Λίγα ακόμα για τα μερομήνια

Στη φιλική ιστοσελίδα http://forum.snowreport.gr/ η «διαμάχη» περί του αν πίσω από τα μερομήνια κρύβεται κάποια αλήθεια φούντωσε και πάλι με αφορμή ένα άρθρο που αναρτήθηκε από μετεωρολόγους της Γερμανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (DWD) στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας1. Γνωρίζοντας τον ορθολογισμό των Γερμανών συναδέλφων μου από τη συμμετοχή μας στην Ομάδα Εργασίας για τη Συνεργασία των Ευρωπαίων Προγνωστών και από υπηρεσιακές επισκέψεις μου στο Όφενμπαχ, έδρα της DWD, έσπευσα γεμάτος περιέργεια στην επίσημη ιστοσελίδα τους  να βρω άκρη. Το πρώτο που είδα είναι ότι ο τίτλος του άρθρου είναι  «Bauernregeln - verlässlich oder nicht?», που κατά τη γνώμη μου μεταφράζεται ως «Λαϊκή πρόγνωση καιρού: αξιόπιστη ή όχι;»


Διαβάζοντας το άρθρο με τη βοήθεια της μετάφρασης του Google, διαπίστωσα ότι δεν γίνεται λόγος για μερομήνια, όπως τα ξέρουμε στην Ελλάδα. Πρόκειται βασικά για αναφορές στον καιρό ορισμένων ημερών – κλειδιών (εορτές αγίων), που χρησιμοποιούνται από τη λαϊκή μετεωρολογία για την πρόγνωση του καιρού ορισμένων εβδομάδων μετά. Κάπου γίνεται αναφορά και σε μεγαλύτερης διάρκειας πρόγνωση που βασίζεται στον καιρό της ημέρας της γιορτής του Αγίου Μαρτίνου (11η Νοεμβρίου). Αν, λέει η γερμανική παράδοση, την ημέρα αυτή έχει ομίχλη, ο χειμώνας που έρχεται θα είναι ήπιος. Το περίεργο είναι ότι σύμφωνα με το δημοσίευμα ο κανόνας αυτός επαληθεύεται 6 με 7 φορές στις 10. Τα ποσοστά επιτυχίας της πρόγνωσης του χειμώνα με βάση την ομίχλη της μέρας της γιορτής του Αγίου Μαρτίνου τα αμφισβητώ, αλλά υπάρχει κάποια αλήθεια στις προγνώσεις λίγων εβδομάδων με βάση τον καιρό ορισμένων ημερών (θρησκευτικών εορτών). Είναι ακριβώς σαν τις δικές μας λαϊκές προγνώσεις: «Αν είν’ τα Γέννα φεξερά, είναι τα Φώτα θαμπερά» ή «Καλοκαιριά της Παπαντής, Μαρτιάτικος χειμώνας». Στατιστικά είναι περισσότερο πιθανό μια καλοκαιρία των Χριστουγέννων να ακολουθηθεί από μια κακοκαιρία των Φώτων ή τις αλκυονίδες των αρχών του Φεβρουαρίου να ακολουθήσουν μαρτιάτικες πιγκουινίδες. Οι παραπάνω κανόνες όμως είναι εντελώς διαφορετικοί από τον κανόνα «Η Πέμπτη του Αυγούστου άνεφος και ο Μάης άβρεχος». Άλλο στατιστική και άλλο …μεταφυσική.

8 σχόλια:

