Γιατί η θερμοκρασία είναι δύσκολο να ξεπεράσει τους 35 βαθμούς;

Συγκρίνοντας το σημερινό χάρτη με τον αντίστοιχο χάρτη του Μ. Σαββάτου (1-5-2021), παρατηρούμε ότι στη στάθμη των 850 hPa η θερμοκρασία ανεβαίνει κατά 5 με 6 βαθμούς (από τους 16 στους 21 με 22 βαθμούς) και στη στάθμη των 500 hPa η κυκλοφορία από κυκλωνική γίνεται αντικυκλωνική. Αυτό σημαίνει ότι το Μ. Σάββατο (όπως και στους αντίστοιχους χάρτες της Κυριακής του Πάσχα και ως ένα σημείο της Δευτέρας του Πάσχα) πάνω από τη χώρα η αρνητική μεταφορά στροβιλισμού θα προκαλέσει τη βύθιση των εξ Αφρικής θερμών αερίων μαζών, με αποτέλεσμα την περαιτέρω (αδιαβατική) θέρμανσή τους. Με αυτά τα δεδομένα, θα έλεγε κάποιος ότι το Σαββατοκύριακο η θερμοκρασία στη χώρα μας θα φθάσει τους 37 ή και τους 38 βαθμούς. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι πολύ δύσκολο να συμβεί για τους παρακάτω λόγους:

Κάτι μεταξύ άνοιξης και καλοκαιριού!

Φωτ. Σπύρος Μπαλαδήμας

Με τη μεγάλης κλίμακας νοτιοδυτική ατμοσφαιρική κυκλοφορία, που θα συνεχιστεί και το νέο εικοσιτετράωρο (Μ. Πέμπτη), στη χώρα μας αναμένονται αρκετές νεφώσεις, αλλά οι πιθανότητες βροχών είναι περιορισμένες. Κατά τα άλλα, θα επικρατήσουν νοτιάδες με ένταση ως τα 6 μποφόρ και η θερμοκρασία θα κυμανθεί σε υψηλά για την εποχή επίπεδα ιδιαίτερα στην κεντρική και τη νότια Ελλάδα. Την εικόνα του καιρού θα συμπληρώνουν οι τοπικές ομίχλες το πρωί και οι αυξημένες συγκεντρώσεις αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα. 

Η ανάσταση της φύσης!

Κίσσαβος, 25-4-2021. Φωτ. Βασίλης Καραλής

Βαρομετρικό χαμηλό στην Τυνησία κινείται βορειοανατολικά, ενώ η περιοχή μας καλύπτεται από υψηλές πιέσεις. Με αυτά τα δεδομένα, το νέο εικοσιτετράωρο (Μ. Τρίτη) στη χώρα μας, παρά τις κατά τόπους νεφώσεις, βροχές δεν προβλέπονται και στις περισσότερες περιοχές της θα επικρατήσουν Ν-ΝΑ εντάσεως ως τα 6 μποφόρ (Ιόνιο). Η θερμοκρασία θα φθάσει τους 24 βαθμούς. Την εικόνα του καιρού συμπληρώνουν οι πρωινές ομίχλες, βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο του καιρού αυτής της εποχής. 

