Κούλουμα και καιρός

Για την ετυμολογία της λέξης κούλουμα υπάρχουν πολλές εκδοχές. Μία μάλιστα έχει και… μετεωρολογική χροιά, καθώς ορισμένοι εικάζουν ότι προέρχεται από το λατινικό cumulus. Δηλαδή, το κούμουλο έγινε με αντιμετάθεση κούλουμο και σημαίνει σωρός, αφθονία νηστήσιμων. Παρόλα αυτά, εγώ κλίνω προς την άποψη ότι η λέξη  προέρχεται από μια άλλη λατινική λέξη, τη λέξη columna (στήλη, κολόνα), επειδή το γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα γινόταν στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Πηγές αναφέρουν ότι στην παλιά Αθήνα από την προηγούμενη ημέρα κήρυκες διαλαλούσαν στους δρόμους της πόλης: «Μασκαράδες και πολίτες, στις Κολώνες να βρεθείτε» (Δημήτριου Καμπούρογλου, Ιστορία των Αθηναίων, τόμος τρίτος, 1896 και Μπάμπη Άννινου, Αι Αθήναι κατά το 1850: Εντυπώσεις δύο Γάλλων περιηγητών,1971).


Όπως είναι φυσικό, τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται περισσότερο επικίνδυνα για τη ζωή των ανθρώπων, όταν αυτοί βρίσκονται στην ύπαιθρο ταξιδεύοντας, συμμετέχοντας σε εορταστικές εκδηλώσεις ή ασχολούμενοι με αθλητικές δραστηριότητες. Το Σαββατοκύριακο της τελευταίας Αποκριάς και η Καθαρά Δευτέρα είναι ένα τριήμερο που δύσκολα μας κρατάει το σπίτι, αλλά ορισμένες φορές ο καιρός δεν στέκεται απλά εμπόδιο. Προκαλεί προβλήματα που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή μας. Στην ΕΜΥ, τις παραμονές των εξόδων, πολλοί άνθρωποι έπαιρναν τηλέφωνο για να μάθουν αν ο καιρός θα τους επέτρεπε να κάνουν το ταξίδι τους. Όταν οι συνθήκες ήταν δύσκολες, τους αποτρέπαμε, αλλά ορισμένοι επέμεναν. Σε μια τέτοια περίπτωση, μια κυρία ήθελε πάρα πολύ να περάσει το αποκριάτικο τριήμερο σε κάποια ορεινή περιοχή, αλλά συνάμα φοβόταν. Προσπαθούσε επί ώρα να πάρει την άτυπη συγκατάθεση από τον συνάδελφο που την εξυπηρετούσε, αλλά οι συνθήκες ήταν πραγματικά δύσκολες κι εκείνος αρνιόταν να τη δώσει. Η κυρία επέμενε και κάποια στιγμή εκείνος αποκαμωμένος της λέει: «Τι να σας πω, κυρία μου; Τις λαγάνες θα σας τις ρίξει το ελικόπτερο!».

Από τις Καθαρές Δευτέρες της Αθήνας θυμάμαι εκείνη της 25ης Φεβρουαρίου του 1985 που χιόνιζε και η θερμοκρασία δεν είχε ξεπεράσει τους 4 βαθμούς. Κρύα και βροχερή ήταν και η Καθαρά Δευτέρα του 2011 (7/3) με μέγιστη θερμοκρασία μόλις 9 βαθμών. Αναφορικά με τη φετινή Καθαρά Δευτέρα βλέπω:

(α) Στην πρωτεύουσα ένα σύντομο πέρασμα βροχής γύρω στο μεσημέρι, ισχυρούς ΒΔ ανέμους και θερμοκρασίες κοντά στις κανονικές (μέσες) τιμές τους.

(β) Στην υπόλοιπη χώρα αξιόλογες βροχές και τοπικές καταιγίδες κυρίως στα δυτικά, τα βόρεια και το Α. Αιγαίο. Χιόνια στα ορεινά-ημιορεινά με κρίσιμο υψόμετρο στη Β-ΒΔ Ελλάδα τα 650 μέτρα. Πολύ ισχυρούς ως θυελλώδεις ΝΔ έως ΒΔ ανέμους και πτώση της θερμοκρασίας κυρίως στις δυτικές, κεντρικές και βόρειες περιοχές.

