Περί θερμικής αστάθειας και όχι μόνο!

Ο καιρός των τελευταίων εβδομάδων χαρακτηρίζεται από ομοιομορφία λόγω της θερμικής αστάθειας που παρατηρείται σχεδόν καθημερινά σε πολλές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και οδηγεί στην εκδήλωση τοπικών όμβρων και καταιγίδων τις απογευματινές ώρες. Βέβαια για τους  παρουσιαστές των δελτίων καιρού η λέξη όμβροι είναι σχεδόν απαγορευμένη. Προτιμούν τη λέξη μπόρα(ες), ένα δάνειο των ξένων από τη γλώσσα μας για τον βορρά που το πήραμε πίσω (αντιδάνειο) για να περιγράφουμε τoν μικρής διάρκειας υετό που αρχίζει και τελειώνει απότομα. Τώρα, το να γράφουμε και να λέμε αντί των όμβρων των «μπορών» και αντί της ομβροπλευράς ή ομβροσκιάς της «μποροπλευράς ή «μποροσκιάς» είναι άλλη υπόθεση, όπως άλλη υπόθεση είναι το πώς θα λέμε τα όμβρια ύδατα. Αλλά, καιρός είναι να κλείσουμε εδώ τη γλωσσολογική παρένθεση και να επιστρέψουμε στη Μετεωρολογία.

Στο αριστερό σχήμα βλέπετε το προγνωστικό μετεώγραμμα της Κόνιτσας (σημειακή πρόγνωση σε ύψος 862 μέτρων) μέχρι και τις αρχές της μεθεπόμενης εβδομάδας. Τα συμπεράσματα για τις επιμέρους μετεωρολογικές παραμέτρους είναι κατά περίπτωση τα παρακάτω:

Α) Η θερμοκρασία στη στάθμη των 850 hPa είναι αρκετά σταθερή, αλλά προξενεί κάποια εντύπωση το γεγονός της εικοσιτετράωρης διακύμανσής της λόγω της επίδρασης του υποκείμενου εδάφους.

Β) Κάθε απόγευμα αναμένονται αξιόλογα ύψη υετού λόγω της θερμικής αστάθειας. Όμως, αν μας ρωτήσουν ποιο απόγευμα θα εκδηλωθεί ισχυρή καταιγίδα με χαλάζι, η απάντηση δεν είναι εύκολη. Πέρα από τις μέρα με τη μέρα δυσδιάκριτες διαφορές του υετού, υπάρχει η γενικότερη αδυναμία των μοντέλων να προσομοιώσουν με ακρίβεια τον υετό που προέρχεται από την ανωμεταφορά (convection).

Γ) Μεγάλη εντύπωση προκαλεί η σε εικοσιτετράωρη βάση ευαισθησία του μοντέλου από το υποκείμενο έδαφος ακόμα και στα γεωδυναμικά ύψη της στάθμης των 500 hPa που βρίσκεται σε ύψος περίπου 5,5 χιλιομέτρων.

Για να καταλάβουμε καλύτερα το μηχανισμό της ανοδικής μεταφοράς πηγαίνουμε στο βουνό του δεξιού σχήματος που ας θεωρήσουμε πως είναι η Γκαμήλα (Τύμφη). Τα συμπεράσματα εδώ είναι τα παρακάτω:

Α) Η ηλιακή ακτινοβολία (ενέργεια) ως ηλεκτρομαγνητικό κύμα προσπίπτει σε όλη την πλευρά του βουνού που βλέπουμε στην εικόνα, αλλά η απορρόφησή της εξαρτάται από το πόσο σκουρόχρωμο είναι το έδαφος. Όσο πιο σκούρα είναι η επιφάνεια του εδάφους τόσο μεγαλύτερη είναι η απορρόφηση της ηλιακής ενέργειας, η οποία στη συνέχεια μετατρεπόμενη σε θερμική ενέργεια κινείται ανοδικά.

Β) Η δεύτερη εικόνα εξηγεί γιατί οι πρώτοι σωρείτες παρατηρούνται συνήθως στην κορυφή των βουνών. Τα έναυσμα δίνουν οι αύρες των κοιλάδων.

Γ) Η τρίτη εικόνα μάς εξηγεί το ρόλο του πνέοντος ανέμου, ο οποίος μπορεί να είναι τοπικός ή συνοπτικής κλίμακας.

Συγγνώμη για το σαββατιάτικο μάθημα, αλλά λίγο οι δουλειές λίγο οι εκλογές μάς κράτησαν πίσω και η ύλη της φετινής χρονιάς, που οσονούπω τελειώνει, δεν έχει βγει!  

Καλή Κυριακή, φίλοι μου!