Το χιόνι των Χριστουγέννων και τα χιόνια του χειμώνα

Όλοι θα θέλαμε να κάνουμε Χριστούγεννα με χιόνια στο καμπαναριό, αλλά με βάση τα κλιματολογικά στοιχεία του τόπου μας αυτό είναι πολυτέλεια για τις περισσότερες περιοχές της χώρας. Όπως έχω αναφέρει και παλιότερα, με βάση τα στοιχεία της ΕΜΥ, ο μέσος αριθμός ημερών χιονόπτωσης τον Δεκέμβριο είναι: στη Φλώρινα 5,9, στη Θεσσαλονίκη 1,2 και στην Αθήνα 0,4. Αν στη Φλώρινα, που κατά μέσο όρο χιονίζει περίπου έξι ημέρες τον Δεκέμβριο, η πιθανότητα να χιονίσει ανήμερα των Χριστουγέννων δεν είναι μεγάλη, φανταστείτε πόσο μικρή είναι η πιθανότητα να χιονίσει Χριστούγεννα στην Αθήνα που τον Δεκέμβριο κατά μέσο όρο χιονίζει μόνο μία ημέρα κάθε 2,5 χρόνια! 

Τα τελευταία 50 χρόνια στην Αθήνα ανήμερα των Χριστουγέννων χιόνισε για λίγο -χωρίς βέβαια να το στρώσει- μόνο το 1986. Την ημέρα εκείνη η μέγιστη θερμοκρασία στη Ν. Φιλαδέλφεια ήταν 6 βαθμοί, η μικρότερη της περιόδου, που ξανασημειώθηκε μόνο άλλη μία φορά το 1992. 

Η μεγαλύτερη μέγιστη θερμοκρασία της πεντηκονταετίας ήταν 19 βαθμοί και σημειώθηκε το 1995 και το 2010. Από το 1972 ως το 1999 η μέση μέγιστη θερμοκρασία στη Ν. Φιλαδέλφεια ανήμερα των Χριστουγέννων ήταν 13 βαθμοί και από το 2000 ως το 2020 η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 14 βαθμοί. Αν και από κλιματολογικής πλευράς η επιλογή των χρονικών διαστημάτων δεν είναι η απολύτως ενδεδειγμένη, το βασικό συμπέρασμα είναι ότι στον παρόντα αιώνα η συγκεκριμένη θερμοκρασιακή παράμετρος στην περιοχή της Ν. Φιλαδέλφειας παρουσιάζει ανοδική τάση. 

Αν το αίτημα για χιονισμένα Χριστούγεννα στην Αθήνα και αλλού είναι υπερβολικό, το αίτημα να χιονίζει τους χειμώνες, όσο κατά τόπους συνήθως χιονίζει, είναι δίκαιο. Όμως, η αίσθηση ότι τις τελευταίες δεκαετίες σε αρκετές περιοχές της χώρας μας την περίοδο από τον Δεκέμβριο ως τον Μάρτιο οι ημέρες χιονόπτωσης είναι μικρότερες από εκείνες που καθόριζε η παλαιά κανονικότητα του κλίματός μας είναι ευρέως διαδεδομένη. Δεν διαθέτω επαρκή στοιχεία για ασφαλή συμπεράσματα αναφορικά με το αν αυτό πράγματι συμβαίνει, αν συμβαίνει σε όλη τη χώρα ή αν συμβαίνει σε κάποιες περιοχές της. Ένα παράδειγμα θα αναφέρω από την τελευταία περίπτωση που αφορά στη γενέτειρά μου. Στην Κόνιτσα τις περιόδους 1932-1940 και 1955-1975 οι μέσοι αριθμοί ημερών χιονόπτωσης τον Δεκέμβριο, τον Ιανουάριο, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο ήταν αντίστοιχα 1,3  2,8  2,8 και 1,9 ενώ την περίοδο 1975-1993 οι αντίστοιχοι αριθμοί ήταν 1,0  1,9  1,4 και 0,6. Είναι λογικό οι μεταβολές αυτές να αποδοθούν στις λόγω της κλιματικής αλλαγής εμμονές της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας που δεν είναι ευνοϊκές για χιόνι στη συγκεκριμένη περιοχή (Β-ΒΑ ρεύμα, μείωση της συχνότητας διέλευσης οργανωμένων υφέσεων από τη Μεσόγειο με παρουσία αντικυκλώνα στα Β-ΒΑ Βαλκάνια κ.ά.).

Η παροιμία «Άστρα το  χειμώνα, σύννεφα  το  καλοκαίρι» αναφέρεται  στο εφήμερο των άστρων του χειμώνα και των νεφών του καλοκαιριού. Παλαιότερα στη διάρκεια του χειμώνα οι άνθρωποι έπεφταν να κοιμηθούν με ξαστεριά και ξυπνούσαν με βροχή ή χιόνι. Στις μέρες μας αυτό σπανιότατα συμβαίνει διότι η πρόγνωση του καιρού έχει αποκτήσει μεγάλη ακρίβεια τουλάχιστον για τις πρώτες 1 με 2 ημέρες. Τώρα όμως ψάχνουμε αλλαγές στον τύπο της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας τις επόμενες 1 με 2 εβδομάδες, που τα μοντέλα δυσκολεύονται να προβλέψουν. Η προαναφερθείσα παροιμία έχει κάποια βάση αν τη διάρκεια της μιας νύχτας αντικαταστήσουμε με τη χρονική περίοδο 2 έως 4 εβδομάδων που κατά κανόνα αλλάζει ο τύπος της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας (από ζωνική σε μεσημβρινή και το αντίστροφο). Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα που δεν τα γνωρίζουμε όσο θα θέλαμε, αλλά τα βλέπουμε συχνά μέσα από τις εμμονές και τις εντάσεις των καιρικών φαινομένων.

Καλά Χριστούγεννα, φίλοι μου!