Νοέμβριος…

Μονοπάτι στον Παρνασσό

Φωτ. ΧριστόδουλοςΧριστοδούλου 

Ο Νοέμβριος ονομάζεται ακόμα: Άη - Μηνάς, Βροχάρης, Μπρουμάρης, Παχνιστής (κλείνονται τα ζώα στο παχνί), Σποριάς, Σκιγιάτης (αυτή την εποχή η γη σκιάζεται περισσότερο από τους άλλους μήνες),  Ανακατωμένος λόγω των πολλών εναλλαγών του καιρού και Χαμένος λόγω του μικρού χρόνου δουλειάς που αφήνουν οι μικρής διάρκειας μέρες του (Μικρές οι μέρες του Σποριά κι ατέλειωτες οι νύχτες - Γ. Δροσίνης).

Με βάση την προ της κλιματικής αλλαγής κλιματολογία, ο Νοέμβριος είναι βροχερός μήνας με επικρατέστερους ανέμους τους νοτιάδες, οι οποίοι συχνά διακόπτονται από βοριάδες που ορισμένες φορές φέρνουν κρύο και χιόνια ακόμα και στη νότια Ελλάδα.

Συνήθως, οι πρώτες ψυχρές εισβολές χειμωνιάτικου τύπου παρατηρούνται το δεύτερο δεκαήμερο του μήνα, όπως καταγράφεται και στη λαϊκή μας κλιματολογία: «Του Άη - Μηνά μηνάει ο καιρός πως θα κρυώσει», «Άη - Μηνάς (11/11) εμήνυσε του πάππου του χειμώνα: έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ’ Άη - Φιλίππου (14/11) αυτού είμαι», «Αν τ’ Άη - Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια, των Αγιών (21/11) δε λείπω». Εννοείται ότι προς το τέλος του μήνα το κρύο γίνεται πιο έντονο: «Σ’ τσι τριάντα, τ’ Αγι-Αντριός, αντριεύεται το κρύο».

 Καλό μήνα, φίλοι μου!

28η Οκτωβρίου 2020

 

Χρόνια Πολλά! Δύναμη και αντοχή, φίλοι μου! 

Ευχαριστίες και μια μικρή οικογενειακή ιστορία!

Φίλος και συνάδελφος από την ΕΜΥ μού έστειλε ως ευχετήρια κάρτα το απόσπασμα από τη δημοτική ποίηση που βλέπετε. Πίσω από το ποίημα αυτό κρύβεται η παρακάτω μικρή οικογενειακή ιστορία που τη μοιράζομαι μαζί σας. Ο προπάππος της γυναίκας μου, ο Αποστόλης, γνωστός και ως καπετάν Σγκουλούμης, σκοτώθηκε νεότατος σε μια βρύση λίγο έξω από την Οξυά της Κόνιτσας, πολεμώντας  τους Τούρκους. Η γυναίκα μου περηφανευόταν, και δικαίως, για τους προγόνους της και με πείραζε που το σόι μου δεν είχε να επιδείξει τέτοιους ήρωες. Ώσπου, μια μέρα, έμαθα γι αυτό το δημοτικό ποίημα και είπα: ισοφάρισα! Ζιάκας – Ζιάκος - Ζιακόπουλος η ίδια λέξη είναι και η Κόνιτσα από τα Γρεβενά απέχει μια Βάλια Κάλντα δρόμο. Μεταξύ μας, δεν πολυπιστεύω στην ισοφάριση. Οι πιθανότητες το VAR της Ιστορίας να ακυρώσει το γκολ είναι πολλές!

Ευχαριστώ από καρδιάς για τις ευχές σας και για το γεγονός ότι όλοι σας κρατάτε ψηλά το επίπεδο του μπλογκ!

Χρόνια Πολλά στις Δήμητρες και τους Δημήτρηδες! 