  1. Το διάβασα και εγώ το άρθρο, κ.Ζιακόπουλε. Τα περισσότερα "πορίσματα" είναι όντως στατιστικού χαρακτήρα. Bauernregeln σημαίνει κατά λέξη "αγροτικοί κανόνες", καιρικοί εννοείται. Όπως λέμε "ο καιρός για τους αγρότες". Εδώ θα λέγαμε... "από τους αγρότες - για τους αγρότες". Όλα αυτά είναι μετεωρολογική λαογραφία και σαν τέτοια έχει τη γοητεία της. Όπως γοητεύουν τους λάτρεις της δημοτικής μας ποίησης οι Παραλογές, όχι βέβαια για τον ρεαλισμό τους αλλά για την ποιητική υπέρβαση των φυσικών νόμων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Aγαπητέ κε Ζιακόπουλε,
    Όπως είπε και ο παραπάνω σχολιαστής Bauernregeln σημαίνει "κανόνες των αγροτών" αλλά ή πιό κοντινή απόδοση στα ελληνικά είναι μερομήνια γιατί δεν υπάρχει ανάλογος πιό δόκιμος όρος. οι Γερμανοί μετεωρολόγοι ανέφεραν στο άρθρο τους ότι στο όλο θέμα των προβλέψεων των αγροτών υπάρχει ένας πυρήνας αλήθειας. Και αναφέρθηκαν σε σχετικά βραχυπρόθεσμες προβλέψεις (έως περίπου 2 μηνών) με βάση τα γνωστά "σημάδια" του καιρου σε συγκεκριμένες ημερομηνίες. Και επιβεβαίωσαν ορισμένες περιπτώσεις που αυτές έχουν αποδεδειγμένα (από επίσημα στατιστικά) υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Ασφαλώς όπως λέτε είναι ...μεταφυσική όπως λέτε να βγάλεις συμπέρασμα για τον Μάϊο του επόμεμνου έτους από παρατήρηση μιάς μέρας του Αυγούστου του τρέχοντος. Δε νομίζω να διαφωνούν σε αυτό και οι Γερμανοί συνάδελφοι. Απλώς απ το άρθρο τους κρατάμε ότι α) σχετικά βραχυπρόθεσμα σε κάποιες τέτοιες προβλέψεις διαπιστώνουμε επιτυχία και β) ότι καιρικές προβλέψεις που βασίζονται σε απλοϊκά "στατιστικά" από παρατήρηση μόνο είναι ίσω ςκαλύτερη από μιά εντελώς τυχαία εκτίμηση του πως θα εξελιχθεί ο καιρός. Γιατί μη ξεχνάμε ότι τότε, πριν 300, 400 χρόνια οι άνθρωποι δεν είχαν ούτε παγκόσμια μοντέλα, ούτε μετεωρολόγουςμε ισχυρά εργαλεία για να τους βοηθήσουν να προβλέψουν τον καιρό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Διαφωνώ επί της ουσίας, φίλε μου. Μερομήνια σημαίνει κάνω "πρόγνωση" καιρού, χρησιμοποιώντας τα "σημάδια" μιας μέρας για τον καιρό ενός μήνα. Όπως έγραψα σε προηγούμενο σχετικό άρθρο, η διαδικασία μάλλον προέρχεται από την Ανατολή και συγκεκριμένα σχετίζεται με τα αναφερόμενα στις Ινδικές Βέδες, όπου υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ μιας νύχτας και ενός μήνα. Στη Δύση, τους νεότερους χρόνους, οι πρακτικοί κανόνες πρόβλεψης του καιρού βασίστηκαν στην ελληνορωμαϊκή παρακαταθήκη, αλλά συνεχώς βελτιώνονταν, καθώς απαλλάσσονταν από τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες των παλαιοτέρων εποχών και στηρίζονταν όλο και περισσότερο στις παρατηρήσεις. Ένα από τα παλαιότερα βιβλία αυτού του τύπου εκδόθηκε το 1744 στο Λονδίνο με τον τίτλο Κανόνες του Βοσκού του Μπάνμπουρι για την Πρόβλεψη των Αλλαγών του Καιρού, Βασισμένοι στην Εμπειρία Σαράντα Ετών με συγγραφέα κάποιον βοσκό με το όνομα Τζον Κλάριντζ. Προφανώς, είναι κάτι αντίστοιχο με τους Κανόνες των Αγροτών (Bauernregeln) του άρθρου. Με αυτά τα δεδομένα, έκρινα σκόπιμο να "μεταφράσω" τη συγκεκριμένη γερμανική λέξη σε Λαϊκή Πρόγνωση Καιρού, θέλοντας να τη διαχωρήσω από τα μερομήνια, που κατά τη γνώμη μου δεν αποτελούν "πρόγνωση καιρού". Για τα υπόλοιπα που αναφέρετε, θεωρώ τη χρησιμότητα της στατιστικής πρόγνωσης περιορισμένη. Οι συνθήκες που επικρατούν μια μέρα του χρόνου δεν ακολουθούνται απαραίτητα από την ίδια καιρική σειρά. Η μελλοντική λύση είναι να γίνουν κάποια στιγμή αξιόπιστες οι εποχικές προγνώσεις.
      Καλημέρα σε όλους.

