Η επέτειος των αμφισβητούμενων 48αριών!

Πριν από λίγα χρόνια, το επίσημο ρεκόρ της θερμοκρασίας σε πλανητικό επίπεδο ήταν οι 58,0  βαθμοί που είχαν σημειωθεί στην Ελ Αζίζια της Λιβύης στις 13 Σεπτεμβρίου 1922. Ενενήντα χρόνια αργότερα, στις 13 Σεπτεμβρίου του 2012, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός απέρριψε το συγκεκριμένο ρεκόρ και την πρώτη θέση κατέχει πλέον η Κοιλάδα του Θανάτου της Καλιφόρνια με τους 56,7 βαθμούς που σημειώθηκαν στις 19 Ιουλίου 1913. Η απόφαση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού βασίστηκε στο πόρισμα της επιτροπής ειδικών που αποκάλυψε τα παρακάτω πέντε σοβαρά λάθη:

(α) Η μέτρηση είχε γίνει από άπειρο παρατηρητή.

(β) Το θερμόμετρο που χρησιμοποιήθηκε ήταν παρωχημένο.

(γ) Η τοποθεσία της μέτρησης δεν ήταν αντιπροσωπευτική της γύρω περιοχής.

(δ) Η αντιστοίχιση της συγκεκριμένης ακραίας θερμοκρασίας με τις θερμοκρασίες άλλων κοντινών περιοχών ήταν κακή.

(ε) Η αντιστοίχιση της θερμοκρασίας - ρεκόρ με τις υψηλές θερμοκρασίες που έκτοτε καταγράφονται στην Ελ Αζίζια είναι κακή.

 

Στις 30 Ιανουαρίου 2024 ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός επιβεβαίωσε επίσημα το ρεκόρ των 48,8 βαθμών που είχε σημειωθεί στις 11 Αυγούστου 2021 στις Συρακούσες της Σικελίας. Η επιτροπή του Οργανισμού εισηγήθηκε την επιβεβαίωση του προαναφερθέντος ρεκόρ μετά από έρευνα σε βάθος που περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, τη βαθμονόμηση και την αξιολόγηση ολόκληρου του συστήματος (αισθητήρας θερμοκρασίας, ηλιακή ασπίδα και καταγραφικό) του σταθμού. Προφανώς, ο σταθμός πληρούσε τις γενικότερες προδιαγραφές εγκατάστασης και λειτουργίας που προβλέπει ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός. Έτσι, το ευρωπαϊκό ρεκόρ της υψηλότερης μέγιστης θερμοκρασίας κατέχουν, επίσημα πλέον, οι Συρακούσες.

Το προηγούμενο ρεκόρ για την ηπειρωτική Ευρώπη ήταν οι 48,0 βαθμοί που είχαν σημειωθεί στις 10 Ιουλίου 1977 στην Ελευσίνα και το Τατόι (βλέπε αρχικό χάρτη). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, οι 48,0 βαθμοί είχαν συμπεριληφθεί στο Αρχείο των Ακραίων Φαινομένων Καιρού και Κλίματος (WMO Weather and Climate Extremes Archive) το 2007 (έτος δημιουργίας του Αρχείου) με βάση τις επίσημες πληροφορίες από την ΕΜΥ, χωρίς να υπάρξει ανεξάρτητη επαλήθευση από επιτροπή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού.

Η πρόσφατη επιβεβαίωση του ρεκόρ των Συρακουσών (30/1/2024) οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι λόγοι (γ), (δ) και (ε) που αναφέρει η απόφαση της επιτροπής για την Ελ Αζίζια δεν συνέτρεχαν στην περίπτωση των Συρακουσών. Οι επιφυλάξεις μου για την εγκυρότητα του ρεκόρ των 48 βαθμών στην Ελευσίνα και το Τατόι έχουν διατυπωθεί σε παλαιότερες αναρτήσεις μου. Βασικό πυρήνα των απόψεών μου αποτελούν οι λόγοι (δ) και (ε) της επιτροπής για την Ελ Αζίζια, αλλά δεν είναι μόνο αυτοί.