Ο Ηρόδοτος ως κλιματολόγος

Ο κόσμος του Ηρόδοτου. Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki

Ο Ηρόδοτος στο έργο του δίνει πολλές πληροφορίες για τις κλιματολογικές συνθήκες των περιοχών που επισκέφτηκε. Γοητεύθηκε ιδιαίτερα από την Αίγυπτο και το κλίμα της. Ακόμα και στο παράδοξο του Νείλου προσπάθησε, ανεπιτυχώς όμως, να δώσει τη δική του εξήγηση. Ιδιαίτερη μνεία έκανε για το βουνό Άτλας στη ΒΔ Αφρική, στα υπήνεμα του οποίου σχηματίζονται οι ομώνυμες υφέσεις. Οι υφέσεις αυτές, οι οποίες αποκαλούνται και σαχαριανές υφέσεις, επηρεάζουν τη χώρα μας κυρίως την άνοιξη. Εντυπωσιασμένος από το βουνό, ο Ηρόδοτος γράφει ότι «είναι αδύνατο να δει κάποιος τις κορυφές του, γιατί χειμώνα καλοκαίρι είναι σκεπασμένες με σύννεφα· οι άνθρωποι του τόπου λένε πως είναι η κολόνα τ᾽ ουρανού» (Ηροδότου, Ιστορίαι 4.184.3).

Του Απρίλη η βροχή...

Η εξέλιξη του καιρού ως το Πάσχα

Η λίμνη Βεγορίτιδα, Φωτ. Γιώργος Τομπουλίδης

Βαρομετρικό χαμηλό στη Δ. Μεσόγειο κινείται Α-ΒΑ και το νέο εικοσιτετράωρο (Παρασκευή) θα προκαλέσει βροχές κυρίως στο Β. Ιόνιο, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Κατά τα άλλα, το πρωί θα σημειωθούν τοπικές ομίχλες και οι άνεμοι θα φθάσουν τα 6 μποφόρ (Ιόνιο). Η θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή άνοδο κυρίως στις νότιες περιοχές της χώρας. 

Σκόρπιες σκέψεις

«Του Απρίλη η βροχή κάθε στάλα και φλουρί»

Βγάζει το πουγκί του ο Απρίλης και όπως φαίνεται θα μοιράσει φλουριά κυρίως το Σάββατο στην κεντρική και τη βόρεια χώρα. Ελπίζω κάτι να πάρουν και οι κάτοικοι του Μοριά και των νησιών του Β. Αιγαίου.

Έρχονται ανοιξιάτικες ζεστούλες

Μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, που στις περισσότερες περιοχές της χώρας επικράτησαν χαμηλές για την εποχή θερμοκρασίες, ο καιρός αλλάζει ρότα. Η Μεγάλη Εβδομάδα και η πρώτη εβδομάδα του Μαΐου θα περάσουν με αρκετή ζέστη και χωρίς σημαντικές από πλευράς έκτασης βροχές. Επισημαίνεται ότι το τριήμερο Μ. Τετάρτη - Μ. Παρασκευή στην κεντρική και κυρίως στη νότια Ελλάδα η θερμοκρασία θα φθάσει και ίσως για λίγο ξεπεράσει ακόμα και τους 30 βαθμούς!

Σε τροχιά βελτίωσης ο καιρός

Το βαρομετρικό χαμηλό που προκαλεί βροχές και τοπικές καταιγίδες σε αρκετές περιοχές της χώρας αναμένεται να κινηθεί προς τη Μαύρη Θάλασσα. Έτσι, το νέο εικοσιτετράωρο (Τρίτη), τα προαναφερθέντα φαινόμενα θα περιοριστούν σημαντικά και θα επικρατήσουν Δ-ΒΔ άνεμοι εντάσεως ως τα 6 μποφόρ. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί σε επίπεδα κοντά στα κανονικά αυτής της εποχής. 

Κυριακάτικα αξιοθέατα!

 Καλημέρα, φίλοι μου!

Από τις αιματόεσσες ψιάδες στις ματωμένες ψιχάλες

Το φαινόμενο της λασποβροχής στην περιοχή μας είναι γνωστό εδώ και χιλιάδες χρόνια. Στην Ιλιάδα ο Όμηρος γράφει για ματωμένες σταγόνες (αιματόεσσες ψιάδες) που έριξε ο Δίας για να τιμήσει το γιο του Σαρπηδόνα που είχε σκοτωθεί από τον Πάτροκλο («Ως έφατ’, ουδ’ απίθησε πατήρ ανδρών τε θεών τε Αιματοέσσας δε ψιάδας κατέχευεν έραζε Παίδα φίλον τιμών», Ραψωδία Π, στίχοι 458-460)  

