Ο εφιάλτης της ανομβρίας

Στον παραπάνω χάρτη οι μαύρες γραμμές αποτυπώνουν την ατμοσφαιρική κυκλοφορία στη μέση τροπόσφαιρα (ύψος περίπου 5,5 χιλ.) και τα χρώματα τη θερμοκρασία του αέρα σε ύψος περίπου 1,5 χιλιομέτρων. Όπως βλέπουμε, στην κεντρική και τη βόρεια Ευρώπη ο τύπος της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας είναι ζωνικός. Οι διαταραχές Δ₁, Δ₂ και Δ₃ και κατ’ επέκταση οι επιφανειακές μετωπικές υφέσεις που πηδαλιουχούνται από αυτές κινούνται σχετικά γρήγορα από τα δυτικά προς τα ανατολικά και προκαλούν υετό κατά διαστήματα περίπου 2 έως 4 ημερών. 

Στη νότια Ευρώπη παρατηρούμε αντικυκλώνες να καλύπτουν αρκετές περιοχές και δύο αποκομμένα από την κυκλοφορία χαμηλά (Χ₁, Χ₂), τα οποία μοιάζουν με ακυβέρνητα καράβια στον ωκεανό. Τα συγκεκριμένα χαμηλά, αν και δεν είναι δυναμικά (η δομή τους δεν χαρακτηρίζεται από βαροκλινική αλλά από βαροτροπική αστάθεια), προκαλούν βροχές, οι οποίες με την αργή κίνησή τους συνήθως διαρκούν αρκετές ημέρες και δημιουργούν συνθήκες μη κανονικού (abnormal) βροχερού καιρού. Ωστόσο, κάποια στιγμή τα χαμηλά αυτά θα απομακρυνθούν και θα ακολουθήσει παρατεταμένη περίοδος ανομβρίας. Με άλλα λόγια, οι μαζεμένες βροχές, πέρα από τα πλημμυρικά φαινόμενα που μπορούν να προκαλέσουν, δεν λύνουν μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα το πρόβλημα της λειψυδρίας.

Όπως και παλαιότερα έχω γράψει, συστηματικές παρατηρήσεις έδειξαν ότι τις τελευταίες δεκαετίες κατά τη διάρκεια του χειμώνα οι τροχιές των μετωπικών υφέσεων στο Βόρειο Ημισφαίριο εμφανίζονται μετατοπισμένες προς τον Βόρειο Πόλο και ότι από τα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη την ίδια περίοδο διέρχονται περισσότερες υφέσεις. Με τον αντίθετο ακριβώς τρόπο εξηγούνται επαρκώς όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της Μικρής Παγετώδους Εποχής στην Ευρώπη. Την περίοδο εκείνη, οι βασικές τροχιές των βαρομετρικών χαμηλών και οι βροχές που αυτά προκαλούν μετατοπίστηκαν νοτιότερα, γεγονός που προκάλεσε την επέκταση της παγοκάλυψης από τις πολικές περιοχές προς τη βόρεια και την κεντρική Ευρώπη. Με αυτά τα δεδομένα μπορεί κάποιος να υποθέσει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί μετατόπιση των βασικών τροχιών των βαρομετρικών χαμηλών προς τα μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη. Η υπόθεση αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι η επέκταση (εξάπλωση) του ασύμμετρου πολικού στροβίλου κατά τη διάρκεια του χειμώνα προς τα μικρότερα γεωγραφικά πλάτη και η συρρίκνωσή του κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στα μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη δίνουν σε μικρογραφία την εικόνα της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας που σε μονιμότερη βάση παρατηρείται τις ψυχρές και τις θερμές περιόδους που βιώνει ο πλανήτης.

Αν αυτά συμβαίνουν τη χειμερινή και τη θερινή περίοδο, για τον ετήσιο υετό έχουν μεγάλη σημασία όσα συμβαίνουν τις μεταβατικές εποχές, δηλαδή την άνοιξη και το φθινόπωρο. Συγκεκριμένα, αν την άνοιξη ο πολικός αεροχείμαρρος αρχίζει να μετατοπίζεται προς τον Βόρειο Πόλο νωρίτερα του ως τώρα κανονικού και αν το φθινόπωρο ο ίδιος αεροχείμαρρος κατεβαίνει προς τα μικρότερα γεωγραφικά πλάτη αργότερα του ως τώρα κανονικού, οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου θα αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας. Είναι αυτονόητο ότι ανεξάρτητα από την εποχή του έτους η μεσημβρινή κυκλοφορία δεν λύνει το πρόβλημα. Το μόνο που κάνει είναι να αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων. Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω ότι είτε το θέλουμε είτε όχι άρχισε να δημιουργείται μια νέα καιρική πραγματικότητα, η οποία, παρά τη θολούρα που δημιουργεί η φυσική μεταβλητότητα, είναι πλέον ορατή για αυτούς βέβαια που δεν κλείνουν τα μάτια.