Όταν ο καιρός έσωσε τη Σάμο!

Μετά την ήττα του στον κόλπο του Γέροντα (29-8-1824), ο ενωμένος τουρκοαιγυπτιακός στόλος δεν παραιτήθηκε από την προσπάθεια κατάπνιξης της επανάστασης στη Σάμο (η πρώτη αποτυχημένη απόπειρα του τουρκικού στόλου να καταλάβει το νησί είχε γίνει στις 5 Αυγούστου 1824) και στις 4 Σεπτεμβρίου ξεκίνησε για το νησί. Στις 6 Σεπτεμβρίου, οι Έλληνες, πληροφορημένοι για τις προθέσεις του εχθρού από αιχμαλώτους ναύτες, έκαναν αγώνα δρόμου να προλάβουν να παρατάξουν τα 61 πλοία τους μπροστά από τη Σάμο -από τον Μαραθόκαμπο μέχρι το Πυθαγόρειο- πριν φθάσουν τα εχθρικά πλοία. Ο αγώνας δεν ήταν εύκολος, καθώς επικρατούσαν κακές καιρικές συνθήκες με ενισχυμένους Ν-ΝΑ ανέμους και βροχή. Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος έφθασε αργά το βράδυ σε απόσταση βολής από τα ελληνικά πλοία και στη Σάμο σήμανε γενικός συναγερμός. Τη νύχτα μετά από λίγους κανονιοβολισμούς τα τουρκοαιγυπτιακά πλοία αποσύρθηκαν προς τους Αρκιούς. Η τύχη της Σάμου θα κρινόταν την επομένη.

Κοντά στα μεσάνυχτα ο άνεμος έπεσε, αλλά με το ξημέρωμα της 7^ης Σεπτεμβρίου ξέσπασε άγρια θύελλα με σφοδρούς Α-ΒΑ ανέμους που προκάλεσαν μεγάλη τρικυμία στην περιοχή. Η θύελλα ανάγκασε τα περισσότερα ελληνικά πλοία να βρουν πρόχειρα καταφύγια και προκάλεσε προβλήματα στον πολυάριθμο τουρκοαιγυπτιακό στόλο. Το πρωί, λέει ο Αντώνιος Α. Μιαούλης, «ενώ ητοιμαζόμεθα διά την προσβολήν, εν μικρόν εμπορικόν πλοίον μας εβεβαίωσεν ότι την παρελθούσαν νύκτα εξ αιτίας της γενομένης τρικυμίας εχάθη μεγάλη ποσότης των φορτηγών εχθρικών πλοιαρίων, μαζί με τα εν αυτοίς επιβιβασμένα στρατεύματα».¹

Για τους Έλληνες, τόσο αυτούς που επάνδρωναν τα πλοία όσο και για τους Σαμιώτες που περίμεναν από ώρα σε ώρα την απόβαση του εχθρού, η θύελλα ήταν θεόσταλτη. Γράφει ο Γεώργιος Σαχτούρης στο ημερολόγιό του: «Μόλις άρχισε να χαράζει και ευθύς είδομεν ενεργούσαν προς βοήθειαν των ελληνικών πραγμάτων την Θείαν Πρόνοιαν. Βροχή ραγδαία ενωμένη με δυνατόν άνεμον Γραιγολεβάντε, όστις εξακολουθεί, έκαμε τους εχθρούς να βαλθούν εις αταξίαν, κατά τους Αρκιούς, μη δυνάμενοι να πλησιάσουν εις την Σάμον».²  Στο ίδιο μήκος κύματος τα αναφερόμενα από τον Κωνσταντίνο Νικόδημο στα Απομνημονεύματα Εκστρατειών και Ναυμαχιών του Ελληνικού Στόλου: «Την ημέραν εκείνην είπον κατ' εμαυτόν: Ας αναπέμψωμεν ύμνον προς τον Θεόν ημών...Αυτός εκ του θρόνου του οποίου εκπορεύονται αστραπαί και βρονταί, διεσκόρπισεν τους εχθρούς ημών εν μέσω θαλάσσης και ελύτρωσε δια θαύματος αυτού την Σάμον».³

Σε ότι αφορά τη συνέχεια, ο Σαχτούρης γράφει ότι αργά το βράδυ της 7^ης Σεπτεμβρίου «ο άνεμος έγινε άστατος πότε τραμουντάνα, πότε γαρμπής, και πότε γραίγος, περί τας 11 το εσπέρας σχεδόν γαλήνη».² Με την παύση της τρικυμίας, ο εχθρικός στόλος ετοιμάσθηκε να πραγματοποιήσει απόβαση στον Μαραθόκαμπο και ο Μιαούλης έδωσε εντολή στα ελληνικά πλοία να σχηματίσουν ανά δύο και πάλι φράγμα μπροστά από το νησί. Ο καιρός όμως είχε αποφασίσει να συνδράμει για μια ακόμα φορά τους Έλληνες. Στις 8 και τις 9 του μήνα στην περιοχή της Σάμου επικράτησε τραμουντάνα που τους έδινε πλεονέκτημα, ενώ στις 10 του μήνα η κατάσταση έγινε ακόμα πιο δύσκολη για τους Τουρκοαιγυπτίους, καθώς στην περιοχή έπνευσαν ισχυροί ΒΔ άνεμοι (μελτέμια). Η Σάμος είχε σωθεί για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες μέρες.

Χρόνια Πολλά, φίλοι μου!

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

¹ Αντωνίου Μιαούλη, Συνοπτική ιστορία των υπέρ της ελευθερίας της Ελλάδος ναυμαχιών, Βιβλίον Πρώτον, 1833. Ναύπλιο, σ. 64.

² Γεωργίου Σαχτούρη, Ιστορικά Ημερολόγια του Ναυτικού Αγώνος του 1821,  1891. Εκδότης Σπυρ. Κουσουλίνος, σ. 62-63.

³ Κωνσταντίνου Νικοδήμου, Απομνημονεύματα Εκστρατειών και Ναυμαχιών του Ελληνικού Στόλου, 1862. Αθήνα.