      Διαγραφή
  3. Όπως έλεγε η γιαγιά μου από το Βόιο : "Ό,τι καιρό κάνει της Υπαπαντής θα κάνει για τις επόμενες 40 μέρες" ή το : "Ό,τι καιρό κάνει της Αγίας Βαρβάρας θα κάνει και τα Χριστόυγεννα"!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μέτριας έντασης, καλή, ποτιστική βροχή στη Θεσσαλονίκη. Αν βρέξει έτσι αύριο και στο Νότιο Αιγαίο, δε θα θέλουμε τίποτε άλλο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολύ σωστά όσα μου διευκρινίσατε παραπάνω κε Ζιακόπουλε. Μιά διασκεδαστική παρέμβαση στο θέμα από πραγματικό γεγονός που βάζει τα πράγματα κάπως στη θέση τους ως προς την πρόοδο της επιστήμης: Πριν χρόνια ήμουν με παρέα για σκι σε ορεινό χωρίο της Αχαϊας. Το απόγευμα μαζευτήκαμε στο καφενείο του χωριού και συζητάγαμε τι καιρό θα κάνει: Ενας παππούς δίπλα στην ξυλόσομπα μας κοίταξε και είπε: Σε 2 μέρες θα χιονίσει. Ενας φίλος εκστασιάστηκε "Πω πω ακο΄σατε τον παππού; ποιός ξέρει τι σημάδια διάβασε απ την πείρα του τόσων χρόνων. -Παππού πως καταλάβατε πως θα χιονίσει σε 2 μέρες; ρώτησε. Και ο παππούς αφοπλιστικά: Ε, είδα τον καιρό στην τηλεόραση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Η εναλλαγή μεσημβρινής και ζωνικής κυκλοφορίας κάθε 15-20 ημέρες (τουλάχιστον έτσι ήταν πριν κάποια χρόνια, διότι τα τελευταία έχει χαθεί και αυτή η εναλλαγή, καθώς βλέπουμε ζωνικές να κρατάνε εβδομάδες ολόκληρες η ακόμα και μήνες με πολύ μικρά διαλείμματα μεσημβρινής από κάποια πολύ πρόσκαιρη "σφήνα" υψηλών πιέσεων στην δυτικό-κεντρική Ευρώπη) δίνουν αυτές τις κακοκαιρίες στα χρονικά διαστήματα που αναφέρονται πολλοί... Τώρα αν κάποιες φορές έτυχε να συμπίπτουν αυτές οι κακοκαιρίες σε κάποιες συγκεκριμένες χρονικές στιγμές, για μένα είναι καθαρά θέμα σύμπτωσης. Η γνώμη μου είναι πως δεν υπάρχουν μερομήνια και προσωπικά ενοχλούμε όταν ακούω ανθρώπους των μμε να αναφέρονται εκτενώς σε αυτά επηρεάζοντας πάρα πολύ κόσμο. Με εκτίμηση Αλέξανδρος Μήτσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Να μην ξεχνάμε επίσης και το ανέκδοτο με την Αμερικανική Μετεωρολογική Υπηρεσία που προέβλεπε μακροπρόθεσμα πολύ βαρύ χειμώνα παρατηρώντας τους Ινδιάνους που έκοβαν ασταμάτητα ξύλα από το βουνό όλο το καλοκαίρι και το φθινόπωρο γιατί έτσι τους είχε προστάξει ο μάγος τους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή