Τότε (1987), τώρα (2023) και σε λίγο ένα μόνιμο παγκόσμιο Ελ Νίνιο!

Υποκειμενική ανάλυση: (α) των 500 hPa στις 23-07-1987/00:00 UTC, (β) των 850 hPa στις 23-07-1987/00:00 UTC και (γ) των αεροχειμάρρων στις 28-07-1987/00:00 UTC.

Διάβασα ότι το καλοκαίρι του 1998 παρατηρήθηκε καύσωνας διάρκειας 14 ημερών (από 25/7 ως 7/8/1998). Άνοιξα τα κιτάπια μου και είδα ότι υπήρχε καταγεγραμμένος ένας ισχυρός τετραήμερος καύσωνας στο διάστημα 1-4/7/1998, στη διάρκεια του οποίου τα μεγιστοβάθμια θερμόμετρα είχαν καταγράψει θερμοκρασίες 45,0 βαθμών στο Άργος και 44,6 βαθμών στη Ν. Φιλαδέλφεια. Στην πρώτη εργασία μου για τους καύσωνες είχα ορίσει ως επεισόδιο καύσωνα σειρά τουλάχιστον τριών διαδοχικών ημερών με μέγιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες ή ίσες των 37 βαθμών, κριτήριο που εφαρμοζόταν σε μια συγκεκριμένη περιοχή, την περιοχή που ήταν τοποθετημένος ο μετεωρολογικός σταθμός. Προφανώς, αν άρεις τα παραπάνω κριτήρια (διάρκεια, όριο θερμοκρασίας και συγκεκριμένη θέση) τα αποτελέσματα είναι διαφορετικά.

Για να συγκρίνεις καύσωνες της δεκαετίας του 1980 με καύσωνες της δεκαετίας του 2020 με τα κριτήρια που προαναφέρθηκαν, πρέπει και μην έχει αλλάξει η θέση του σταθμού και να λάβεις υπόψη σου το γεγονός ότι τώρα πλέον οι παρατηρήσεις γίνονται με αυτόματους και όχι με συμβατικούς μετεωρολογικούς σταθμούς, οπότε απαιτείται ομογενοποίηση των παρατηρήσεων. Με αυτά τα (αυστηρά) επιστημονικά κριτήρια και με σταθμούς που δεν έχουν εγκατασταθεί με τις προδιαγραφές του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού δεν είναι εύκολο να συγκρίνεις τον καύσωνα του 1987 (επί ένα οκταήμερο οι μέγιστες τιμές της θερμοκρασίας στη Ν. Φιλαδέλφεια κυμάνθηκαν από 41 ως 44 βαθμούς) με έναν σύγχρονο καύσωνα.

Φίλοι μου, η ουσία είναι ότι ο καύσωνας του 1987 ήταν ένα σπανιότατο γεγονός του προηγούμενου αιώνα με τραγικές συνέπειες για διάφορους λόγους. Οι συνθήκες όμως τώρα έχουν αλλάξει δραματικά. Αναμφίβολα, τα μέτρα προστασίας από τους καύσωνες είναι πλέον αποτελεσματικά (όσο βέβαια αντέχουν τα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας), αλλά όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στη Ν. Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, δείχνουν ότι καύσωνες σαν εκείνον του 1987 και άλλα ακραία φαινόμενα θα συμβαίνουν πολύ πιο συχνά. Το άσχημο είναι ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για νέα κανονικότητα γιατί το κλιματικό σύστημα, με τη θερμότητα που προστίθεται σε αυτό, εξελίσσεται συνεχώς και με τρόπο απρόβλεπτο.

Πρόσφατα έγραψα ότι το ΕΛ Νίνιο είναι αυτό που στην άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας «ρίχνει λάδι στη φωτιά». Πριν από δύο ημέρες, στις 20/7, στην ιστοσελίδα του Copernicus αναρτήθηκε άρθρο με τον τίτλο: «Ο ευρωπαϊκός καύσωνας του Ιουλίου 2023 σε μακροπρόθεσμο πλαίσιο». Στο συγκεκριμένο άρθρο, πέρα από το θόλο θερμότητας, μνημονεύονται και κάποιοι άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία του φαινομένου του καύσωνα. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνεται ο καύσωνας του Ατλαντικού Ωκεανού που προηγήθηκε (τον Ιούνιο και μέχρι τις αρχές Ιουλίου, ο Ατλαντικός Ωκεανός ήταν θερμότερος από τον μέσο όρο στις περισσότερες λεκάνες του). Προσωπικά αυτό δεν με εκπλήσσει. Οι ωκεανοί, απορροφώντας πάνω από το 90% της θερμότητας που παγιδεύουν στην ατμόσφαιρα του πλανήτη τα θερμοκηπικά αέρια, έχουν θερμανθεί ήδη σημαντικά. Έτσι, αν λάβουμε υπόψη μας ότι με το Ελ Νίνιο απελευθερώνεται ενέργεια από τον ανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό στην ατμόσφαιρα, μπορούμε να πούμε ότι σε όλους τους ωκεανούς της Γης τείνει να εγκατασταθεί ένα μόνιμο Ελ Νίνιο, με ότι αυτό σημαίνει για τον καιρό και το κλίμα.