Τη Βυζαντινή Περίοδο οι ασυνήθιστες μορφές υετού θεωρούνταν κακοί οιωνοί που δήλωναν θεία οργή. Ο Θεσσαλονίκης Ευστάθιος πίστευε ότι η πτώση χαλαζιού κοκκινωπού χρώματος στην περιοχή του Αξιού προανήγγειλε την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Νορμανδούς (Φαίδων Κουκουλές: Βυζαντινών βίος και πολιτισμός), ενώ ο Νικήτας Χωνιάτης, περιγράφοντας την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Φράγκους, αναφέρει ότι τη συμφορά αυτή δεν προμήνυσαν «ψεκάδες ουρανόθεν αιματόεσσαι» (Χρονική Διήγησις, 775,6). 

Άνοιξη των ομιχλών, των λασποβροχών και των ευμετάβλητων θερμοκρασιών

Τοπίο στη Βέροια. Φωτ. Γιώργος Τομπουλίδης

Βαρομετρικό χαμηλό στα υπήνεμα της οροσειράς του Άτλαντα κινείται βορειοανατολικά, ενώ σχετικά υψηλές πιέσεις καλύπτουν τα Β. Βαλκάνια. Με αυτές τις συνθήκες ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας, το νέο εικοσιτετράωρο (Παρασκευή), αναμένεται αρκετή συννεφιά στη χώρα μας, αλλά οι βροχές που θα σημειωθούν θα είναι τοπικές, σύντομες και κατά κανόνα ασθενείς. Παράλληλα, θα επικρατήσουν Α-ΒΑ άνεμοι εντάσεως ως τα 6 μποφόρ (Ν. Ιόνιο, Θάλασσα Κυθήρων και Δ. Κρητικό). Η θερμοκρασία θα φθάσει τους 22 βαθμούς. 

Ο καιρός της εβδομάδας

Βαρομετρικό χαμηλό στη Β. Ιταλία, συνοδευόμενο από ψυχρό μέτωπο που εκτείνεται ως τις ακτές της Β. Αφρικής, κινείται βορειοανατολικά και το νέο εικοσιτετράωρο (Τρίτη) θα προκαλέσει τοπικές βροχές μικρής διάρκειας κυρίως στη Δ-ΒΔ Ελλάδα, τη βόρεια χώρα και το Α-ΒΑ Αιγαίο. Την εικόνα του καιρού θα συμπληρώνουν οι τοπικές ομίχλες το πρωί και οι Ν-ΝΔ άνεμοι εντάσεως ως τα 5 μποφόρ. Η θερμοκρασία θα φθάσει τους 23 βαθμούς.

Οι βροχές που έσωσαν τη Βιέννη

Την άνοιξη του 1529, ο Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής συγκέντρωσε στην οθωμανική Βουλγαρία πολύ μεγάλο στρατό και στις 10 Μαΐου ξεκίνησε την εκστρατεία του προς την κεντρική Ευρώπη με στόχο την εξασφάλιση του ελέγχου της Ουγγαρίας και τη μείωση της απειλής των νέων συνόρων της αυτοκρατορίας του. Από την αρχή της εκστρατείας τα εμπόδια για τους Τούρκους ήταν μεγάλα. Οι ανοιξιάτικες βροχές εκείνη τη χρονιά ήταν συνεχείς και έντονες και προκάλεσαν εκτεταμένες πλημμύρες στη Βουλγαρία. Οι δρόμοι έγιναν σχεδόν αδιάβατοι και πολλά μεγάλου διαμετρήματος κανόνια εγκαταλείφθηκαν στους βάλτους. Παράλληλα, πολλές καμήλες ασυνήθιστες σε τέτοιες καιρικές συνθήκες χάθηκαν και αρρώστιες προκάλεσαν την απώλεια πολλών γενιτσάρων που αποτελούσαν το εκλεκτό τμήμα του τουρκικού στρατού.

Ο μήνας που πέρασε

Τον Μάρτιο του 2021, η παγκόσμια θερμοκρασία ήταν 0,2ºC υψηλότερη από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020. Σε άλλες επτά περιπτώσεις -όλες από το 2010 και μετά- ο Μάρτιος ήταν θερμότερος από τον Μάρτιο του 2021. Κατά τα άλλα, το φετινό Μάρτιο, εντυπωσιάζουν οι αρνητικές αποκλίσεις της θερμοκρασίας στη Βόρεια Σιβηρία και τη Δυτική Ανταρκτική και σε μικρότερο βαθμό στη Ν-ΝΑ Ευρώπη.

Ο καιρός του επόμενου εξαημέρου

Η χώρα επηρεάζεται από τον ισχυρό συνδυασμό των υψηλών πιέσεων στα Β. Βαλκάνια με τις χαμηλές πιέσεις στην Α. Μεσόγειο, με συνέπεια την επικράτηση ενισχυμένων Β-ΒΑ ανέμων. Κατά τα άλλα, το νέο εικοσιτετράωρο (Παρασκευή), οι πιθανότητες εκδήλωσης βροχών ή χιονοπτώσεων (ορεινά) στα προσήνεμα είναι περιορισμένες και η θερμοκρασία θα κυμανθεί σε χαμηλά για την εποχή επίπεδα. Επισημαίνεται ότι νωρίς το πρωί στην ηπειρωτική Ελλάδα και κυρίως στις βόρειες περιοχές της οι συνθήκες θα είναι ευνοϊκές για παγετό ακτινοβολίας. 

Το κύκνειο άσμα του χειμώνα

Η ατμοσφαιρική διαταραχή που θα περάσει το νέο εικοσιτετράωρο (Πέμπτη) από την περιοχή μας αποτελεί το κύκνειο άσμα του φετινού χειμώνα. Αναμφίβολα, ψυχρές εισβολές μπορεί να σημειωθούν και στο υπόλοιπο διάστημα της άνοιξης, αλλά οι πιθανότητες να παρατηρηθεί κάποια με αυτή την ένταση και διάρκεια θα είναι πλέον πολύ λίγες.

«Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται»

Τον Ιούλιο του 1974 στη διάρκεια των δραματικών γεγονότων της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο υπηρετούσα ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στο Σιδηρόκαστρο. Τη νύχτα της 20^ης προς την 21^η του μήνα το τάγμα μου κινήθηκε προς τα οχυρά του Ρούπελ. Κοπιαστική πορεία σε φάλαγγα κατ’ άνδρα καθίσαμε κάποια στιγμή να ξεκουραστούμε. Θυμάμαι που ακούμπησα την πλάτη μου σε μια αντιαρματική τσιμεντένια πυραμίδα και κουρασμένος όπως ήμουν με πήρε αμέσως ο ύπνος. Όμως, σε ελάχιστα λεπτά ξύπνησα από το κρύο και τη βροχή που είχε αρχίσει να πέφτει. Τι κι αν ήταν μεσοκαλόκαιρο; Ο καιρός με τα βουνά συχνά δεν το λογαριάζουν. Κάποια στιγμή φθάσαμε στο οχυρό. Ανατριχίλα! Η μοίρα με είχε φέρει στα ματωμένα αχνάρια αυτών που, πριν ακριβώς από 80 χρόνια και ενώ όλα είχαν πλέον κριθεί, είπαν: «Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται» Επί 40 και πλέον ημέρες είχα την τύχη να περπατήσω, να κοιμηθώ, να ανασάνω εκεί που οι ψυχές τους πλανιόνται ακόμα.

Ο καιρός της εβδομάδας

Ψυχρές αέριες μάζες πολικής προελεύσεως μεταφέρονται προς τις δυτικές, κεντρικές και βόρειες περιοχές της Ευρώπης, με συνέπεια την επικράτηση χειμωνιάτικων καιρικών συνθηκών. Η περιοχή μας επηρεάζεται από διαδοχικά βαρομετρικά χαμηλά που κινούνται από τις ακτές της Λιβύης προς τη Μαύρη Θάλασσα. Με αυτό το δεδομένο, το νέο εικοσιτετράωρο (Τρίτη), τοπικές βροχές μικρής διάρκειας αναμένονται στα δυτικά, τα κεντρικά και τα βόρεια διαμερίσματα της χώρας και στις ανατολικές και νότιες περιοχές θα επικρατήσουν ενισχυμένοι νοτιάδες. Οι υψηλότερες τιμές της θερμοκρασίας θα σημειωθούν στην ανατολική και τη νότια Ελλάδα. 

Ο μαύρος κύκνος, ο γκρι ρινόκερος και ο εντός του δωματίου ελέφαντας!

Η μεταφορά είναι ένα σχήμα λόγου που δεν συναντάμε μόνο στη λογοτεχνία. Κατέχει σημαντική θέση στη σχέση γλώσσας και επικοινωνίας και συχνά είναι το κλειδί για τη βαθύτερη κατανόηση κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών καταστάσεων. Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο πολλοί συγγραφείς μεταχειρίζονται ονόματα ζώων και πουλιών για να εκφράσουν πιο έντονα τις απρόβλεπτες αλλαγές και τους κινδύνους σε τομείς όπως η οικονομία, η ιατρική και η κλιματική αλλαγή. Ο «μαύρος κύκνος», ο «γκρι ρινόκερος» και άλλες παρόμοιες εκφράσεις κατέχουν περίοπτη θέση στη μοντέρνα μεταφορική γλώσσα και έκρινα σκόπιμο να δούμε τη σημασία τους.

Η σοφία της λαϊκής κλιματολογίας!

Οι παππούδες μας έλεγαν: «Το κρύο φύλαγε ως τ' Απριλιού τις δώδεκα, ακόμα και στις 18 πέρδικα ψόφησε στ' αβγό» και «Από τ’ Αϊ-Γιωργιού και πέρα δώσ’ του φουστανιού σου αέρα».

Εμείς βρήκαμε ότι τον Απρίλιο οι ανά δεκαήμερο μέσες μέγιστες τιμές της θερμοκρασίας είναι π.χ. στη Θεσσαλονίκη: 18,3 18,5 και 20,4 βαθμοί και στην Αθήνα: 19,3 19,7 και 21,8 βαθμοί. Από το πρώτο ως το δεύτερο δεκαήμερο η μέση μέγιστη θερμοκρασία ανεβαίνει μόλις κατά 0,2 και 0,4 βαθμούς αντίστοιχα, ενώ από το δεύτερο ως το τρίτο δεκαήμερο η μέση μέγιστη θερμοκρασία ανεβαίνει περίπου κατά 2 βαθμούς. Για την ακρίβεια, κατά 1,9 βαθμούς στη Θεσσαλονίκη και κατά 2,1 βαθμούς στην Αθήνα!

Καλημέρα, φίλοι μου

Ο καιρός του επόμενου πενθημέρου

Τοπίο στον Κίσσαβο του Βασίλη Καραλή.
Τα ανοιξιάτικα χιόνια πρώτα παίρνουν τα βουνά και ύστερα τραβούν προς το βορρά.  

Το νέο εικοσιτετράωρο (Παρασκευή), οι υψηλές πιέσεις της κεντρικής Μεσογείου θα επεκταθούν προς την περιοχή μας, με αποτέλεσμα την εξασθένηση των ανέμων, το σχηματισμό ομιχλών νωρίς το πρωί στα ηπειρωτικά και την ηλιοφάνεια στο μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας και στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Η θερμοκρασία θα σημειώσει αισθητή άνοδο.