Καλό αποκαλόκαιρο, καλό φθινόπωρο ή καλό χειμώνα;

Στα δέκα και πλέον χρόνια που συμμετείχα σε μια Ομάδα Εργασίας για τη Συνεργασία των Ευρωπαίων Μετεωρολόγων-Προγνωστών είχα την ευκαιρία να μάθω πολλά για τον καιρό και το κλίμα των διάφορων χωρών της Ευρώπης. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή θυμάμαι τη συνάδελφο από τη Φινλανδία να μάς λέει ότι συχνά στις βορειότερες περιοχές της χώρας της στην έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς δουλεύουν εκχιονιστικά μηχανήματα για να ανοίξουν τους δρόμους για τους μαθητές. Εκεί, λοιπόν, η παροιμία «Από Αύγουστο χειμώνα…» έχει πλήρη εφαρμογή. Το ίδιο, αλλά σε μικρότερο βαθμό, μπορούμε να πούμε για τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης ή και των βόρειων Βαλκανίων.Στη χώρα μας η ευχή «καλό χειμώνα» στα τέλη του καλοκαιριού φαίνεται πρόωρη, αλλά δεν είναι εξωπραγματική. 


Από κλιματολογικής πλευράς θα μπορούσε κάποιος να πει ότι το έτος υποδιαιρείται βασικά σε δύο περιόδους: στην ψυχρή και βροχερή περίοδο, η οποία ανάλογα με τις περιοχές της χώρας μας αρχίζει στο διάστημα από τον Αύγουστο έως τον Νοέμβριο και τελειώνει στο διάστημα από τον Μάρτιο έως τον Μάιο, και στη θερμή και ξηρή περίοδο που διαρκεί τους υπόλοιπους έξι μήνες.

Τα παλιότερα χρόνια η επιβίωση των ανθρώπων τόσο στις αγροτικές περιοχές όσο και στα αστικά κέντρα δεν ήταν εύκολη. Αυτό ίσχυε βασικά για το χειμώνα και ως ένα βαθμό για το καλοκαίρι. Τα κρύα, τα χιόνια, η πείνα και οι αρρώστιες στην πρώτη περίπτωση και οι καύσωνες, οι πυρκαγιές, οι εποχικές επιδημίες και οι ασθένειες από τα έντομα στη δεύτερη περίπτωση αποτελούσαν τις μεγαλύτερες απειλές για τους ανθρώπους, οι οποίοι ένιωθαν την ανάγκη να εύχονται κυρίως στους αποχωρισμούς αντίστοιχα «καλό χειμώνα» ή «καλό καλοκαίρι». Δεν έχουμε ακούσει ποτέ «καλή άνοιξη» ή «καλό φθινόπωρο» με την έννοια όσων προαναφέρθηκαν. Η ευχή «καλό φθινόπωρο» ίσως αποκτά κάποιο νόημα όταν αναφερόμαστε στην ανάγκη ικανοποιητικών βροχών για τη σπορά ή στην περιορισμένη ένταση των συχνά καταστροφικών θυελλών της συγκεκριμένης εποχής.

Η έκφραση «Άντε και καλό χειμώνα», που ακούγεται όταν οι άνθρωποι επιστρέφουν στις δουλειές τους από τις καλοκαιρινές διακοπές, δεν αποτελεί ευχή. Ισοδυναμεί με τις εκφράσεις: «Τα κεφάλια μέσα» και «Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του», οι οποίες είναι απαισιόδοξες και ελαφρώς σαδομαζοχιστικές. Είναι γεγονός ότι η προσαρμογή από την ανεμελιά των διακοπών στην καθημερινή δουλειά δεν είναι εύκολη. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρειαζόμαστε μια μικρή διέξοδο, μια χαραμάδα αισιοδοξίας ότι δεν τελείωσαν ακόμα όλα. Δηλαδή, να πιστέψουμε ότι έχουμε ακόμα μέρες (Σαββατοκύριακα) για θαλασσινά μπάνια ή μικρές ορεινές εξορμήσεις και αρκετές βραδιές για καλοκαιρινές αναπολήσεις και ευχάριστες συζητήσεις σε υπαίθριες ταβέρνες και βεράντες. Πολλοί θεωρούν ότι για την περίσταση αυτή η καλύτερη ευχή είναι το «καλό αποκαλόκαιρο».

Η λέξη αποκαλόκαιρο, που όπως και οι λέξεις απομεσήμερο και απόβραδο, παραπέμπει σε ρομαντικούς συγγραφείς και ποιητές προηγούμενων αιώνων, τις τελευταίες δεκαετίες πέρασε στο λεξιλόγιο των απλών ανθρώπων και κάθε χρόνο αυτή την εποχή γνωρίζει μεγάλες πιένες!  Τι όμως ακριβώς σημαίνει αποκαλόκαιρο; Προφανώς, πρόκειται για χρονικό διάστημα μετά το καλοκαίρι, δηλαδή είναι φθινοπωρινές ημέρες με καλοκαιρινά χαρακτηριστικά. Είναι η ουρά ή, αν θέλετε, οι καθυστερήσεις του καλοκαιριού που «κλέβονται» από τον Σεπτέμβρη (το τι κλέψιμο ημερών γίνεται μεταξύ των εποχών δεν περιγράφεται!). Στην πραγματικότητα, όταν χρησιμοποιούμε τη λέξη αποκαλόκαιρο, αρνούμαστε να αποχωριστούμε το καλοκαίρι. Δεν θέλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό έχει φύγει. Δεν μας νοιάζει που οι ημέρες είναι πλέον γερασμένες καλοκαιρινές ημέρες. Θέλουμε το χάπι χρυσωμένο! Υπάρχει όμως και κάτι αρνητικό στην ιστορία αυτή. Μετά από ένα μακρύ και ζεστό καλοκαίρι όλοι έχουμε κουραστεί και οποιαδήποτε παράταση της ζέστης δεν είναι καλοδεχούμενη. Είναι οι περιπτώσεις εκείνες που το αποκαλόκαιρο γίνεται γαϊδουροκαλόκαιρο!

Προσωπικά, δεν μου αρέσουν ούτε το «καλό αποκαλόκαιρο» ούτε το «καλό χειμώνα» από τώρα. Προτιμώ το «καλό φθινόπωρο». Δεν με νοιάζει που οι ψυχαναλυτές λένε ότι αυτή η ευχή δηλώνει άγχος αποχωρισμού και ίσως φόβο απώλειας. Η φύση αλλάζει σελίδα και όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις οι μεταπτώσεις είναι αναπόφευκτες. Όμως τις αντέχουμε και τις ξεπερνάμε. Τον Σεπτέμβρη με τη μελαγχολία του θα διαδεχθεί ο Οκτώβρης με τη γαλήνη του για να ακολουθήσει ο πιο μυστηριώδης μήνας του χρόνου, ο Νοέμβρης.

Καλό φθινόπωρο, φίλοι μου

10 σχόλια:

  1. Δάσκαλε, ας εύχεται ο καθένας αυτό που θέλει. είναι ανθρώπινη ανάγκη η ονοματοδοσία, η ταμπέλα, τα κουτάκια και η επικοινωνία. έχει καθιερωθεί η ευγένεια και η διακριτικότητα στον τόνο, σα να πρόκειται για λεπτό ζήτημα: "να πούμε καλό χειμώνα?" δε θα βρούμε και πολλούς στην παρέα που να τους μελαγχολεί ο Σεπτέμβρης, παρα μόνο όταν βαίνει καλοκαιρινός! για το δε Οκτώβρη, έρευνες (αμφιβόλου κύρους, με τις οποίες συμφωνώ) λένε ότι είναι ο μήνας της ξεκούρασης και της αναπλήρωσης ύπνου. για το Νοέμβρη, ας μείνουμε στο μυστηριώδης..

    σήμερα παρατήρησα μεγάλες συγκεντρώσεις και "συζητήσεις" χελιδονιών και καλιακουδών στην πόλη.
    οπότε, το σωστό να λέγεται, καλό Φθινόπωρο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εξαιρετικό!
    Γιώργος Μιχόπουλος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολυ σωστά όλα αυτά κύριε Ζιακοπουλος αλλά νομίζω ότι οι Έλληνες είμαστε "κακομαθημενοι" σε σύγκριση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους η Αμερικανούς. Στην Ελλάδα υπάρχει μια υπέρμμετρη ενασχόληση με το καλοκαιρι και απορρύθμιση της καθημερινότητας ,κάτι το οποίο συμπυκνώνεται στην έκφραση " τα μπάνια του λαού". Τα λεγόμενα " μπάνια του λαού" θεωρούνται κάτι σεβαστο από τους πολιτικούς και υπάρχει μια ανίερη συμμαχία μεταξύ πολιτικών και πολιτών ότι ρίχνουμε όλοι ρυθμούς το καλοκαίρι ,όλα μπαίνουν κάτω απ το χαλί γιατί πάμε για τα μπάνια μας.
    Τα δε αυτά " μπάνια" τις προηγούμενες δεκαετίες είχαν μεγάλη διάρκεια. Πολλές εβδομάδες. Τώρα με την οικονομική κρίση έχουν περιοριστεί χρονικά αλλά η νοοτροπία παραμένει ίδια.

    Προσωπικά με ενοχλεί ως ιδέα αυτή η συντονισμένη φυγή και εγκατάλειψη της εργασίας εν ονόματι του καλοκαιριού. Θεωρώ οτι ευθύνεται κι αυτή για πολλά απ τα δεινα που μας ταλαιπωρούν ως χώρα.

    Και σ άλλους λαούς έρχεται ο χειμώνας. Δεν καταλαβαίνω γιατί εμείς πρέπει να δεχτούμε ένα είδος ψυχολογικης υποστήριξης ώστε να αποδεχτούμε την εναλλαγή της εποχής ενώ ο αντίστοιχος κατοικος της Γαλλίας πχ θα πρέπει να βγάλει το σκασμό και να χωθεί στη δουλειά μέσα σε δύο μέρες απ τη μέρα που γυρνάει απ τη Γαλλική Ριβιέρα πχ στη δουλειά του.

    Δεν διαφωνώ σε κάτι με αυτά που γράψατε στο κείμενό σας αλλά υπάρχουν κάποιες στερεότυπες φράσεις που περιγράφουν το ποσό κακομαθημένοι είμαστε ως λαός σε σχέση με τις καλοκαιρινές διακοπές μας.

    Ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σε όλες τις πολιτισμένες χώρες του κόσμου, αλλά ακόμα και σ’ εκείνες που λειτουργούν στοιχειωδώς, οι άνθρωποι θεωρούν την 1η Σεπτεμβρίου σαν την αρχή του νέου έτους. Oι διακοπές του καλοκαιριού είναι μια ευχάριστη ανάμνηση που θα τη συζητούν με τους φίλους στις σαββατιάτικες συγκεντρώσεις ενώ έξω θα πέφτει η βροχή ή το χιόνι. Σ’ όλες τις πολιτισμένες χώρες του κόσμου η 1η Σεπτεμβρίου σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας προσπάθειας στο γραφείο, στο εργοστάσιο, στο κέντρο έρευνας, στο χωράφι.

      Σ’ όλες τις πολιτισμένες χώρες με εξαίρεση το… κέντρο της Γης, την Eλλάδα όπου την 1η Σεπτεμβρίου αρχίζει ο απολογισμός των καταστροφών του καλοκαιριού, ξεκινούν ατέλειωτες συζητήσεις για τη -μελλοντική- αντιμετώπισή τους και καταστρώνονται σχέδια για τις επόμενες… διακοπές.

      Oι πολίτες επιστρέφουν στις μεγάλες πόλεις αφήνοντας πίσω μια Eλλάδα χωρίς δάση από τις αλλεπάλληλες πυρκαγιές που ξέσπασαν τον Aύγουστο.

      Διαγραφή
    2. Δεν διαφωνώ... Στις άλλες χώρες βέβαια... ο τρόπος ζωής τους και η καθημερινότητα τους είναι τέτοια που τους επιτρέπει να ζούνε έτσι χωρίς να τρελαίνονται ( τρόπος του λέγειν... ) Ενώ έχω την εντύπωση ότι σε εμάς... είναι τόσο πολύτιμες αυτές οι διακοπές και αυτός ο χρόνος, επειδή ακριβώς είναι σχεδόν αβάσταχτη η καθημερινότητα μας αλλιώς...

      Διαγραφή
    3. Γειά σου Ξένια! Η μάλλον ... καλώς τηνα κι ας άργησε!
      Νομίζω πως θα μπορούσες να δημοσιεύεις σχόλια πολύ πιο συχνά από μιά φορά το χρόνο. Πάσχουμε από ...έλλειψη ωραίου φύλου σ΄αυτό το μπλογκ.

