Η λαϊκή κλιματολογία, η πρακτική πρόγνωση του καιρού και η κλιματική αλλαγή

Στην Όθρυ, του Χρήστου Τσαντήλα


Οι παροιμίες: «Η άγια Κατερίνα το δανείζεται το νερό», «Τ’ Αϊ-Ντριός, αντριεύει το κρύο», «-Βλάχε μου, πότε κρύωσες; -Αυτού κοντά τ’ Αϊ-Ντριός, του γέρο Νικολάου», «Η Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Αη Σάββας σαβανώνει κι ο Αη Νικόλας παραχώνει» κ.λπ. είναι αποστάγματα παρατήρησης και γνώσης της λαϊκής μετεωρολογίας - κλιματολογίας. Αν αυτές δεν επαληθεύονται πλέον τόσο συχνά όσο παλαιότερα, κάτι έχει αλλάξει στον καιρό και το κλίμα μας.


Τις τελευταίες δεκαετίες, ερευνητές συνδυάζουν τη γηγενή περιβαλλοντική γνώση με τη σύγχρονη επιστήμη για να μάθουν νέα πράγματα αναφορικά με την εξέλιξη του καιρού και του κλίματος σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Μια από τις περιοχές που συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον είναι η Αρκτική. Σε μελέτη που έγινε στον ποταμό Clyde, Nunavut του βόρειου Καναδά -περιοχή στην οποία ζουν οι Ινουίτ- βρέθηκε ότι οι Ινουίτ είχαν εντοπίσει αλλαγές στα μοτίβα του ανέμου και τις εποχικές μετατοπίσεις που δεν είχαν καταγραφεί στις παρατηρήσεις του τοπικού μετεωρολογικού σταθμού. Με άλλα λόγια, οι ντόπιοι κυνηγοί μπόρεσαν να αναγνωρίσουν τις αλλαγές του καιρού που προκλήθηκαν από την κλιματική αλλαγή πριν τις ανιχνεύσουν τα όργανα (Gearheard et al. 2009).

Σύμφωνα με τη  Shari Gearheard, γεωγράφο και ερευνήτρια του Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιονιού και Πάγου του CU-Boulder που ζει στην καναδική Αρκτική συνεργαζόμενη τα τελευταία 20 χρόνια με τους αυτόχθονες πληθυσμούς, κάτι δεν πάει καλά με τις πρακτικές προβλέψεις των Ινουίτ. Αναμφίβολα, υπάρχουν μέλη της κοινότητάς τους που διαθέτουν τις δεξιότητες να προβλέπουν τον καιρό, αλλά αυτή η γνώση εξαφανίζεται τόσο λόγω της κουλτούρας όσο και της κλιματικής αλλαγής. Τα παλιά σήματα καιρού δεν φαίνεται να σημαίνουν αυτό που συνήθως σήμαιναν παλαιότερα και οι γηγενείς προβλέψεις γίνονται λιγότερο αξιόπιστες με την ταχύτητα της κλιματικής αλλαγής. Η εξήγηση ίσως να βρίσκεται στο γεγονός ότι οι προσωπικοί «αλγόριθμοι» των προγνωστών έχουν εκπαιδευτεί με την παλιά κανονικότητα του καιρού και του κλίματος και δεν αποδίδουν τόσο καλά στα νέα πρότυπα που δημιούργησε η υπερθέρμανση του πλανήτη.

Καλή Κυριακή, φίλοι μου.


8 σχόλια:

  1. Καλημερα κυριε Ζιακοπουλε , επι τη ευκαιρια του αρθρου σας αναδημοσιευω, μεταφρασμενο , ενα μακροσκελες απαντητικο σχολιο προς αρνητες κλιματικης αλλαγης το οποιο αναρτηθηκε στο facebook την εβδομαδα που μας περασε επι τη ευκαιρια των προσφατων χιονοπτωσεων στην Μεγαλη Βρετανια :
    "..Εγώ, βέβαια, δεν είμαι επιστήμονας, αλλά να τι γνωρίζω από τα 55 χρόνια που ζω στο ίδιο μέρος:
    Μεγάλωσα στη βορειοδυτική Αγγλία και θυμάμαι τους χειμώνες της δεκαετίας του '70, όπου οι χιονοπτώσεις έφταναν κάποιες φορές σε βάθος 1,5 μέτρου. Σε μερικές περιπτώσεις, σχηματίζονταν ανεμοσούρια ύψους έως και 4 μέτρων. Αυτό δεν συνέβαινε συχνά, αλλά περίπου 2-3 φορές κάθε χειμώνα είχαμε τέτοιες έντονες χιονοπτώσεις που το χιόνι παρέμενε στο έδαφος για μέρες. Οι γονείς μου συνήθιζαν να μου διηγούνται ιστορίες από την παιδική τους ηλικία, όταν το χιόνι ήταν ακόμη βαθύτερο. Μου έδειχναν φωτογραφίες όπου το χιόνι έφτανε μέχρι την κορυφή των στύλων φωτισμού, ύψους 5 μέτρων.

