Μαθήματα Ιστορίας

Διαβάζοντας την ιστορία του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940, στέκομαι στα παρακάτω τρία σημεία:

(α) Στην πρώτη επιστολή του Ν. Ζαχαριάδη προς τον Ελληνικό Λαό τρεις ημέρες μετά την κήρυξη του πολέμου.

(β) Στο μερίδιο της δόξας του «ΟΧΙ» που δικαιούται, αν δικαιούται,  ο Ι. Μεταξάς.

(γ) Στην αντίδραση των Ελλήνων που έγραψαν, πέρα από κάθε πρόβλεψη, το Έπος του 1940.

Ας τα δούμε όλα πιο αναλυτικά:

(α) Στις 31 Οκτωβρίου 1940, ο Γ.Γ. του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδης, κρατούμενος από το δικτατορικό καθεστώς της 4^ης Αυγούστου, απευθύνθηκε μέσα από τη φυλακή με επιστολή προς τον Ελληνικό Λαό, καλώντας τον σε συστράτευση με την κυβέρνηση Μεταξά για την απόκρουση της ιταλικής εισβολής: «Στον πόλεμο αυτό που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη». Η θέση αυτή του Ν. Ζαχαριάδη που προκάλεσε εντύπωση δεν ήταν καθόλου εύκολη. Το υπογραφέν από τον Αύγουστο του 1939 Σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ, το οποίο το περιοδικό Τάιμ είχε αποκαλέσει "Σύμφωνο Κομμουναζί", είχε προκαλέσει σύγχυση στις τάξεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς που μετέβαλε διαρκώς τις θέσεις της. Πέρα από αυτό, μεγάλα προβλήματα δημιουργούσαν η οργανωτική αποσύνθεση του ΚΚΕ λόγω των διώξεων της μεταξικής δικτατορίας και η δημιουργία διαφορετικών κέντρων λήψης αποφάσεων με ένα από αυτά τα κέντρα άμεσα ελεγχόμενο από την ασφάλεια του Μανιαδάκη. Τελικά, ακολούθησαν άλλες δύο επιστολές του Ν. Ζαχαριάδη με ημερομηνίες 26/11/1940 και 15/1/1941 με τις οποίες επανήλθε η «κομμουνιστική τάξη». Όμως, δεν μπορούμε να αρνηθούμε το γεγονός ότι η πρώτη επιστολή του Γ.Γ. του ΚΚΕ συνέβαλε στην εθνική ομοψυχία για την αντίσταση κατά των εισβολέων.

β) Στις 03:00 τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, επέδωσε ιδιοχείρως στον Ιωάννη Μεταξά τελεσίγραφο με το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλού στρατού από την ελληνοαλβανική μεθόριο, προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει στρατηγικά σημεία της Ελλάδας για τις ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του στη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική. Ο Ι. Μεταξάς με την περίφημη φράση: «Alors, c'est la guerre» (Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο) απέρριψε τα ιταλικά αιτήματα. Κάποιοι λένε ότι ο Μεταξάς πήρε τη συγκεκριμένη θέση με δική του πρωτοβουλία χωρίς να συγκαλέσει Υπουργικό Συμβούλιο ή να ενημερώσει τον Βασιλιά, αλλά ας μη γελιόμαστε. Η χώρα είχε δεθεί στο άρμα της Μ. Βρετανίας και είχε προ πολλού πάρει τις αποφάσεις της.

Ο Μεταξάς και ο Μουσολίνι ήταν και οι δύο δικτάτορες, αλλά είχαν μεγάλες διαφορές στην ψυχοσύνθεσή τους και γενικότερα στον τρόπο που έβλεπαν τα πράγματα. Αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο ο Ιωάννης Μεταξάς από τη μια πλευρά και ο Μπενίτο Μουσολίνι από την άλλη συμμερίζονταν τους δεινοπαθούντες από το ψύχος και τα χιόνια στρατιώτες τους, ο Μεταξάς έλεγε: «Ποιος ξέρει τι τραβούν οι καημένοι οι στρατιώτες μας στο μέτωπο!», ενώ ο Μουσολίνι, όταν πληροφορήθηκε ότι χιόνιζε πολύ στην Αλβανία, φέρεται να είπε: «Εξαίρετο αυτό το χιόνι κι αυτό το κρύο. Διευκολύνουν τη χρησιμοποίηση των όπλων μικρού βεληνεκούς και βελτιώνουν αυτή τη μέτρια ιταλική φυλή!». Σε κάθε περίπτωση, κοντά στην αλήθεια βρίσκεται ο Άγγελος Τερζάκης ο οποίος αναφερόμενος στον Ι. Μεταξά έγραψε ότι «είχε ευτυχήσει να διαγνώσει και να εκφράσει τη θέληση του έθνους».

