Δυο - τρεις κουβέντες

Τοπίο στην ομίχλη, του Λευτέρη Σταθόπουλου

Φαγώθηκαν όλοι να μας πουν από τώρα τι καιρό θα κάνει τα Χριστούγεννα, ξεπερνώντας τις δυνατότητες των μοντέλων. Καθένας με τις εκτιμήσεις και τις επιλογές του. Περίεργο; Όχι! Συνέβαινε και παλιά,  όπως φαίνεται σ’ ένα Παράπηγμα του 2^ου π. Χ. αιώνα που βρέθηκε στη Μίλητο: «Ο Ήλιος περνά από τον υδροχόο σε 30 ημέρες. Και τότε, τη 2^η, σύμφωνα με τον Κάλλιππο, ο Λέων αρχίζει να δύει. Βροχή. Και την 3^η , σύμφωνα με τον Ευκτήμονα, η Λύρα δύει το βράδυ. Βροχή. Σύμφωνα με τον Δημόκριτο, καταιγίδα».

Επειδή η θερμοκρασία στη στάθμη των 850 hPa δεν επηρεάζεται σημαντικά από το έδαφος, χρησιμοποιείται ευρέως για την έρευνα αναφορικά με τη συχνότητα ή/και την ένταση της μεταφοράς των ψυχρών ή των θερμών αερίων μαζών σε μια περιοχή. Όμως, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις προαναφερθείσες μεταφορές από τη θερμοκρασία του αέρα στην επιφάνεια του εδάφους (ύψος 2 μέτρων), η οποία εξαρτάται από την ύπαρξη νεφώσεων, την υγρασία του στρώματος επιφάνεια - στάθμη των 850 hPa, τους επικρατούντες επιφανειακούς ανέμους κ.ά. Έτσι, οι υψηλές τιμές της θερμοκρασίας στα 850 hPa δεν συνδέονται κατ’ ανάγκη με θερμοκρασιακά ρεκόρ στην επιφάνεια. Τις ημέρες που έρχονται (Πέμπτη - Κυριακή) τα νέφη και το πεδίο των ανέμων θα είναι οι παράγοντες που θα καθορίσουν αν θα είναι σπάνιες οι θερμοκρασίες που θα σημειωθούν στις διάφορες περιοχές της χώρας.

Η προσεκτική μελέτη των κλιματολογικών στοιχείων των χειμώνων στη χώρα μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τις παλιότερες εποχές συχνά δύο από τους μήνες του ήταν πραγματικά χειμωνιάτικοι, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες συνήθως έναν από τους μήνες του κάνει πραγματικό χειμώνα και τους άλλους δύο απλά παρατηρούνται ολιγάριθμες χειμωνιάτικες εξάρσεις μικρής σχετικά διάρκειας. Πιο ξεκάθαρα είναι τα στατιστικά για την περίοδο των Χριστουγέννων, στη διάρκεια της οποίας οι χιονοπτώσεις, τουλάχιστον στα κεντρονότια πεδινά, είναι σπάνιες. 

Μια παροιμία λέει: «Άστρα το χειμώνα, σύννεφα το καλοκαίρι», υπονοώντας το εφήμερο των άστρων του χειμώνα και των νεφών του καλοκαιριού. Στα μαθητικά μου χρόνια, ορισμένες φορές έπεφτες να κοιμηθείς με ξαστεριά και ξυπνούσες με χιόνι. Εξαιρετικά ευχάριστες εκπλήξεις που μας στέρησαν τα «αναθεματισμένα μοντέλα»!