Η σημαντικότερη πρόγνωση καιρού της ιστορίας (Μέρος 2ο)

χάρτης 1

Κατά τη διάρκεια του Μαΐου 1944 ο καιρός κύλησε ομαλά στην ευρύτερη περιοχή της Μάγχης και σύμφωνα με τις μαρτυρίες των περισσοτέρων από τους μετεωρολόγους που υποστήριζαν την απόβαση, κατά κανόνα υπήρχε μεταξύ τους συμφωνία στις εκδιδόμενες προγνώσεις. Αντίθετη άποψη εξέφρασε στην εφημερίδα Τέλεγκραφ εξήντα χρόνια μετά ο μετεωρολόγος Λόρενς Χότζμπεν της ομάδας του Βασιλικού Ναυτικού: «Εμείς οι έξι ποτέ δεν συμφωνήσαμε για οτιδήποτε άλλο εκτός από το ότι ο Σταγκ δεν ήταν καλός μετεωρολόγος και κυνηγούσε τη δόξα» (The Telegraph, 5 Ιουνίου 2004). Τα γεγονότα που ακολούθησαν επιβεβαιώνουν ως ένα μεγάλο βαθμό την άποψη του Χότζμπεν για την ύπαρξη διαφωνιών μεταξύ των τριών ομάδων προγνωστών.

Την 1^η Ιουνίου 1944, η συνοπτική κατάσταση στο Βόρειο Ατλαντικό, που είναι καθοριστική για τον καιρό της Μάγχης, δεν ήταν ξεκάθαρη και όλα τα ενδεχόμενα για τον καιρό της 5^ης Ιουνίου ήταν ανοιχτά. Από το απόγευμα της 3^ης Ιουνίου δύο βαρομετρικά χαμηλά με τα κέντρα τους να βρίσκονται πολύ κοντά  άρχισαν να πλησιάζουν τα Βρετανικά νησιά και να ενισχύονται (χάρτης 1). Το πρώτο από αυτά, κινούμενο ελαφρώς βορειοανατολικά, δεν φαινόταν να επηρεάζει σημαντικά τον καιρό της Μάγχης την κρίσιμη ημέρα, αλλά το δεύτερο κινούμενο σε νοτιότερη τροχιά δημιουργούσε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες για αποβατικές επιχειρήσεις. Το συγκεκριμένο σύστημα ήταν αυτό που έκανε τους Γερμανούς στην απέναντι πλευρά να χαλαρώσουν την επαγρύπνησή τους. Την άποψη ότι την 5^η Ιουνίου ο καιρός δεν θα ήταν κατάλληλος για την έναρξη της Επιχείρησης Όβερλορντ υποστήριζαν οι Βρετανοί μετεωρολόγοι τόσο της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας όσο και του Βασιλικού Ναυτικού, αλλά δεν συμφωνούσαν με αυτή οι Αμερικανοί Μπένι Χόλζμαν και Ίρβινγκ Κρίκ, οι οποίοι επέμεναν ότι ο καιρός της 5^ης Ιουνίου θα ήταν κατάλληλος για την απόβαση. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των Τζέφρι Γουλφ και Λόρενς Χότζμπεν, οι Αμερικανοί μετεωρολόγοι τηλεφώνησαν στους συναδέλφους τους Τσαρλς Ντάγκλας και Σβερ Πέτερσεν με σκοπό να τους πείσουν να αλλάξουν τις δυσμενείς προβλέψεις τους, ώστε ο Αϊζενχάουερ, έχοντας τη σύμφωνη γνώμη των δύο από τις τρεις ομάδες των μετεωρολόγων, να προχωρήσει στην απόβαση την 5^η Ιουνίου, όπως ήθελε και ο ίδιος. Παρά τις πιέσεις των Αμερικανών, οι Βρετανοί μετεωρολόγοι επέμεναν στις απόψεις τους και ο Σταγκ αναγκάστηκε να πει στον Αϊζενχάουερ ότι ο καιρός της 5^ης Ιουνίου δεν πληρούσε τα κριτήρια που είχαν καθοριστεί για την έναρξη της Επιχείρησης Όβερλορντ (The Telegraph, 5 Ιουνίου 2004).

