που ακολούθησαν. Έχοντας υπόψη ότι σε μια κανονική κατανομή της θερμοκρασίας η αύξηση της μέσης τιμής ή της διακύμανσής της αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων τιμών², παρατηρούμε ότι ένα καλοκαίρι της περιόδου 1951-1980 είχε πιθανότητα περίπου από 33% να είναι δροσερό, κανονικό ή θερμό και στη διάρκειά του οι πιθανότητες εμφάνισης ακραίων (υψηλών) θερμοκρασιών ήταν μόλις 0,1%. Την περίοδο 2001-2011 παρατηρούμε τη δραματική πτώση των πιθανοτήτων ένα καλοκαίρι να είναι δροσερό ή κανονικό και το διπλασιασμό των πιθανοτήτων ένα καλοκαίρι να είναι θερμό. Πέρα από αυτό, οι πιθανότητες εμφάνισης ακραίων (υψηλών) θερμοκρασιών από το 0,1% εκτινάσσονται στο 9,6% (άνοδος 9.600%!). 

Τα βασικά συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η μελέτη¹ είναι τα παρακάτω:

(α) Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται ακραία φαινόμενα περισσότερο από τρεις τυπικές αποκλίσεις έξω από το συνηθισμένο (οι αποκλίσεις είναι πιο ακραίες από το 99,7% των παρατηρήσεων) και

(β) Πενήντα χρόνια πριν, τέτοιες ανωμαλίες κάλυπταν μόνο 2 ως 3 δέκατα του 1% της ξηράς του πλανήτη, ενώ σήμερα καλύπτουν το 10% αυτής.

Τα ευρήματα της μελέτης του James Hansen και των λοιπών συγγραφέων της επιβεβαιώνει με νεότερα στοιχεία η  NASA:

Πριν από λίγες μέρες, στις 26-7-2021, δημοσιεύτηκε μελέτη του Erich Fischer και των συνεργατών του στο Ελβετικό Ινστιτούτο για τις Επιστήμες της Ατμόσφαιρας και του Κλίματος που ερευνά τη συχνότητα των εβδομαδιαίας διάρκειας θερμών κυμάτων (καυσώνων) που συντρίβουν τα προηγούμενα ρεκόρ με τεράστια διαφορά.³ Η μελέτη έδειξε ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη -πιο συγκεκριμένα ο ρυθμός της υπερθέρμανσης- συσχετίζεται με αυτά τα φαινόμενα και ότι τα μεγάλα θερμοκρασιακά ρεκόρ δεν αυξάνονται σταδιακά, αλλά χτυπούν χωρίς προειδοποίηση. Η μελέτη διαπιστώνει ότι τα ακραία γεγονότα που θρυμματίζουν τα ρεκόρ θα συμβαίνουν συχνότερα τις επόμενες δεκαετίες και ότι αυτό θα ήταν «σχεδόν αδύνατο» χωρίς την κλιματική αλλαγή. 

Συμπερασματικά, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι με τον παρόντα ρυθμό υπερθέρμανσης του πλανήτη μάς περιμένουν δυσάρεστες εκπλήξεις αναφορικά με τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων. Με άλλα λόγια, ακραία φαινόμενα με τεράστιες επιπτώσεις, τα οποία τις προηγούμενες δεκαετίες φαίνονταν εξαιρετικά απίθανα, γίνονται όλο και πιο πιθανά και αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να προετοιμαστούμε για την αντιμετώπισή τους. Όσο για το σχόλιο του φίλου του μπλογκ με το οποίο αρχίζει το παρόν άρθρο, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο παρών καύσωνας θα εκδηλωνόταν χωρίς την κλιματική αλλαγή.

Καλημέρα και καλό Σαββατοκύριακο σε όλους

Παραπομπές

¹ Hansen, J., M. Sato, and R. Reudy, 2013: Reply to Rhines and Huybers: Changes in the frequency of extreme summer heat. Proc. Natl. Acad., doi:10.1073/pnas.1220916110

² IPCC, 2001

   ³ Fischer E. M. et al (2021): Increasing probability of record-shattering climate extremes, Nature Climate Change, doi: 10.1038/s41558-021-01092-9