Άλως και παρήλιοι άλλαξαν το ρου της ιστορίας; (Μέρος 2ο - τελευταίο)

Άλως και παρήλιοι

Β. Οι φυσικές ερμηνείες του οράματος

Διάφοροι ερευνητές προσπάθησαν να ερμηνεύσουν το όραμα του Κωνσταντίνου, χρησιμοποιώντας την ψυχολογία και την αστρονομία. Στην πρώτη περίπτωση θεωρούν ότι η κατανόηση του οράματος μπορεί να γίνει στα πλαίσια ενός ψυχολογικού πλαισίου, το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν φορτισμένο από την αγωνία για την έκβαση της μάχης. Αναφορικά με τη δεύτερη περίπτωση, η εξήγηση βασίζεται στα πορίσματα της αστρονομίας, σύμφωνα με τα οποία τη δεδομένη ημέρα οι θέσεις των πλανητών σχημάτιζαν ένα Χ και ένα Ρ σε σταυροειδή διάταξη. Οι υποστηρικτές της άποψης αυτής πιστεύουν ότι το όραμα ο Κωνσταντίνος το είδε νύχτα, προσεγγίζοντας τη σχετική αναφορά του Λακτάντιου.        

Μετέωρον!

Πηγή: kopaida.gr, 18-8-2020/21:36 

Νύχτα της 6^ης προς την 7^η Ιουνίου 1822, λίγο πριν την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο από τον Κανάρη: 

«Όθεν (τα πυρπολικά) απαρατήρητα προχωρούντα εις προσέγγισιν προς τον τουρκικόν στόλον, εις έκτασιν μεγάλην ηγκυροβολημένον, το πλήθος των φαναρίων βλέποντα, δεν εδύναντο μακρόθεν να διακρίνουν, ούτε την θέσιν εκάστου, ούτε την απ' αλλήλων απόστασιν. Εν δε τη απορία των ταύτη, μεγάλη τις βολίς, μεταίωρον ατμοσφαιρικόν, προελθόν εξ ανατολών και προς δυσμάς διαθέον, διαυγάσαν επί τινα χρόνον ως ημέρα, εβοήθησεν αυτούς να διακρίνουν τα μεγάλα του τουρκικού στόλου πλοία, και ιδίως την ναυαρχίδα, και τας θέσεις αυτών, και να διευθύνουν πρώραν κατ' αυτών» 
(Μιχαήλ Οικονόμου, Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή ο Ιερός των  Ελλήνων Αγών, 1873).

Σημειώνεται ότι οι μετεωρίτες διακρίνονται σε διάττοντες που έχουν μικρές διαστάσεις και μικρό χρόνο ζωής και σε βολίδες που διαρκούν περισσότερο και φωτίζουν πολύ πιο έντονα.  

Ο Μ. Αλέξανδρος και οι μουσώνες

Τον Αύγουστο του 326 π. Χ. ο Μ. Αλέξανδρος σταμάτησε μπροστά στον ποταμό Ύφαση, τον τέταρτο κατά σειρά μεγάλο παραπόταμο του Ινδού. Επιθυμία του ήταν να συνεχίσει την πορεία του  προς τον Γάγγη (Κόλπος της Βεγγάλης), αλλά εκεί για πρώτη φορά αντιμετώπισε την άρνηση των Μακεδόνων να τον ακολουθήσουν. Η φυσική νοσταλγία για την πατρίδα από τη οποία έλλειπαν οκτώ χρόνια, το ψυχολογικό αποτέλεσμα μιας χωρίς τέλος πορείας και τα δεινά που προκαλούσε το κλίμα ήταν τα βασικά αίτια της στάσεως των στρατιωτών.

Ο Αρριανός, αναφερόμενος στις συνθήκες που συνάντησαν στο τελευταίο προς ανατολάς τμήμα της πορείας τους ο Αλέξανδρος και οι άνδρες του, επισημαίνει ότι αυτή έγινε μέσα από πλημμυρισμένες εκτάσεις και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μάς δίνει την εξειδικευμένη μετεωρολογική πληροφορία ότι εκείνο το καλοκαίρι (καλοκαίρι του 326 π. Χ.), οι μουσώνες είχαν μεγάλη διάρκεια και ένταση: «Κατά τύχην δε και χειμώνες άγριοι (κακοκαιρίες) κατερράγησαν εφ’ ημέρας εβδομήκοντα και βρονταί συνεχείς και κεραυνοί κατέσκηπτον».

Ιουλιανές αναμνήσεις

Φαράγγι Βοϊδομάτη

Το καλοκαίρι στην Κόνιτσα, από πλευράς ζέστης, οι χειρότερες ώρες είναι οι απογευματινές, όταν οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα στην αμφιθεατρικά χτισμένη πόλη και την «πυρπολούν». Ευτυχώς, όμως, αυτό δεν κρατάει πολύ. Όταν ο ήλιος κρύβεται πίσω από τη Νεμέρτζικα και έρχεται το βράδυ, η κατάσταση αλλάζει γρήγορα. Οι αύρες των κοιλάδων δίνουν τη θέση τους στις αύρες των ορέων και δροσερός αέρας (ο «αχπάνου» όπως τον έλεγε ένας Γιαννιώτης φίλος μου) αρχίζει να κατεβαίνει προς την πόλη από τις χαράδρες της Τραπεζίτσας και των άλλων βουνών. Όσο προχωράει η νύχτα, η δροσιά γίνεται πιο αισθητή και είναι λίγες οι νύχτες που μπορείς να μείνεις έξω χωρίς μπουφάν.

Ο Ιούλιος του 1973 με βρήκε στη γενέθλια γη. Από όσο θυμάμαι, στα μέσα του μήνα άρχισαν να σφίγγουν οι ζέστες όχι μόνο στην Κόνιτσα, αλλά σε όλη τη χώρα. Η κορύφωση ήλθε το τετραήμερο 17 με 20 Ιουλίου, στη διάρκεια του οποίου στην πατρίδα μας σημειώθηκε ένας από τους ισχυρότερους καύσωνες του δεύτερου μισού του 20^ού αιώνα. 

Ο θερμότερος μήνας του χρόνου!

Ιούλιος ή Αλωνάρης ή Αηλιάς. Ο θερμότερος μήνας του χρόνου για τις περισσότερες περιοχές της χώρας μας, με τον Αύγουστο να είναι λιγότερο ζεστός κυρίως λόγω της επίδρασης των μελτεμιών. Τα κυνικά καύματα των Αρχαίων Ελλήνων αναμένονταν κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα, όπως ακριβώς καταγράφεται και στη νεοελληνική λαϊκή κλιματολογία: «Τ’ Αλωναριού τα κάματα, τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια».

Καλό μήνα, φίλοι μου!

Αν δεν γνωρίζεις τον καιρό που κάνει σήμερα, δεν θα βρεις ποτέ τον καιρό που θα κάνει αύριο!

Η σύγκριση των μετεωρολογικών χαρτών που διατηρούνται στα αρχεία του Met Office και του Deutscher Wetterdienst δείχνει σαφώς ότι αυτό που έδωσε στους Συμμάχους προγνώστες σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των Γερμανών συναδέλφων τους ήταν η πληθώρα μετεωρολογικών παρατηρήσεων από την περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου και ορισμένων μεγάλης αξίας παρατηρήσεων από την περιοχή του  Ατλαντικού, από όπου έρχονταν οι οργανωμένες μετωπικές υφέσεις.

Τα «περίεργα» φαινόμενα τις παραμονές της άλωσης της Πόλης από τους Τούρκους (Μέρος 2ο, τελευταίο)

Το περίεργο φως πάνω από την Πόλη

Λίγες  μέρες πριν από την τελική επίθεσή τους για την άλωση της Πόλης οι Τούρκοι ήταν απελπισμένοι με την ανικανότητα του πολυάριθμου στρατού τους να σημειώσει κάποια επιτυχία μετά από πολλές μέρες πολέμου στη στεριά και τη θάλασσα. Και σαν να μην έφθανε αυτό, άρχισαν και να φοβούνται, όταν διαδόθηκε η φήμη ότι  θα έλθουν προς βοήθεια των πολιορκημένων ιταλικός στόλος από τη Δύση και πολυάριθμος στρατός υπό τον ηγεμόνα των Ούγγρων Ιάγκο. 

Τα «περίεργα» φαινόμενα τις παραμονές της άλωσης της Πόλης από τους Τούρκους (Μέρος 1ο)

Εισαγωγή

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι στη διάρκεια του χειμώνα 1452 - 53 παρατηρήθηκαν πολλές θύελλες στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης. Για τους πρώτους δύο μήνες της άνοιξης του 1453 δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές, αλλά για τον Μάιο που ακολούθησε οι πηγές λένε ότι έπεσαν πολλές βροχές. 

Κορωνοϊός και καύσωνας

Πηγή: IPCC’s Fifth Assessment Report (AR5), 2014.

Ο κορωνοϊός είναι ένας επικίνδυνος για τον άνθρωπο ιός που για να τον αντιμετωπίσουμε αναγκαστήκαμε να κλειστούμε στα σπίτια μας. Με αυτή την εξέλιξη, μειώθηκε δραματικά η συγκέντρωση των προερχομένων από τις ανθρώπινες δραστηριότητες αερολυμάτων στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα να φθάνουν στην επιφάνεια της Γης μεγαλύτερα ποσοστά της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας και κατ’ επέκταση να καταγράφονται υψηλότερες θερμοκρασίες σε σχέση με αυτές που θα καταγράφονταν με την ύπαρξη των αερολυμάτων.

Επιδημιολόγοι, λοιμωξιολόγοι και μετεωρολόγοι

Όταν ήμουν νέος μετεωρολόγος στην ΕΜΥ, είχαμε έναν παλιό μετεωρολόγο, ο οποίος, μεταξύ σοβαρού και αστείου, έλεγε ότι από τα μέσα Απριλίου ως τα τέλη Ιουνίου πάντα στην πρόγνωση να δίνουμε μια πιθανότητα εκδήλωσης απογευματινών καταιγίδων, τουλάχιστον  για τη βόρεια ορεινή Ελλάδα. Προφανώς, επιστημονική αλήθεια υπήρχε στα λεγόμενά του, αλλά η ρήση του περισσότερο παρέπεμπε στο «δέσιμο του γαϊδάρου» και στα εξ αυτού προκύπτοντα οφέλη. 

Καλωσορίζοντας τον Μάη!

Ο Δημήτριος  Καμπούρογλου (1852-1942) έλεγε: «Η πρώτη Μαΐου συνεκέντρωσε την ελπίδα της βλαστήσεως, την χαράν της ανθίσεως και την αθανασίαν της καρπώσεως, εκπροσωπήσασα συμβολικώς και την άνοιξιν ολόκληρον».

Εμείς σήμερα λέμε: «Ο φετινός Μάης συγκεντρώνει την ελπίδα των καλύτερων ημερών, τη χαρά της εξόδου από το σπίτι και την αξία της συναίσθησης της ατομικής και της συλλογικής μας ευθύνης, εκπροσωπών συμβολικά ολόκληρο τον πολύμηνο αγώνα εναντίον ενός επικίνδυνου εχθρού».

Χρόνια Πολλά, φίλοι μου

Καιρός και κλίμα

Η αέναη μάχη μεταξύ των πρασινογαλάζιων και πορτοκαλοκόκκινων στρατιών. Στην παρούσα συγκυρία, η εγκατάσταση αντικυκλώνα στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό - Σκανδιναβία είναι καθοριστική για την ατμοσφαιρική κυκλοφορία στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας. 

Ανάσταση στην Κακαβιά

Η Ανάσταση του Χριστού**

Το δεύτερο μισό της στρατιωτικής μου θητείας (Οκτώβριος 1974 - Δεκέμβριος 1975) το υπηρέτησα ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στο φυλάκιο της Κακαβιάς, στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Την εποχή εκείνη η Ελλάδα μόλις είχε βγει από την εφτάχρονη δικτατορία, με το βαρύ τίμημα της απώλειας σχεδόν της μισής Κύπρου, και η Αλβανία βίωνε δικτατορία που φαινόταν ότι θα διαρκούσε αιώνια. Αναφέρομαι στο καθεστώς του Ενβέρ Χότζα που ήταν πολύ σκληρό προς τους αντιφρονούντες και ιδιαίτερα προς τους Έλληνες της Β. Ηπείρου.

Με τους Αλβανούς φρουρούς δεν είχαμε προστριβές. Κάποια μεμονωμένα αιματηρά περιστατικά των προηγούμενων δεκαετιών είχαν ξεχαστεί* και τόσο εγώ όσο και οι στρατιώτες του φυλακίου, εκόντες άκοντες, σεβόμασταν τα μεταξύ των δύο χωρών σύνορα. Τα σύνορα αυτά ήταν κλειστά και άνοιγαν μόνο για τη διευθέτηση μεμονωμένων περιστατικών, όπως η ανταλλαγή φυγάδων. Η καθημερινή μας ψυχαγωγία ήταν το κυνήγι, το ψάρεμα στον Δρίνο και τους καλοκαιρινούς μήνες το κολύμπι στο ίδιο ποτάμι.

