Φθινόπωρο!

Η φωτογραφία είναι του Τρύφωνα


Η λέξη φθινόπωρο είναι αρχαία και είναι σύνθεση αποτελούμενη από το ρήμα φθίνω (λιγοστεύω, ελαττώνομαι) και την οπώρα (φρούτο). Άλλη αρχαία λέξη για το φθινόπωρο είναι το μετόπωρον, που ετυμολογείται με παρόμοιο τρόπο. Το φθινόπωρο λέγεται και χινόπωρο, λέξη που κατά τον Νίκο Σαραντάκο παρετυμολογείται από το χύνω, επειδή τα φυτά “χύνουν” τα φύλλα τους. 


Σχετικό με αυτό είναι και το γεγονός ότι στη Β. Αμερική για το φθινόπωρο κυρίαρχη είναι η λέξη fall, προφανώς από το fall of the leaf (πτώση των φύλλων). Να σημειωθεί ότι τον 16ο αιώνα η λέξη fall χρησιμοποιούνταν και στην Αγγλία, από όπου τη μετέφεραν οι πρώτοι άποικοι, αλλά στη συνέχεια στη μητρόπολη επικράτησε η λέξη autumn. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τυχαίο ότι η πιο χαρακτηριστική εικόνα που συνδέεται με το φθινόπωρο είναι η εικόνα των κίτρινων και των πεσμένων φύλλων.

11 σχόλια:

  1. Μιας και ο λόγος για την Αγγλία, ακόμα κι εκεί υπάρχει ανησυχία για το νερό, καθώς οι επτά πρώτοι μήνες του 2025 ήταν οι πιο ξηροί από το 1976 και οι ταμιευτήρες είναι γεμάτοι στο 56,1% της χωρητικότητας τους, όπως επισημαίνει το Skynews. Δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν ότι η Αγγλία ενδέχεται να βιώσει μεγάλη λειψυδρία μέχρι το 2050, αν δεν γίνει καλύτερη διαχείριση του νερού.

    Λόγω διαρροών στο δίκτυο, κάθε μέρα χάνεται νερό που θα μπορούσε να γεμίσει 1.076 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων στην Αγγλία. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι έχουν γίνει ιδιωτικές επενδύσεις για να επισκευαστούν όλοι οι αγωγοί και να κατασκευαστούν εννέα νέοι ταμιευτήρες.

    Σύμφωνα με το MetOffice τον Αύγουστο έπεσε το 62% των βροχοπτώσεων που αναμένονταν βάσει μέσου όρου του μήνα. Και οι μετεωρολόγοι ανησυχούν, διότι παγιώνονται καιρικά μοτίβα με μεγάλες ξηρασίες, οι οποίες διακόπτονται από αιφνίδιες πλημμύρες, κάτι που δεν βοηθάει καθόλου τον υδρολογικό κύκλο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η ερμηνεία του "χινόπωρο" ως παρετυμολόγηση από το "χύνω" είναι πιο αυθαίρετη και από τις ίδιες τις λαϊκές παρετυμολογήσεις. Η πραγματική εξήγηση είναι η λεγόμενη παραφθορά, δηλαδή η σταδιακή μεταβολή/αλλαγή ή αλλοίωση (όπως το δει κανείς) κάποιων φθόγγων της αρχικής λέξης. Αυτή η παραφθορά καθίσταται πιο συχνή και πιο εύκολη μεταξύ συγγενικών ή παρόμοιων φθόγγων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το δασύ χειλικό "φ" αντικαταστάθηκε από το αντίστοιχο δασύ της ομάδας των ουρανικών, δηλαδή από το "χ". Το ακόλουθο "θ" χάθηκε λόγω της μεταβολής. Η εναλλαγή δασέων συμφώνων είναι συνηθισμένη, και ειδικά η αμοιβαία εναλλαγή του "φ" με το "χ" την συναντάται σε λέξεις όπως η χούφτα, η οποία λέγεται και φούχτα (η φούχτα μάλιστα είναι η σωστότερη εκδοχή, καθώς ετυμολογείται από την αρχαία λέξη πυκτή, δηλαδή τη γροθιά, από όπου και η πυγμαχία, το πυξ (λαξ), με αντικατάσταση του ψιλού "π" από το δασύ "φ" και του "υ" από το "ου" ). Συνεπώς η εξήγηση του "χινόπωρου" είναι φωνολογική και όχι σημασιολογική. Άλλωστε το β΄ συνθετικό της λέξης δεν είναι το φύλλο, ώστε να θεωρήσουμε ότι "χύνονται φύλλα", όπως επίσης τα φύλλα στην πραγματικότητα δεν χύνονται από τα δέντρα αλλά απλώς πέφτουν. Είναι, λοιπόν, και πραγματολογικά άτοπον και παρατραβηγμένο.