Χρόνια Πολλά και Καλή Σαρακοστή, φίλοι μου!


28 σχόλια:

  1. ---Κούλουμα.Πέραν αυτών που λέτε,δυνατόν και από το Αλβανικό colum ,που σημαίνει καθαρός.
    Γενικώς αβεβαίου ετύμου.
    ---"Το στάδιον των αρετών ηνέωκται.Οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε".Δάσκαλε,εχόμενε των παραδόσεων,καλή Σαρακοστή.-

    -Απο την αυριανή μεταβολή εμείς εδώ βλέπω να παίρνουμε μπόλικο αέρα και πολύ λίγη βροχή.------Π.Α.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αδυνατώ να αποδεχθώ ότι η αλβανική γλώσσα -και όχι η τουρκική ή η σλαβική- είχε τέτοια επίδραση επί της ονομασίας μιας χριστιανικής γιορτής, ακόμα και την προ του 1834 εποχή των γηγενών Αθηναίων (Γκαγκάρων). Πολλώ δε μάλλον την μετέπειτα εποχή που την Αθήνα κατέκλυσαν Έλληνες της Διασποράς ή κυνηγημένοι από τους Τούρκους Έλληνες των υπόδουλων περιοχών της χώρας. Πάντα ταύτα από έναν που δεν είναι ούτε ιστορικός ούτε γλωσσολόγος. Πάσα βοήθεια δεκτή!

      Διαγραφή
    2. και όμως κύριε ζιακόπουλε οι εκχριστιανισμένοι αλβανοί κάτοικοι της αττικωβοιοτίας ίσως ήταν οι νονοί....αντιστοιχα μια μικρή σχεση καιρού και αποκρεών έχουμε και στο μπουρανί..όπου το πρώτο συνθετικό δλδ το τούρκικο μπούρα που σημαινεί γερός δυνατός το βρίσκουμε και στον γνωστό μας πια μπουριάν. "θωμάς"

      Διαγραφή
    3. Ίσως οι Αρβανίτες της Αττικοβοιωτιας κ Εύβοιας να είχαν πάρει τη λέξη ως αντιδανειο από τους Τούρκους

      Διαγραφή
    4. Ως λίγο πιο μεγάλος θυμάμαι την καθαρά Δευτέρα του 1985 που αναφέρετε (αφου ζούσα Αμπελόκηπους). Δεν θυμόμουν έτος, αλλά θυμάμαι να έρχονται ξαδέρφια για το τραπέζι της Καθαρας Δευτέρας, και πριν τα σαρακοστιανα ρίξαμε έναν χιονοπολεμο

      Διαγραφή
  2. Καλη 40στη εύχομαι, χρόνια πολλά σε όλους υγεία.
    Κώστας Αθήνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Χρόνια πολλά σε όλους κ καλή σαρακοστή να έχουμε.
    Ωραία ανάλυση δάσκαλε.
    Η δυτική Ελλάδα αύριο είναι σχεδόν σίγουρο ότι δε θα μπορεί να πετάξει χαρταετό,ίσως κ οι βόρεια.
    Η υπόλοιπη μάλλον θα προλάβει το πρωί αλλά μετέπειτα στα ανατολικά νησιωτικά τμήματα θα επικρατήσει κακοκαιρία.
    Προσοχή στούς θυελλώδεις ΔΒΔυτικούς ανέμους κυρίως στο Ιόνιο κ τον Κορινθιακό αρχικά,ενώ τα ορεινά κατοικίσιμα χωριά από την βόρεια Πελοπόννησο,ΒΔυτικη Στερεά δυτική Θεσσαλία Ήπειρο κ δυτική Μακεδονία θα πρέπει να κάνουν κούλουμα σε λευκό τοπίο!
    Ας το απολαύσουν λοιπόν εκεί.
    Η συνέχεια αρκετά ενδιαφέρουσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Εδώ στην θεσσαλία από άποψη βροχών προαισθάνομαι πως αύριο θα πάρουμε........(ευνόητο που παραλείπεται)
    Όπως και να'χει καλή σαρακοστή καλά κούλουμα σε όλους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τι εννοείς; Το μπουρανί στον Τύρναβο; Καλή Σαρακοστή και συγχωρεμένα.