    Εκείνα τα χρόνια, οι εποχές ακολουθούσαν τη φυσική τους σειρά. Τα καλοκαίρια ήταν ζεστά και υπέροχα, με καταιγίδες να τα διακόπτουν πού και πού. Η άνοιξη έσφυζε από ζωή, ενώ το φθινόπωρο ήταν ομιχλώδες, χρυσαφένιο και κατέληγε σε παγετούς. Ωστόσο, ακόμη και τότε, τα πρώτα σημάδια της κλιματικής αλλαγής έκαναν την εμφάνισή τους. Οι ειδήσεις για την όξινη βροχή άρχισαν να κυκλοφορούν, και σημαντικά είδη δέντρων εξαφανίζονταν ξαφνικά λόγω ασθενειών (Αντίο, αγαπημένη φτελιά). Η κατάσταση επιδεινωνόταν προοδευτικά και γρήγορα.

    Ως κάποιος που είναι βαθιά συνδεδεμένος με το τοπίο και τη ζωή του, το πρώτο πράγμα που παρατήρησα ήταν η απουσία των χαλκοκουρούνων. Κάποτε, πετούσαν πάνω από την πόλη μου σε τεράστιους αριθμούς, καθ’ οδόν προς τον μεγάλο κόλπο του Μόρκαμπ, όπου συγκεντρώνονταν μαζί με εκατομμύρια άλλα πουλιά για να περάσουν τον χειμώνα. Το θέαμα ήταν μαγευτικό, ξεπερνώντας ακόμα και τις εντυπωσιακές σμηνοχίες των ψαρονιών. Θυμάμαι να τα παρακολουθώ με δέος. Και μετά, ένα καλοκαίρι, απλά εξαφανίστηκαν. Έπρεπε να πας βαθιά στους βάλτους για να τα δεις.

    Έπειτα, παρατήρησα την απουσία των εντόμων. Παλαιότερα, τα χωράφια και τα ποτάμια έσφυζαν από τη ζωή τους, ενώ τα δάση αντηχούσαν από τον βόμβο τους. Σήμερα, αυτά τα φαινόμενα είναι σπάνια.

    Η μεγαλύτερη αλλαγή, όμως, αφορά τις ίδιες τις εποχές. Μέσα στα 55 μου χρόνια, οι χειμώνες με χιόνι έχουν μειωθεί σε 3 μέρες συνολικά. Το χιόνι, αν πέσει, δεν ξεπερνά τα 6 εκατοστά και λιώνει μέχρι το μεσημέρι. Υπήρξαν χειμώνες χωρίς καθόλου χιόνι.

    Όσο για τα μυθικά αγγλικά καλοκαίρια, με τη δροσερή ζέστη και τις περιστασιακές βροχές ή καταιγίδες, έχουν πλέον γίνει μια άχρωμη εποχή. Κυριαρχούν η δυσφορία της υγρασίας και οι ατελείωτες βροχές. Στα νότια, οι ιστορίες μιλούν για ξηρασία που ακολουθείται από έντονες πλημμύρες. Οι σοδειές καταστρέφονται από το ένα ακραίο φαινόμενο ή το άλλο. Παράλληλα, περισσότερα είδη δέντρων απειλούνται από εξαφάνιση. Η αγαπημένη μου φτελιά, το δέντρο που στη σκανδιναβική μυθολογία ταυτίζεται με το δέντρο του κόσμου, το Ύγκντρασιλ, βρίσκεται στο χείλος της εξαφάνισης.

