Ο πυρετός της άνοιξης

Ο πυρετός της άνοιξης (spring fever) είναι όρος που αναφέρεται στις αλλαγές της διάθεσης, της συμπεριφοράς ή και του σώματος, οι οποίες εμφανίζονται με τον ερχομό της άνοιξης. Ο όρος δεν είναι ιατρικός και δεν θεωρείται ασθένεια ή δυσλειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Ο πυρετός της άνοιξης που σχετίζεται με την αύξηση της ενέργειας, της ζωτικότητας και της σεξουαλικής διάθεσης των ανθρώπων έχει βιολογική βάση. Ιατρικές μελέτες έδειξαν ότι όταν οι εποχές αλλάζουν, ο αμφιβληστροειδής -το μέρος του οφθαλμού που συνδέεται με τον εγκέφαλο μέσω του οπτικού νεύρου- αντιδρά στις διακυμάνσεις του ποσού του ημερήσιου φωτός. Η διαδικασία αυτή προκαλεί ορμονικές αλλαγές. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η προσαρμογή στη μελατονίνη, ορμόνη που επηρεάζει τη διάθεσή μας και το πώς κοιμόμαστε. Την άνοιξη, ως αποτέλεσμα της αύξησης του φωτός, το σώμα παράγει λιγότερη μελατονίνη, προκαλώντας άνοδο της διάθεσης, μειωμένη επιθυμία ύπνου, αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας και ανάγκη για λιγότερη κατανάλωση φαγητού.*

Οι εξελικτικοί βιολόγοι πιστεύουν ότι την άνοιξη τα σώματά μας είναι προγραμματισμένα να είναι πιο ενεργά με βάση τις αλλαγές σε μείγμα ορμονών που προκαλούνται από την αύξηση της έντασης και της διάρκειας του φωτός. Το ανθρώπινο σώμα, απελευθερωμένο από τα χημικά μηνύματα που το κάνουν να «αποσύρεται» στη διάρκεια του χειμώνα, αισθάνεται ενεργοποιημένο, έτοιμο να κυνηγήσει για τροφή και για την αναπαραγωγή του είδους. Σημειώνεται ότι η άνοδος της διάθεσης με την άφιξη της άνοιξης και οι μεγαλύτερες περίοδοι φωτός επιδρούν περισσότερο σε όσους πάσχουν από Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή, η οποία είναι ένα είδος κατάθλιψης που πλήττει τους ανθρώπους κυρίως κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα.

Η άνοιξη όχι μόνο βελτιώνει τη διάθεση και τα επίπεδα της ενέργειάς μας, αλλά προστατεύσει τα δόντια και τα οστά μας με την πρόσληψη μεγαλύτερων ποσοτήτων βιταμίνης D, την οποία το σώμα μας στερείται στη διάρκεια του χειμώνα λόγω της περιορισμένης έκθεσης του δέρματός μας στο ηλιακό φως. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους τις πρώτες ηλιόλουστες μέρες της άνοιξης πολλοί άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να βγουν έξω από το σπίτι, να δραστηριοποιηθούν στην ύπαιθρο, να ανανεωθούν. Προσοχή, όμως, γιατί η υπερβολική έκθεση στον ήλιο είναι επικίνδυνη. Η  υπεριώδης ακτινοβολία προκαλεί εγκαύματα και γενικότερα βλάβες στο δέρμα όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά και την άνοιξη.

Η άνοιξη, όπως και οι άλλες τρεις εποχές του έτους, έχει και αρνητικές επιδράσεις στη ζωή μας. Μελέτες έδειξαν ότι καρδιακά επεισόδια συμβαίνουν συχνά τη συγκεκριμένη εποχή, επειδή το κύμα ενέργειας που μας κατακλύζει σπρώχνει ορισμένους να το παρακάνουν στο γυμναστήριο ή στον κήπο. Η άνοιξη είναι επίσης η εποχή που οι αυτοκτονίες και οι εισαγωγές στα νοσοκομεία για κατάθλιψη κορυφώνονται. Οι ψυχολόγοι υποθέτουν ότι τα καταθλιπτικά άτομα επιβιώνουν το χειμώνα, στηριζόμενα στην ελπίδα ότι η άνοιξη θα αναζωογονήσει τη ζωή τους. Όταν φθάνει, ωστόσο, η συγκεκριμένη εποχή και η ζωή τους συνεχίζεται όπως και πριν, η απογοήτευσή τους είναι μεγάλη. Ο ποιητής T. S. Eliot είπε ότι για ορισμένους ανθρώπους ο Απρίλιος είναι πράγματι ο πιο σκληρός μήνας.

Ορισμένοι επιστήμονες που εξετάζουν τη σχέση μεταξύ καιρού και υγείας πιστεύουν ότι ο θυελλώδης καιρός που συμβαίνει συχνά τον Απρίλιο μπορεί να συνδέεται με την αύξηση των πονοκεφάλων. Υπάρχουν ακόμα βιομετεωρολόγοι που θεωρούν ότι ο μεταβαλλόμενος ανοιξιάτικος καιρός μπορεί να συνδέεται με ξαφνικές αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου, οδηγώντας ορισμένους ανθρώπους στην υπομανία (ψυχική νόσος που χαρακτηρίζεται από υπερδραστηριότητα, πολυπραγμοσύνη, διάσπαση της προσοχής, ιδεοφυγή και μειωμένη ανάγκη για ύπνο). 

Από την επιστημονική κοινότητα θεωρείται αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι τα ιόντα του αέρα επιδρούν στον άνθρωπο με βάση την αρχή: τα θετικά ιόντα προκαλούν εκνευρισμό, κατήφεια και μελαγχολία, ενώ τα αρνητικά ιόντα προκαλούν ευεξία. Σε κανονικές συνθήκες, ο αριθμός των θετικών και των αρνητικών ιόντων είναι περίπου ο ίδιος, αλλά η ισορροπία συχνά διαταράσσεται. Ισχυροί άνεμοι που πνέουν από ερημικές περιοχές παράγουν υψηλές συγκεντρώσεις θετικών ιόντων. Το ίδιο συμβαίνει και με τους νότιους ανέμους. Στη χώρα μας, τον Απρίλιο, βιώνουμε περισσότερο συχνά την επίδραση των θετικών ιόντων λόγω της αυξημένης συχνότητας εμφάνισης των εκ της Σαχάρας νοτιάδων.

Φθάνοντας στο τέλος, διαπιστώνω ότι το παρόν άρθρο παραβγήκε ψυχοπλακωτικό, γεγονός που από μια άποψη δικαιώνει τους φίλους του χειμώνα. Όμως, χωρίς αμφιβολία, αδικεί κατάφωρα τους λάτρεις της άνοιξης και πρωτίστως του Απρίλη που βρίσκεται στην καρδιά αυτής της εκπληκτικής εποχής. Στη χώρα μας, ο Απρίλης ή Λαμπριάτης ή Αηγιωργίτης είναι ένας από τους πιο όμορφους μήνες του χρόνου. Είναι ο μήνας της ανάστασης, ο μήνας που στήνει χορό με τον έρωτα και κάνει τη φύση να βρίσκει την καλή και τη γλυκιά της ώρα, που λέει και ο εθνικός μας ποιητής.

Καλή Κυριακή, φίλοι μου

^* Οι ιατρικής φύσεως πληροφορίες του παρόντος άρθρου πάρθηκαν από σχετικό άρθρο που δημοσιεύτηκε την 1^η Απριλίου 2006 στους Times.