      Διαγραφή
  5. ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ κ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ευχομαι να έχουμε!
    κ.Ζιακοπουλε ποια η γνωμη σας για την προοπτική καιρού μετα τις 22/3?

    Ιωαννης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Γενικα τα σχετιζόμενα με τα κούλουμα έχουν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας και συνεπώς πιθανολόγησης.Παρέθεσα και αυτή την εκδοχή έχοντας υπ όψιν μου τον καθηγητή Λαογραφίας του ΕΚΠΑ Σπυριδάκη.Βεβαίως εδώ μιλαμε για τους εν Ελλάδι Αρβανίτες ,των οποίων η παρουσία στην Αθήνα ήταν πολύ ισχυρή και οι οποίοι,ως γνωστόν, ήσαν χριστιανοί.Αυτό ήταν άλλωστε και το συνεκτικό στοιχείο με τον Ελληνισμό.Ειχε παρατηρηθεί ότι αρχικά τα Κούλουμα εμφανίζονταν όπου υπήρχαν συμπαγείς Αρβανίτικοι πληθυσμοί ΄.Ηταν,θα λέγαμε,μια Αρβανίτικη χριστιανική προσέγγιση του πανάρχαιου εθίμου του καθαρμού.Σιαδιακά κατέστη δημοφιλές και διεδόθη ευρύτατα.Τη συγκεκριμένη ετυμολογία εισηγείται ο έγκριτος Ανδριώτης στο σχετικό λεξικό του. Τη συμπεριλαμβάνει και ο Μπαμπινιώτης.-----Π.Α. ΄ Υ.γ. Παρακαλείται θερμά ο φίλος Φώτης να κρατήσει τους ανέμους(ΒΔ) και να μας στείλει τη βροχή.Ευχαριστούμε.Ευχές σε όλους---Π.Α.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου κύριε Πέτρο με τις ωραίες αναλύσεις σού!
      Λοιπόν,πέραν των πολύ ισχυρών ΔΒΔυτικών ανέμων πιστεύω ότι κ σεις στη δυτική Κορινθία ένα σύντομο αλλά πιθανόν αξιόλογο πέρασμα θα το έχετε μεταξύ προμεσημβρινών μεσημβρινών ωρών κ πριν προλάβουν κ ενισχυθούν σημαντικά οι άνεμοι.
      Κάτι θα πάρετε αλλά σε σχέση με την Αχαΐα αρκετά λιγότερα που εκεί φαίνεται να κάνει focus η κακοκαιρία αύριο.
      Για τις 22 τού μήνα κ μετά που ρώτα ο Ιωάννης παραπάνω κ τα τελευταία στοιχεία δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον κ από πλευράς πτώσης θερμοκρασίας κ υετού.
      Θα δούμε όμως καθώς είναι αρκετά νωρίς ακόμα.

      Διαγραφή
  7. Χρόνια πολλά καλή σαρακοστή σε όλους!! Κόρινθος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλή σαρακοστή και καλή πνευματική νηστεία σε όλους(-ες).
    Σε ότι αφορά τα καιρικά,πήραμε την έννοια μας.
    Πολύ λίγες ελπίδες μας έμειναν για καλές βροχές εδώ στην περιοχή μας.Βαρεθηκαμε να περιμένουμε όλο το χειμώνα.ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Χρόνια πολλά και Καλή Σαρακοστή από τη βροχερή τόσο χθες όσο και σήμερα Ρόδο. Παλιότερα εδώ το τριήμερο υπήρχε ένα ενδιαφέρον έθιμο (παρατηρείται ακόμα σε κάποια χωριά του νησιού). Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς αντάλλασσαν επισκέψεις με σκοπό τη συγχώρεση, ειδικά όσοι είχαν παρεξηγηθεί τον προηγούμενο καιρό. Έκαναν λοιπόν επίσκεψη όσοι ήθελαν να ζητήσουν συγγνώμη λέγοντας "χρόνια πολλά, νερό κ αλάτι, και καλή Πασχαλιά"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πρώτη φορά μαθαίνω για το έθιμο αυτό,πράγματι ενδιαφέρον.Βέβαια,στην παρούσα κατάσταση η ανταλλαγή επισκέψεων μπορεί να συγχωρέσει άπαξ δια παντός.Καλημέρα!
      Δημήτρης ρ.