χάρτης 2

Με αυτά τα δεδομένα, ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ νωρίς το πρωί της 4^ης Ιουνίου ανέβαλε την προγραμματισμένη για την επόμενη μέρα απόβαση στη Νορμανδία. Καθώς όμως προχωρούσε η 4^η Ιουνίου, οι μετεωρολόγοι είδαν ότι και το δεύτερο βαρομετρικό χαμηλό κινούνταν βορειοανατολικά προς την Σκωτία και το απόγευμα της ίδιας μέρας έγινε αντιληπτό ότι τα δύο χαμηλά είχαν αρχίσει να συγχωνεύονται βόρεια των Βρετανικών Νησιών (χάρτης 2). Η εξέλιξη αυτή έκανε πλέον πολύ πιθανή τη γρήγορη κίνηση του βασικού ψυχρού μετώπου που συνόδευε το σύστημα των χαμηλών πιέσεων από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Ενισχυτική της άποψης αυτής ήταν και η παρατήρηση ενός πλοίου του Βασιλικού Ναυτικού που βρισκόταν κοντά στις ακτές της Ισλανδίας και ανέφερε σταθερή άνοδο της βαρομετρικής πίεσης. Με βάση το σενάριο αυτό, στη διάρκεια της 5^ης Ιουνίου το ψυχρό μέτωπο που προαναφέρθηκε θα διέσχιζε την Ιρλανδία, την Αγγλία και τη Μάγχη και στη συνέχεια οι υψηλές πιέσεις που το ακολουθούσαν θα μπορούσαν να φέρουν στην περιοχή ένα διάστημα 48 ωρών σχετικά βελτιωμένου καιρού. Στις 22:30 της 4^ης Ιουνίου ο Τζέιμς Σταγκ παρουσίασε τα νέα δεδομένα στον Αϊζενχάουερ ο οποίος άρχισε πλέον να σκέπτεται ως ημέρα απόβασης την 6^η Ιουνίου. Το πρωί της 5^ης Ιουνίου, με την κακοκαιρία να μαίνεται στη Μάγχη, έγινε η κρίσιμη μετεωρολογική ενημέρωση της ηγεσίας των Συμμαχικών Δυνάμεων με θέμα πλέον τον καιρό της 6^ης Ιουνίου. Η ενημέρωση πραγματοποιήθηκε σε κλίμα έντασης και αγωνίας, καθώς όλοι συναισθάνονταν την κρισιμότητα των στιγμών. Οι μετεωρολόγοι επέμεναν στη σχετική βελτίωση του καιρού, αλλά οι προγνώσεις πολλών μετεωρολογικών παραμέτρων ήταν οριακές σε ότι αφορά την ασφάλεια αρκετών φάσεων της επιχείρησης. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια εκείνης της ιστορικής ενημέρωσης ένας ανώτατος αξιωματικός ζήτησε από τον Σταγκ να του πει με λεπτομέρειες τον καιρό που θα επικρατούσε την 6^η Ιουνίου τόσο στη Μάγχη όσο και στις απέναντι γαλλικές ακτές. Μόνο ένας μετεωρολόγος μπορεί να καταλάβει τι αισθάνθηκε ο Τζέιμς Σταγκ εκείνη την κρίσιμη στιγμή. Με βάση τις πληροφορίες που διασώθηκαν, ο Σκωτσέζος δίστασε για λίγο και στη συνέχεια είπε με ψυχραιμία: «Για να απαντήσω στην ερώτηση αυτή έπρεπε να με είχατε κάνει μάντη και όχι μετεωρολόγο». Η συζήτηση συνεχίστηκε για λίγο ακόμη και τελικά ο Αϊζενχάουερ είπε την ιστορική φράση: «Εντάξει, θα πάμε» (Okay, we’ll go).

 

χάρτης 3

Η Επιχείρηση Όβερλορντ άρχισε την αυγή της 6^ης Ιουνίου 1944 χωρίς βροχές ή καταιγίδες, αλλά με αρκετά ενισχυμένους ΒΔ ανέμους (χάρτης 3). Όπως είπε το 2004 ο μετεωρολόγος του Βασιλικού Ναυτικού Τζέφρι Γουλφ: «Ο καιρός ήταν αρκετά κακός όταν αποβιβαστήκαμε στις ακτές της Νορμανδίας στις 6 Ιουνίου, αλλά θα μπορούσε να ήταν μια καταστροφή». Ο συνάδελφός του Λόρενς Χότζμπεν συμπλήρωσε: «Αν ήμασταν λίγο πιο αβέβαιοι και αναβάλαμε και πάλι την επιχείρηση, θα έπρεπε να προχωρήσουμε στην εκτέλεσή της τη 19^η Ιουνίου. Αν αυτό είχε συμβεί, η καταστροφή θα ήταν απόλυτη λόγω της μεγαλύτερης καταιγίδας του 20^ου αιώνα που σημειώθηκε εκείνη την ημέρα στην περιοχή» (The Telegraph, 5 Ιουνίου 2004).