γ)  Αναμφίβολα, το Έπος του 1940 το έγραψε ο Ελληνικός λαός με πρώτους τους Έλληνες στρατιώτες που με τον ηρωισμό τους είχαν ξαφνιάσει όχι μόνο τους Ιταλούς αξιωματικούς αλλά και τους δικούς μας στρατιωτικούς ηγέτες, όταν ξεπερνούσαν τα όρια της ανθρώπινης αντοχής και γενναιότητας. Χωρίς την κατάλληλη ένδυση και υπόδηση για διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων σε περιοχές μεγάλου υψομέτρου μάχονταν σε δύσκολες καιρικές και εδαφικές συνθήκες με ενθουσιασμό που δεν άφηνε περιθώρια να σκεφτούν τον εαυτό τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στρατιώτες έκρυβαν από τους ανωτέρους τους τα κρυοπαγήματα των ποδιών τους μόνο και μόνο για να μείνουν αγωνιζόμενοι στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Κλείνοντας το σημερινό αφιέρωμα στην εθνική μας γιορτή, επαναλαμβάνω ένα μέρος παλιότερης ανάρτησης που αναφερόταν στη θυσία ενός παλικαριού από τη Χάλκη, του υπολοχαγού Αλέξανδρου Διάκου που έπεσε μαχόμενος στην Τσούκα της Φούρκας στις 1-11-1940: «Στον τιτάνιο αγώνα που ακολούθησε ο Αλέξανδρος Διάκος και οι άνδρες του τρεις φορές κατέλαβαν την Τσούκα και ισάριθμες φορές την έχασαν από τις αντεπιθέσεις του πολυπληθέστερου εχθρού. Τίποτε όμως δεν μπορούσε να σταματήσει το γενναίο αξιωματικό. Άρπαξε ένα μάνλιχερ από ένα νεκρό στρατιώτη, μάζεψε τους εναπομείναντες άνδρες του και τους ζήτησε να τον ακολουθήσουν στην τελευταία επίθεση: «Εμπρός παιδιά! Εμπρός! Για μιαν Ελλάδα! Για μια μεγάλη Ελλάδα! Για μιαν ελεύθερη Δωδεκάνησο!». «Μαζί σου λεβέντη», αναφώνησαν εκείνοι και με όση δύναμη τους είχε απομείνει ξεχύθηκαν πίσω του. Η πρώτη γραμμή των Ιταλών υποχώρησε και ο Διάκος βρέθηκε μπροστά σ’ ένα εχθρικό πολυβολείο. Ένας Ιταλός στρατιώτης έπεσε νεκρός και ο υπολοχαγός από τη Χάλκη, ασυγκράτητος, έστρεψε το όπλο του εναντίον των χειριστών του φίατ. Το ιταλικό πολυβόλο ξέρασε φωτιά και σίδερο και ο Διάκος, χτυπημένος θανάσιμα, έπεσε στο χώμα. «Μας έφαγαν τον υπολοχαγό» ούρλιαξε ο Ντάσκας κι έτρεξε προς τον πεσμένο Διάκο. Σε δευτερόλεπτα μια ριπή σώριασε κι αυτόν στο έδαφος, εκεί δίπλα στον αρχηγό και φίλο του» (Στην Τσούκα περισσεύουν το κρύο και ο ηρωισμός, ανάρτηση της 27^ης Οκτωβρίου 2016, επιλογή Επίκαιρα).

Χρόνια Πολλά, φίλοι μου!