Το πρωιμότερο χιόνι της Πάρνηθας και όχι μόνο!

Ο βρετανικής καταγωγής ιστορικός και δημοσιογράφος Ουίλιαμ Μίλερ στο βιβλίο του «Τα πρώτα έτη των νεωτέρων Αθηνών», που εκδόθηκε το 1926, γράφει: «Ουδεμία θερμάστρα υπήρχεν εν Αθήναις, μολονότι κατά το φθινόπωρον εκείνο (1832) η Πάρνης είχε καλυφθεί υπό χιόνος τον Σεπτέμβριον και ο χειμών ήτο βαρύτερος πάντων των από του 1813. 0 Λύδερς όμως ηυτοσχεδίασε μίαν σιδηράν θερμάστραν, θεωρηθείσαν ως θαύμα και προκαλέσασαν την επίσκεψιν του επισκόπου και την συρροήν των προεξεχόντων Τούρκων, εις εκ των οποίων ανεφώνησεν: “Ο Θεός είναι μεγάλος, αλλ’ η επίνοια των Φράγκων δεν έχει όρια”». 

Ψάχνοντας στο αρχείο μου, βρήκα τις παρακάτω τέσσερις ημερομηνίες πρωιμότερου χιονιού στην Πάρνηθα: (α) 16-10-2011, (β) 17-10-2006,  (γ) 19-10-1997 και (δ) 9-10-1859. Οι πρώτες τρεις ημερομηνίες ανήκουν στο 2^ο  δεκαήμερο Οκτωβρίου και η 4^η ημερομηνία ανήκει στο 1^ο δεκαήμερο του συγκεκριμένου μήνα, μόνο που στην τελευταία περίπτωση δεν θυμάμαι την πηγή και κατ’ επέκταση δεν γνωρίζω αν η ημερομηνία είναι με το παλιό ή με το νέο ημερολόγιο. 

Για την περίπτωση του Σεπτεμβρίου που αναφέρει ο Μίλερ, γνωρίζω ότι αναφέρεται στο νέο ημερολόγιο, αλλά πέραν τούτου ουδέν. Σε κάθε περίπτωση, το χιόνι του Σεπτεμβρίου του 1832 δεν μπορεί να αποκλειστεί, αν αναλογιστούμε ότι η Μικρή Παγετώδης Εποχή στην Ευρώπη έληξε στα μέσα του 19ου αιώνα. 

Αναφορικά με τους χειμώνες που επικράτησαν στην Αθήνα το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1830 υπάρχει και η μαρτυρία του Γάλλου λοχαγού Ευγένιου Πεϊτιέ, ο οποίος στάλθηκε από την κυβέρνηση της Γαλλίας να βοηθήσει στην οργάνωση του νεοσύστατου κράτους μας. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα ο Πεϊτιέ δεν ασχολήθηκε μόνο με την τοπογραφία, αλλά και με τη μετεωρολογία. Αυτός ήταν που έκανε τις πρώτες συστηματικές μετεωρολογικές παρατηρήσεις στην Αθήνα την περίοδο 1833-1835. Τα αποτελέσματα των ερευνών του αποτέλεσαν ειδική διατριβή με τον τίτλο Επί του κλίματος της Ελλάδος, η οποία  ανακοινώθηκε στην Ακαδημία των Επιστημών των Παρισίων. Στη διατριβή αυτή ο Γάλλος λοχαγός αναφέρει ότι ο χειμώνας 1828-29 στην Κόρινθο και οι χειμώνες 1829-30 και 1830-31 στο Ναύπλιο ήταν σχετικά γλυκείς. Αντίθετα οι χειμώνες 1833-34, 1834-35 και 1835-36 στην Αθήνα ήταν δριμείς. Το θερμόμετρο κατέβηκε στους 3 ή 4 βαθμούς κάτω από το μηδέν και τον τελευταίο από τους τρεις αυτούς χειμώνες το χιόνι έμεινε για μέρες στρωμένο στην Αθήνα. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Πεϊτιέ: «Οι κάτοικοι των Αθηνών εθεώρουν τους τρεις αυτούς χειμώνας ως εκτάκτους, και έλεγον, ότι οι Βαυαροί είχον φέρει το ψύχος εκ του τόπου των» (Δημητρίου Αιγινήτη, Το Κλίμα της Ελλάδος, Μέρος Α΄ Το Κλίμα των Αθηνών,1907). 

Σε ό,τι αφορά το κοσμοϊστορικό γεγονός της κατασκευής της σιδερένιας θερμάστρας του 1832, εύχομαι να μη χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε σε ευρεία κλίματα τις απογόνους της, αν και καλού - κακού τη μασίνα (ξυλόσομπα) της μάνας μου την έχω κρατήσει. Τέλος, η έκπληξη του Τούρκου αξιωματούχου μπροστά στα «θαύματα» των Φράγκων, μού θύμισε την εποχή που έφερε κάποιος στην Κόνιτσα το πρώτο σιδερένιο υνί, το οποίο, σε αντίθεση με τα μέχρι τότε ξύλινα, δεν έσπαγε ποτέ. Στη θέα του κάποιος γεωργός αναφώνησε: «Α, ρε πτάνα Ευρώπη τι φτιανς!».

Υ.Γ.

1) Ευχαριστώ πολύ τον Μιχάλη Στούκα για την αποστολή του αποσπάσματος από το βιβλίο του Ουίλιαμ Μίλερ.

2) Για τις όποιες βροχές της νέας εβδομάδας, θα μιλήσουμε αύριο. Αυτό που λέμε από σήμερα είναι: κρατείστε μικρό καλάθι!