Θερμοκρασία του αέρα υπό σκιάν και υπό τον Ήλιον: διαχωρισμός χωρίς νόημα

Στις περιόδους καύσωνα ακούμε συχνά από τα ΜΜΕ ότι η θερμοκρασία ανέβηκε στους 40 βαθμούς Κελσίου υπό σκιάν. Παλαιότερα, μας έδειχναν και κάτι  θερμόμετρα εκτεθειμένα στον Ήλιο με θερμοκρασίες μεγαλύτερες από εκείνες που σημειώνονται στην κοιλάδα του θανάτου των ΗΠΑ ή μας μιλούσαν για θερμοκρασίες …Αφροδίτης που μέτρησαν στο εσωτερικό ενός σταματημένου αυτοκινήτου που το χτυπούσε όλη την ημέρα ο ήλιος. Υποτίθεται ότι σε κάθε περίπτωση είχαν μετρήσει τη θερμοκρασία του αέρα. Φίλοι μου, το να περπατάς, να δουλεύεις ή να πολεμάς υπό σκιάν είναι πολύ διαφορετικό από το να κάνεις τα ίδια πράγματα υπό τον Ήλιον. Ωστόσο, η θερμοκρασία του αέρα υπό σκιάν ή υπό τον Ήλιον είναι η ίδια. Αυτό δεν μπορούμε να το διαπιστώσουμε με ένα υδραργυρικό θερμόμετρο, γιατί αν το εκθέσουμε στον Ήλιο, θα μας δείξει θερμοκρασία πολύ μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία του αέρα που θέλουμε να μετρήσουμε. Το γιατί συμβαίνει αυτό θα το καταλάβετε, διαβάζοντας όσα ακολουθούν.

«Κατά τη μέτρηση της θερμοκρασίας του αέρα με ένα υδραργυρικό θερμόμετρο, ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός μορίων του αέρα βομβαρδίζει το βολβό του θερμομέτρου, μεταφέροντας με την επαφή θερμική ενέργεια είτε από τον αέρα προς τον υδράργυρο, όταν ο αέρας είναι θερμότερος, είτε από τον υδράργυρο προς τον αέρα, όταν ο αέρας είναι ψυχρότερος. Όταν μεταξύ του αέρα και του υδραργύρου υπάρξει θερμική ισορροπία, η στήλη του υδραργύρου στο θερμόμετρο σταθεροποιείται σε ένα σημείο στο οποίο διαβάζουμε τη θερμοκρασία του αέρα.

Όταν το θερμόμετρο είναι εκτεθειμένο στον ήλιο, δεν μπορούμε να μετρήσουμε τη θερμοκρασία του αέρα. Η εξήγηση είναι η εξής: η ηλιακή ακτινοβολία είναι ενέργεια που ταξιδεύει με τη μορφή ηλεκτρομαγνητικού κύματος μέσα από τον αέρα, χωρίς ουσιαστικά να τον θερμαίνει. Όταν όμως συναντήσει ένα αντικείμενο, στη συγκεκριμένη περίπτωση το βολβό του θερμομέτρου με τον υδράργυρο, απορροφάται από αυτό και μετατρέπεται σε θερμότητα, με αποτέλεσμα τη διαστολή του υδραργύρου. Η διαστολή αυτή είναι μεγαλύτερη από τη διαστολή που προέρχεται μόνο από την επίδραση του αέρα του οποίου θέλουμε να μετρήσουμε τη θερμοκρασία και έτσι οι ενδείξεις που διαβάζουμε στην κλίμακα του θερμομέτρου δε μας δίνουν την πραγματική θερμοκρασία του αέρα.

Στην ατμόσφαιρα, σε ύψη πάνω από τα 100 χιλιόμετρα, η θερμοκρασία που δείχνει ένα υδραργυρικό θερμόμετρο εκτεθειμένο στον Ήλιο μπορεί να φθάσει τους 500^οC. Αν στην ίδια περιοχή το θερμόμετρο προστατευτεί από τον Ήλιο, θα δείξει θερμοκρασία κοντά στους μείον 273^οC. Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που παρατηρούνται στη δεύτερη περίπτωση οφείλονται στο γεγονός ότι στα μεγάλα ύψη ο αέρας είναι εξαιρετικά αραιός και τα μόριά του, αν και κινούνται ταχύτατα, είναι πολύ λίγα, για να ανεβάσουν τη θερμοκρασία με την επαφή (μοριακή αγωγιμότητα)» (Απόσπασμα από το βιβλίο ΚΑΙΡΟΣ, Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, Τόμος Ι «Η γνώση»).