Η Πόλις εάλω!

 

Την Τρίτη, 29^η Μαΐου 1453, δύο μοιραία γεγονότα  έγειραν καθοριστικά την πλάστιγγα της μάχης υπέρ των Τούρκων: η διείσδυση των επιτιθέμενων από την Κερκόπορτα και ο θανάσιμος τραυματισμός του Τζουστινιάνι. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα δραματικά νέα σκόρπισαν πανικό στους υπερασπιστές και τους κατοίκους της Πόλης, πολλοί από τους οποίους έσπευσαν στον Κεράτιο, αναζητώντας καταφύγιο στα λίγα πλοία που βρίσκονταν εκεί ή στο Πέραν, τη συνοικία των ουδέτερων Γενοβέζων. Μεταξύ των Βενετών που κατευθύνθηκαν στον Κεράτιο ήταν ο αρχηγός του στολίσκου των πολιορκημένων Ντιέντο  και ένας ακόλουθός του, ο γιατρός Νικολό Μπάρµπαρο, στον οποίο οφείλουμε μερικές από τις γλαφυρότερες περιγραφές των γεγονότων της πολιορκίας.

Σύμφωνα με τον σπουδαίο ιστορικό Στίβεν Ράνσιμαν, ο Ντιέντο έσπευσε στο Πέραν όπου διαπραγματεύτηκε µε τους Γενοβέζους το άνοιγμα της αλυσίδας του Κεράτιου Κόλπου. Σε λίγο δύο ναύτες έκοψαν µε τσεκούρια την αλυσίδα και μέσα από το άνοιγμα διέφυγαν τα περισσότερα βενετικά πλοία, τέσσερις ή πέντε αυτοκρατορικές γαλέρες, δύο γενοβέζικα πολεμικά και επτά εμπορικά που ανήκαν σε τρομοκρατημένους Γενοβέζους του Πέραν. Όλα ήταν κατάφορτα από πρόσφυγες. Ο τουρκικός στόλος δεν πρόσεξε την αναχώρησή τους, καθώς τα πληρώματά του είχαν ήδη σπεύσει να συμμετάσχουν στη λαφυραγώγηση της Πόλης. Ο χριστιανικός στολίσκος, αφού περίμενε περίπου µία ώρα στην είσοδο του Βοσπόρου για να διευκολύνει όσα άλλα πλοία ενδεχομένως να προσπαθούσαν να διαφύγουν, έπλευσε ανενόχλητος προς τα Δαρδανέλια.

Ο Νικολό Μπάρµπαρο μάς πληροφορεί ότι η διαφυγή του χριστιανικού στόλου έγινε το μεσημέρι της 29^ης Μαΐου και ότι στη διάρκεια του διάπλου τόσο της Προποντίδας όσο και των Δαρδανελίων ο καιρός ήταν ευνοϊκός για τα πλοία των χριστιανών:  «Όλοι μαζί, ολκάδες και γαλέρες (15 πλοία), πηγαίναμε μέχρι έξω από το στενό με μια μπόρα πάνω από δώδεκα μίλια την ώρα. Αν ήταν μπονάτσα ή γύριζε ο άνεμος, όλοι θα είχαμε πιαστεί αιχμάλωτοι».¹ Ο γιατρός από τη Βενετία  γνώριζε από την πατρίδα του τον Μπόρα, τον ΒΑ άνεμο της Αδριατικής. 

¹ Νικολό Μπάρμπαρο, Το Χρονικό της Πολιορκίας και της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης (Το ημερολόγιο της Πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης).  Μετάφραση Βανέσσας Λάππα. Από το βιβλίο Η Πόλις Εάλω των Εκδόσεων Λιβάνη 1993, σ. 201).