      Διαγραφή
  4. Καλημέρα σε όλους και καλό μήνα.
    Να μια διαφορετική ευχή!
    Θέλω να σας πω ότι βρήκα πολύ ενδιαφέρουσες όλες τις απόψεις παραπάνω. Τα αναφέρατε όλα. Μαζί και την ιδιοσυγκρασία του λαού μας.
    Καλή συνέχεια, με υγεία!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Την ωρα που τα "μπανια του λαου"εχουν εχουν μειωθει η εχουν εξαφανιστει λογο οικονομικων λογων κυριος,καποιοι "λιγοι"τ'απολαμβαναν και τ'απολαμβανουν ακομα,και καλα κανουν γιατι τους βολευει η αποψη οτι για τη κρηση φταινε "τα μπανια του κακομαθημενου λαου"και χερονται μ'αυτα που επαθαν οι" κακομαθημενοι"Ελληνες...οποιος καταλαβε καταλαβε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Δεν μειώθηκαν τα μπάνια του λαού καθόλου.
    Για τη κρίση φταίνε και τα μπάνια του λαού. Όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε είμαστε τεμπελικος λαός.

    Όταν δουλεύουμε είμαστε ικανότατοι και δουλεύουμε πολύ. Αλλά αυτό δεν αντιρροπει τις χαμένες εργατοώρες ως σύνολο λαου.
    Όταν έχεις μισό εκατομμύριο πρόωρους συνταξιουχους που κάθονται ενώ θα μπορούσαν να εργάζονται αυτοί συνεισφερουν στον μεγαλο κουμπάρα των εργατοωρών ως χώρα ως έθνος με μηδέν ώρες.

    Αν πολλαπλασιασουμε τις ώρες που δουλεύει ο κάθε εργαζόμενος με τον αριθμό των εργαζομένων και το αποτέλεσμα που θα βγάλουμε το θεωρησουμε ως την εργασία συνολικά της χώρας, θα δούμε ότι είμαστε λαός τεμπελικος.

    Μπορεί ο εργαζόμενος Έλληνας να δουλεύει 12-14 ώρες και στους αντίστοιχους πίνακες να βγαίνει πολύ σκληρά εργαζόμενος αλλά δε πρέπει να ξεχναμε ότι αυτός εργάζεται και για τον πρόωρο συνταξιούχο που αποφάσισε να κάθεται στα 50 του.
    Οπότε και πάλι οι συνολικές εργατοώρες ως χώρα είναι πίσω σε σχεση με άλλες χώρες.

    Για αυτό ας ξυπνήσουμε απ τις αυταπάτες μας ότι είμαστε σούπερ εργατικοί και σωστοί. Δεν είμαστε.
    Ο γείτονας σου ετών 50 που κάθεται και σου φαίνεται λογικό, δεν είναι. Για αυτόν πρέπει να δουλέψεις εσύ. Να αναπληρώσεις την εργασία και τις ώρες που δεν δουλεύει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Κανένα μπάνιο του λαού δεν μειώθηκε. Πόσο μάλλον εξαφανίστηκε.

    Δεν είμαστε εργατικός λαός.
    Σαν μονάδες ναι δουλεύουμε πολύ . Περισσότερο απ όλους. Εξ ου και οι πίνακες που μας βγαζουν πρώτους.
    Οι πινακες αυτοί δεν λαμβάνουν υπόψη όμως τους πόσους πρόωρους συνταξιουχους έχουμε. Και είναι πάρα πολλοί. Μισό εκατομμύριο. Υγιείς ,υγιέστατοι.

    Αν πολλαπλασιάσουμε τις ώρες που δουλεύει ο κάθε εργαζόμενος με τον αριθμό των εργαζομένων και υπολογίσουμε ας πουμε την εργασία μας ως χώρα ,θα δούμε ότι είμαστε πίσω, πολύ πίσω.
    Εσύ κι εγώ κι ο άλλος που δουλεύουμε 12-14 ώρες τη μέρα δεν μπορούμε να αντιρροπησουμε το σύνολο των ωρών.

    Ας ξυπνήσουμε λοιπόν απ τις φαντασιώσεις μας ότι είμαστε σούπερ εργατικοί και πρώτοι και καλύτεροι.
    Αν έιμασταν δεν θα φτάναμε να έχουμε χρεοκοπήσει τη χώρα.

    Πήγαινε καλοκαίρι σε δημόσια υπηρεσία. Αν είναι ανοιχτά , υπολειτουργεί. Κι όχι μια και δυο μέρες. Αλλά επί δύο μήνες.Για τα " μπάνια του λαού".
    Η έκφραση μπάνια του λαού είναι δηλωτική της κακης νοοτροπιας και σύμφωνω με το φίλο παραπάνω που έγραψε ότι είμαστε κακομαθημένοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή