Περί αλκυονίδων ημερών

Ποτέ δεν μου άρεσαν οι «επιστημονικοί καυγάδες» (βάζω εισαγωγικά γιατί δεν είναι ούτε επιστημονικοί ούτε καυγάδες) για το αν μία ημέρα είναι ή όχι αλκυονίδα, αν μία ημέρα είναι ή όχι ημέρα καύσωνα, αν η χιονόπτωση που σημειώθηκε ήταν ή όχι ισχυρή, αν ο άνεμος που φύσηξε ήταν ή όχι 8 μποφόρ κ.λπ. Αυστηροί ορισμοί δεν υπάρχουν, γιατί απλούστατα η φύση δεν βάζει όρια και δεν μπαίνει σε καλούπια. Εμείς οι μετεωρολόγοι βάλαμε τα όρια και τα καλούπια για να  μπορούμε να συνεννοούμαστε τόσο μεταξύ μας όσο και με το κοινό. Μια που είναι επίκαιρο το θέμα των αλκυονίδων, στέκομαι σε αυτό και θυμίζω ότι το βασικό μήνυμα που πρέπει να εκπέμπει ο όρος αλκυονίδες ημέρες είναι ο ήπιος καιρός που κάνει το περιβάλλον φιλικό και γενικά ευχάριστο. Ανάμεσα στα κριτήρια που εφαρμόζουμε είναι και το κριτήριο της ελάχιστης θερμοκρασίας. Αν, για παράδειγμα, επιλέξουμε ως όριο της ελάχιστης θερμοκρασίας τους 3 ή τους 4 βαθμούς, τότε την ίδια χρονιά ο αριθμός των αλκυονίδων ημερών στην Αθήνα θα είναι ρεαλιστικός, στην Ιεράπετρα θα είναι διπλάσιος και στη Φλώρινα ίσως να μην βρεθεί αλκυονίδα. 

Αν εφαρμόσουμε τα κριτήρια όλων των μετεωρολογικών παραμέτρων, τότε θα δούμε ότι ο ρόλος της Πίνδου στις διαφορές του αριθμού των αλκυονίδων ημερών μεταξύ των ανατολικών και των δυτικών περιοχών της χώρας είναι καταλυτικός. Φανταστείτε, ότι ακόμα και με την παρουσία του σιβηρικού αντικυκλώνα στα Βαλκάνια οι κάτοικοι της Μεθώνης μπορούν να απολαμβάνουν τις αλκυονίδες τους την ώρα που οι Λαρισαίοι θα τουρτουρίζουν. 

Τα όσα εξέθεσα παραπάνω γίνονται περισσότερο κατανοητά, αν διαβάσουμε το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο ΚΑΙΡΟΣ, Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ τόμος ΙΙ, «Η πρόγνωση»: 

«Με τον όρο αλκυονίδες ημέρες εννοούμε μεμονωμένες ημέρες ή συνηθέστερα σειρές διαδοχικών ημερών της χειμερινής περιόδου και κυρίως του διαστήματος από 15 Δεκεμβρίου έως 15 Φεβρουαρίου με μεγάλη ηλιοφάνεια, ασθενείς ανέμους και θερμοκρασιακές συνθήκες τέτοιες ώστε το περιβάλλον να είναι ήπιο, φιλικό και γενικά ευχάριστο. Αυστηρός ορισμός για το χαρακτηρισμό μιας ημέρας ως αλκυονίδας δεν υπάρχει. 

Τα κριτήρια που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι ερευνητές για την περιοχή των Αθηνών είναι τα παρακάτω:

• Νεφοκάλυψη μικρότερη από 3/8.

• Μέγιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 14 ή 15^ο C.

• Ελάχιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 3 ή 4^ο C.

• Μέση ένταση ανέμου μικρότερη από 6 ή 8 κόμβους. 

Από πλευράς ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας, την περίοδο επικράτησης αλκυονίδων ημερών το κυρίαρχο σύστημα είναι ένας αντικυκλώνας που φράσσει το δρόμο των υφέσεων προς την περιοχή μας. Οι μετεωρολογικές συνθήκες (απουσία νεφών και ασθενείς άνεμοι ή άπνοια)που επικρατούν κατά τη διάρκεια των αλκυονίδων ημερών ευνοούν τις θερμοκρασιακές αναστροφές, στις οποίες οφείλεται η αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στο Λεκανοπέδιο της Αττικής. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν αρκετοί χειμώνες χωρίς περιόδους αλκυονίδων ημερών.»