      Διαγραφή
  10. Χαρταετοί για εδώ προς το παρόν αδύνατον, λόγω βροχής και αέρα. Αργότερα αν ανοίξει ίσως

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Καλή σαρακοστή σε όλους .Όσο για τα καιρικά αν εξαιρέσουμε κάποια σκαμπανεβάσματα της θερμοκρασίας δεν βλέπω κάτι το ιδιαίτερο από πλευράς αξιόλογων βροχών μέχρι τέλος του μήνα.Βεβαια άνοιξη είναι, και ο καιρός μεταβάλλεται συνεχεια με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η προγνωσιμοτητα.Χρηστος από την Όθρυ με ένα δυνατό άνεμο και σχετικό κρύο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Να ετοιμάζετε η Βόρεια Ελλάδα τις επόμενες μέρες για Χίονια και σε ημιπεδινες περιοχες τις.. Μόνο η Βόρεια Ελλάδα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Βρε φίλε εδώ και δυο εβδομάδες έχεις κολλήσει για χιόνι στην βόρεια Ελλάδα!Που τα είδες τα χιόνια;;

      Διαγραφή
    2. Δεν τα είδε ακόμα, αλλά έχει πιθανότητες να τα δει.

      Διαγραφή
  13. Μιάς και αναφέρεστε πολλοι στη συγχώρεση να πούμε ότι αρχικά(κυριολεκτικά) το ρήμα συγχωρώ σημαίνει συμβαδίζω,συμπορεύομαι (συν(μαζί)+χωρώ(προχωρώ,βαδίζω).Σταδιακά,ήδη απο την αρχαιότητα, άρχισε να έχει και την έννοια του συγκλίνω προς τις απόψεις κάποιου(-ων),συναινώ και κατ επέκταση συγχωρώ με την τωρινή σημασία.-----Π.Α. ΄
    Υ.Γ.Συγγνώμη για τις ""ελληνικούρες"",αλλά ......όλοι έχουμε τις αδυναμίες μας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κάθε φορά αγχώνομαι αν τα έχω γράψει σωστα!Κάτι μάθαμε και σήμερα,ευχαριστούμε.
      Δημήτρης ρ.

      Διαγραφή
  14. Έχουν ασπρίσει όλα στη δυτική Πίνδο αυτή τη στιγμή ενώ έχουμε κ συνέχεια τις επόμενες ώρες παρόλη την τοπικότητα των φαινομένων.
    Καθαρά χειμωνιάτικη ημέρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Καθαρός Μάρτης σήμερα από τα παλιά. Μέχρι το μεσημέρι ήλιος, Νοτιάς κ 18 βαθμοί κελσίου, κατά τις 17:00 μαύρισαν όλα απότομα, έπεσαν αρκετοί κεραυνοί κ 2 μπουρίνια.Εξω ειμασταν στην εξοχή κ τα χρειαστηκαμε, δηλαδή πήγε η καρδιά μας στην Κούλουρη.Κατα τις 18:00 ήρθαν πάντως τα ωραία, ήρθε η πολυπόθητη βροχή μέχρι τις 20:00,ξεδιψασαν όλοι, φύση, ζώα, άνθρωποι.Απο ότι βλέπω, όλη η εβδομάδα,θα έχει έντονο καιρικό ενδιαφέρον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ακριβώς διαφαίνονται σε αρκετές περιοχές καλές βροχές και την Τετάρτη

      Διαγραφή