"Ψευδή πορφύρα περιβάλλεται ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις"

Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, Το Τολέδο στην καταιγίδα, Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο

«Το Τολέδο το είχα στο νου μου όπως το είχε ζωγραφίσει ο Γκρέκο μέσα στην καταιγίδα: Αψηλό, ασκητικό, μαστιζόμενο από λάμψες απότομες, κι η σαΐτα της περίφημης γοτθικής του Μητρόπολης, η σαΐτα της ψυχής του ανθρώπου, διαπερνάει τα σύννεφα τα κατάφορτα από τον κεραυνό του Θεού. Οι μισοί πύργοι, τα μισά μουράγια, τα μισά σπίτια, φωτίζουνται με τη γαλάζια λάμψη της αστραπής, η άλλη μισή πλευρά γκρεμίζεται, κατάμαυρη, στο χάος. Υψώνουνταν στο νου μου το Τολέδο απαράλλαχτο με το πνέμα του Γκρέκο: φωτοσπαθάτο από τη μια μεριά, κατασκότεινο από την άλλη, απρόσιτο, στην κορφή της προσπάθειας, απ’ όπου δεν αρχίζει, όπως λέει ο Βυζαντινός μυστικός, η απροσπάθεια, παρά η θεία παραφροσύνη» (Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας-Ισπανία, 1926). 

«Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ’ Απριλιού τις δώδεκα, ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ’ αβγό»

Μια πέρδικα στο Βελούχι. Φωτ. Νίκος Ζαχαράκης

Για τις ψυχρές εισβολές που παρατηρούνται τον Απρίλιο στη χώρα μας και περιγράφονται από την παραπάνω παροιμία, βρήκα μία ad hoc περίπτωση που τη μοιράζομαι μαζί σας.

Ο καιρός στα χριστιανικά κείμενα

Ο Ιησούς στη θάλασσα της Γαλιλαίας

Ευγένιου Ντελακρουά, 1854

Στο Χριστιανισμό, όπως και στις άλλες θρησκείες, ο Θεός έχει τον πλήρη έλεγχο της κτίσης κάθε στιγμή και είναι αυτός που διαχειρίζεται όλα τα φυσικά φαινόμενα, στα οποία βέβαια συμπεριλαμβάνονται και τα μετεωρολογικά. Στην Αγία Γραφή η πρώτη αναφορά στη μετεωρολογία (αστρομετεωρολογία) γίνεται στο Βιβλίο της Γένεσης: «Και είπεν ο Θεός· ας γίνουν (ας φανούν) εις τον ουρανόν της γης φωτεινοί αστέρες, δια να φωτίζουν την γην και να χωρίζουν την ημέραν από την νύκτα. Ας είναι οι αστέρες αυτοί εις σημεία μετεωρολογικών και άλλων φαινομένων, και ας χρησιμεύουν εις κανονικήν μεταβολήν και διάκρισιν των εποχών του έτους, των ημερών και των ετών» (Γένεσις 1,14). 

Ρασπουτίτσα

Alexey Savrasov. Sea of Mud/Распутица

(1894)

Στη Ρωσία, την περίοδο στην αρχή της Άνοιξης, κατά την οποία ο καιρός γίνεται θερμότερος και λιώνουν τα χιόνια του χειμώνα, καθιστώντας το οδικό δίκτυο απροσπέλαστο, την ονομάζουν ρασπουτίτσα (распутица). Ο όρος «ρασπουτίτσα» κυριολεκτικά σημαίνει «εποχή χωρίς δρόμους», καθώς αυτοί γίνονται αδιάβατοι από τη λάσπη και οι κάμποι μετατρέπονται σε απέραντους βάλτους. Η φοβερή λάσπη που δημιουργεί τεράστια προβλήματα στους δρόμους της αχανούς αυτής χώρας δεν εμφανίζεται μόνο στις αρχές της άνοιξης, αλλά και στη διάρκεια των βροχών του φθινοπώρου. Ακόμα και στη διάρκεια το καλοκαιριού οι ισχυρές καταιγίδες δημιουργούν, προσωρινά βέβαια, προβλήματα στην κίνηση ανθρώπων, κτηνών και τροχοφόρων.