    Π. Λουπάσης - Φιλόλογος
    Χανιά Κρήτης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τα ίδια σκεπτόμουν και εγώ Παναγιώτη . Καθαρή παραφθορά ............... .-
      Έλα όμως που ευρέως η σχετική λεξικογραφία δέχεται την παρετυμολόγηση εκ του "χύνω" . Ακόμα και ο Μπαμπινιώτης ! . ------======Π.Α.

      Διαγραφή
    2. Με έπεισες και μένα, Παναγιώτη. Ευχαριστούμε πολύ.
      Ευχαριστούμε πολύ Θάνο και Πέτρο για τη μαρτυρία σας.

      Διαγραφή
  3. Δεν το βλέπω πάλι δάσκαλε ,νομίζω ότι ο Οκτώβριος κάποιες μέρες ήταν απλά αναλαμπή,η Όθρυς πάντως πολύ λίγα φαινόμενα μέχρις στιγμής και η ζέστη πλέον τις δύο τελευταίες μέρες να ειναι έντονη για την εποχή Χρήστος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σχολείο τα σχόλια σου Δάσκαλε ! Καλό απόγευμα, ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΛΑ, σ' εσένα, και σε όσους άλλους......από Κιάτο με αγάπη, και ΔΒΔ μέτριας έντασης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. όπως βλέπω εγώ από τώρα έως τις 4 Νοεμβρίου τουλάχιστον θα έχουμε καλοκαιρία.Μετά από εκεί και έπειτα μπορεί να αλλάξει η κυκλοφορία και να ευνοηθούμε περισσότερο από βροχές.Για να δούμε τι θα γίνει στις πρώτες μέρες του Νοεμβρίου.Ας ελπίσουμε ο Νοέμβρης να μας δώσει πολύ περισσότερα καιρικά φαινόμενα πανελλαδικά και όχι μεμονωμένα όπως ο Οκτώβρης, ώστε να γεμίσουν με νερό τα ποτάμια,οι λίμνες ,οι πηγές,οι ταμιευτήρες και τα φράγματα.Εδώ στην Εύβοια η κατάσταση είναι απελπιστική όσον αφορά τα νερά,ούτε ένα ποτάμι δεν κυλάει,ο τόπος έχει τεράστια ανάγκη τα πολλά νερά,πρέπει οπωσδήποτε ο Νοέμβρης να είναι πολύ βροχοφόρος για όλη την χώρα και για την Εύβοια στην οπία μένω.ας ελπίσουμε ο Νοέμβρης να μας αποζημιώσει όλους μας υετικά και να μην μείνει κανένας μας παραπονεμένος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Τουλάχιστον φέτος, νιώσαμε εδώ στα κεντρικά, όπως και αλλού, κατά τα λεγόμενα της παρέας μας, ότι είναι φθινόπωρο. Γλυκιές ημέρες με ιδανική θερμοκρασία, βροχούλες κατά διαστήματα, και ελαφρύ ή καθόλου αεράκι.
    Μαζί με τα φύλλα, μη ξεχνάμε και τα φρούτα και καρπούς που πέφτουν σωρηδόν(κάστανα,καρύδια,μήλα,ρόδια,κ.ά.)..
    Ευχαριστούμε Δάσκαλε, και να είσαι καλά να σε απολαμβάνουμε, χαιρόμενος την ονομαστική σου γιορτή αύριο, καθώς και οι υπόλοιποι Δημήτρηδες της παρέας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Υπερβολική ζέστη για την εποχή στην Ξάνθη με την ανομβρία να συνεχίζεται. Τουλάχιστον για μια εβδομάδα φαίνεται να έχουμε ζεστές μέρες με Θερμοκρασία στους 21 - 22 βαθμούς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καιρός του είναι. Μια χαρά θερμοκρασία εποχής είναι 18-24 βαθμοί

      Διαγραφή