    Όσοι αρνούνται την κλιματική αλλαγή ισχυρίζονται ότι «έτσι ήταν πάντα» και ότι όλα είναι φυσικά. Όμως, εγώ λέω πως πρόκειται για ανοησίες. Οι κλιματικοί κύκλοι διαρκούν χιλιάδες χρόνια, δίνοντας στη ζωή χρόνο να προσαρμοστεί. Αυτό που συμβαίνει τώρα, μέσα στη διάρκεια μιας και μόνο ζωής, είναι αφύσικο. Τα πάντα έχουν χάσει τον ρυθμό τους.
    Αν δεν αλλάξουμε τις συνήθειές μας και δεν προστατεύσουμε τη γη, τους συνανθρώπους μας και τα εκατομμύρια ζώα με τα οποία τη μοιραζόμαστε, διακινδυνεύουμε μια μαζική εξαφάνιση. Μια εξαφάνιση από την οποία η ζωή μπορεί να μην ανακάμψει ποτέ.
    Παρατηρώντας τον Άρη, βλέπουμε έναν σκονισμένο, ερημωμένο κόσμο. Αυτή θα μπορούσε να είναι η μοίρα της Γης, κι αυτό θα είναι δικό μας σφάλμα – αποτέλεσμα της απληστίας και του εγωισμού μας.
    Υπάρχουν πολλά να δείτε. Αρκεί να προσέχετε.

    Σας εύχομαι τα καλύτερα και δεν έχω τίποτε άλλο να πω"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πολύ ενδιαφέρουσα η ανάρτηση σου.
      Το όνομά σου παραπέμπει σε ένα μέγιστο 'Ελληνα.
      Να είσαι καλά. -----=======Π.Α.

      Διαγραφή
    2. Στο θέμα της αφύπνισης των πολιτών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, οι απλές μαρτυρίες των ανθρώπων που ζουν στη φύση είναι πολύ πιο επιδραστικές από τα ευρήματα των μελετών και τα αποτελέσματα των κλιματικών μοντέλων.
      Ευχαριστούμε πολύ, φίλε Nikitara!

      Διαγραφή
  2. Καλημέρα από Ξάνθη. Ντάλα ήλιος σήμερα χωρίς το παραμικρό συννεφάκι. Έχουν ξεραθεί πηγές, οι γεωτρήσεις στερεψαν και ο Νέστος πλέον έχει λιγοστό νερό. Κατά τα όλα καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Είμαι 35 ετών, και από μικρή ηλικία έχοντας αγάπη για τον καιρό και παρατηρητικότητα, μέχρι σήμερα, βλέπω ότι το κλίμα έχει αλλάξει μέσα σε 20 χρόνια ραγδαία.
    Κάθε πέρυσι και καλύτερα και κάθε χρόνο και χειρότερα.
    Μη αναστρέψιμη η ζημιά που έχει γίνει στο κλίμα.

    Καλημέρα σε όλους και στον Δάσκαλο μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γειά σας από την ηλιόλουστη Πρώτη. Έχουμε καμιά ιδέα κύριε Ζιακόπουλε για την αλλαγή του καιρού που αχνοφαίνεται για την επόμενη Παρασκευή?? Διψάμε!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Στην Δράμα άρχισαν να γεμίζουν τις λίμνες με νερό από γεωτρήσεις για να γίνει η Ονειρούπολη! https://www.alpha-news.gr/%ce%b4%cf%81%ce%ac%ce%bc%ce%b1-%ce%be%ce%b5%ce%ba%ce%af%ce%bd%ce%b7%cf%83%ce%b5-%ce%b7-%ce%bc%ce%b5%cf%84%ce%b1%cf%86%ce%bf%cf%81%ce%ac-%ce%bd%ce%b5%cf%81%ce%bf%cf%8d-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%bb%ce%af%ce%bc%ce%bd%ce%b7-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b1%ce%b3%ce%af%ce%b1%cf%82-%ce%b2%ce%b1%cf%81%ce%b2%ce%ac%cf%81%ce%b1%cf%82/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. -----Η σημερινή ανάρτηση έχει πολλούς αποδέκτες . Ένας εξ αυτών είναι ασφαλώς και ο καλός μας φίλος Χριστόδουλος.
    ------ Διαβάζω στον σημερινό Κυριακάτικο τύπο : " Ευρωπα'ι'κοί κολοσσοί εγκαταλείπουν τις ΑΠΕ και τοποθετούν δισ. σε εξορύξεις πετρελαίου ".
    Και στον υπόλοιπο κόσμο κάτι ανάλογο συμβαίνει.
    Άρα επιβραδύνεται σημαντικά η πράσινη μετάβαση. Κάποιοι λένε "ούπω καιρός ".
    Εγώ λέω μήπως σύντομα φθάσουμε στο " ουκέτι καιρός".
    Δάσκαλε ,οι καιροί ου μενετοί . Αλλ εμείς περί άλλων τυρβαζόμεθα.!.
    ----======Π.Α.

    ΑπάντησηΔιαγραφή