(α) Για κάποιον που γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες του καιρού και του κλίματος της Αττικής -και όχι μόνο- οι συγκρίσεις των παρακάτω μέγιστων θερμοκρασιών που σημειώθηκαν με ΒΔ επιφανειακό ρεύμα και θερμοκρασία στη στάθμη των 850 hPa 27 βαθμών είναι λογικές;

Μέγιστες θερμοκρασίες             8,   9,  10 και 11-7-1977:

Αθήνα (Πλατεία Δημαρχείου):  33, 35, 42 και 36 ^ο C

Ν. Φιλαδέλφεια:                        35, 38, 44 και 36 ^ο C

Ελληνικό:                                  31, 32, 38 και 36 ^ο C

Ελευσίνα:                                  34, 36, 48 και 37 ^ο C

Τατόι:                                        35, 37, 48 και 36 ^ο C

Αλίαρτος:                                  36, 41, 44 και 34 ^ο C

Λαμία:                                       34, 38, 44 και 38 ^ο C

Λάρισα:                                     36, 43, 44 και 35^ο C

Τρίκαλα:                                    35, 40, 42 και 37 ^ο C

 

β) Τα πριν από τη 10^η Ιουλίου 1977 θερμοκρασιακά ρεκόρ στην Ελευσίνα και το Τατόι ήταν αντίστοιχα οι 46,4 και 43,3 βαθμοί που είχαν σημειωθεί τη 19^η Ιουλίου 1973 με Β-ΒΔ επιφανειακό ρεύμα και θερμοκρασία στη στάθμη των  850 hPa 29 βαθμών.

γ) Την 26^η Ιουνίου 2007, στη Ν. Φιλαδέλφεια σημειώθηκε θερμοκρασία 46,2 βαθμών (ρεκόρ των απολύτως μέγιστων θερμοκρασιών της Αθήνας τα τελευταία 60 χρόνια που κατέγραψε μεγιστοβάθμιο θερμόμετρο κλωβού) με ΒΔ ρεύμα και θερμοκρασία στη στάθμη των  850 hPa 29 βαθμών.  

δ) Στις ημίωρες αεροναυτικές παρατηρήσεις (METARS) του αεροδρομίου Ελευσίνας της 10^ης Ιουλίου 1977 δεν εμφανίζονται τιμές θερμοκρασίας πάνω από τους 46,5 βαθμούς (ίσως και από τους 46,0 βαθμούς, δεν θυμάμαι καλά). Είναι δυνατό να σημειώθηκαν οι 48 βαθμοί στη διάρκεια κάποιου ημιώρου και να μην είχαν καταγραφεί; Αν όχι, είναι δυνατό το μεγιστοβάθμιο θερμόμετρο του κλωβού του Μετεωρολογικού Σταθμού της Ελευσίνας να έχει απόκλιση 1,5 ή 2 βαθμών από τα θερμόμετρα που μετρούν τη θερμοκρασία στις άκρες του αεροδιαδρόμου;

ε) Τι τελικά συνέβη στις 10 Ιουλίου του 1977 στην Ελευσίνα και το Τατόι; Ασφαλώς, η έρευνα από μια επιτροπή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού θα μας έκανε σοφότερους, αλλά αυτή δεν υπάρχει. Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση πρέπει να συνδέεται με το γεγονός ότι την ημέρα εκείνη στην Πάρνηθα είχε ξεσπάσει πυρκαγιά που έφθασε πολύ κοντά στο Τατόι. Με αυτό το δεδομένο, μπορούμε να εικάσουμε ότι ένα μέρος της θέρμανσης του περιβάλλοντος στο αεροδρόμιο του Τατοΐου μπορεί να οφειλόταν στη μεταφορά θερμότητας από το χώρο της πυρκαγιάς προς αυτό.

Στην περίπτωση της Ελευσίνας, η αυξημένη επιχειρησιακή δραστηριότητα που παρατηρήθηκε στο αεροδρόμιο δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ως αιτία της ανόδου της θερμοκρασίας. Αν είχε συμβεί αυτό, κατά πάσα πιθανότητα θα φαινόταν και στα METARS. Κατά τη γνώμη μου, τα αίτια μάλλον πρέπει να αναζητηθούν στα παιχνίδια του ανέμου με το ανάγλυφο, στα οποία ρόλο έπαιξε και η πυρκαγιά, έστω και αν οι εστίες της βρίσκονταν κάποια χιλιόμετρα μακρύτερα. Με απλά λόγια, είναι πολύ πιθανό οι αέριες μάζες που έφθασαν στην περιοχή του αεροδρομίου της Ελευσίνας να είχαν υποστεί διπλή θέρμανση: μία περνώντας πάνω από τη φωτιά (μη αδιαβατική θέρμανση) και άλλη μία κατερχόμενες προς το αεροδρόμιο (αδιαβατική θέρμανση).