Άνθρωπος εναντίον χαλαζιού. Μέρος 2ο: Η επιστήμη

Στην Ευρώπη, οι πρώτες προσπάθειες καταστολής του χαλαζιού χρονολογού­νται από το 14^ο αιώνα, όταν επικρατούσε η άποψη ότι ο ήχος από τις καμπάνες των εκκλησιών ή ο θόρυβος από την πυροδότηση των κανονιών μπορούσαν να αποτρέψουν την πτώση του. Ωστόσο, η άποψη της χρησιμοποίησης των κανονιών για την αποτροπή σχηματισμού χαλαζοκόκκων μεγάλης διαμέ­τρου εδραιώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Στα πλαίσια αυτής της πρακτικής, ο Αυστριακός παραγωγός κρασιού Άλμπερτ Στίγκερ δοκίμασε το 1896 ένα αντιχαλαζικό κανόνι σε μια περιοχή με οπωροφόρα δέντρα στη Στυρία. Μετά από τα επιτυχημένα, όπως λεγόταν, πρώτα αποτελέσματα, η χρήση αυτού του κανονιού εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την Ευρώπη. 

Όμως, η μαζική εφαρμογή αυτής της αντιχαλαζικής μεθόδου προκάλεσε πολλά δυστυχή­ματα και το 1902 η αυστροουγγρική κυβέρνηση οργάνωσε διεθνή συνδιάσκεψη για την αξιολόγηση της συγκεκριμένης τεχνικής. Ακολούθησαν πειράματα στην Αυστρία και την Ιταλία με επιστημονική επιτήρηση, τα οποία απέδειξαν ότι σε αυ­τού του είδους τη μάχη τα κανόνια ήταν εντελώς άχρηστα.

Η πρώτη σύγχρονη θεωρία καταστολής του χαλαζιού με τη διαδικασία της σποράς των σωρειτομελανιών αναπτύχθηκε από Αμερικανούς τροποποιητές και­ρού και ονομάστηκε θεωρία της υπερεμφύτευσης. Η θεωρία αυτή στηρίζεται στην υπόθεση ότι αν σ’ ένα καταιγιδοφόρο νέφος εισάγουμε πολλούς παγοπυρή­νες, αυτοί δρουν ανταγωνιστικά σε ό,τι αφορά την «κατάκτηση» των διαθέσιμων υπέρψυχρων υδροσταγονίδιων του νέφους με τελικό αποτέλεσμα την αποτροπή δημιουργίας χαλαζοκόκκων μεγάλης διαμέτρου. Μια άλλη λύση αποτροπής αυ­τού του ενδεχομένου είναι η παγοποίηση των υπέρψυχρων υδροσταγο­νιδίων του νέφους με την εισαγωγή τεχνητών παγοπυρήνων. Ο στόχος στην περίπτωση αυτή είναι να παγοποιήσουμε τα υπάρχοντα υπέρψυχρα υδροστα­γονιδία, πριν αυτά προλάβουν να δημιουργήσουν ογκώδεις χαλαζοκόκκους με τη διαδικασία της σύμφυσης. 

Πέρα από τα μοντέλα της δημιουργίας συνθηκών αυξημένου ανταγωνισμού και της παγοποίησης των υπέρψυχρων υδροσταγονιδίων του νέφους, για την καταστολή του χαλαζιού εφαρμόζονται και άλλα μοντέλα που κατά περίπτωση στοχεύουν:

  -Στην πρόκληση πρόωρης βροχόπτωσης, ώστε τα νέφη να αναγκαστούν να  δώσουν βροχή πριν προφθάσουν να δώσουν χαλάζι.

  -Στο χαμήλωμα της τροχιάς των εμβρύων του χαλαζιού, ώστε αυτά να μην εισέλθουν στην περιοχή των ισχυρών ανοδικών ρευμάτων και αποκτήσουν μεγάλο όγκο.

  -Στην πρόωρη διαδικασία συνένωσης με σπορά στη θερμή περιοχή του νέ­φους, ώστε να αρχίσει νωρίτερα η βροχόπτωση και να περιοριστεί σημαντικά η ποσότητα του νερού πάνω από την ισόθερμη του μηδενός, δηλαδή η πο­σότητα του υπέρψυχρου νερού.

    -Στην τροποποίηση των δυναμικών αιτίων, όπως είναι η πρώιμη εξασθένηση  του ανοδικού ρεύματος, το «σπάσιμο» της κατακόρυφης αστάθειας σε πολ­λά μικρά κύτταρα κ.λπ.

Η επίσημη θέση του Παγκόσμιου Μετεωρο­λογικού Οργανισμού στο θέμα της καταστολής του χαλαζιού είναι καταγεγραμμένη στα πρα­κτικά της Διάσκεψης του Ορ­γανισμού που έγινε το 2007 στο Όσλο της Νορβηγίας. Τα βασικά σημεία της είναι τα παρακάτω: 

• Καλώς αναπτυγμένες τεχνολογίες παγογενετικής σποράς έχουν χρησιμοποιηθεί επιχειρησιακά σε πολλά μέρη του κόσμου για τον περιορισμό των ζημιών από το χαλάζι. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων έχει αποδειχθεί δύσκολη και η αποτελεσματικότητα παραμένει αμφιλεγόμενη.

• Προσπάθειες για σπορά χαλαζοκαταιγίδων με υγροσκοπικούς πυρήνες έχουν γίνει, αλλά δεν έχουν δώσει αποδεδειγμένα αποτελέσματα. 

• Ορισμένες μέθοδοι, όπως η χρησιμοποίηση κανονιών ή συσκευών ιοντισμού, δεν έχουν φυσική βάση και δεν συνιστώνται.

(Αποσπάσματα από το βιβλίο ΚΑΙΡΟΣ, Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, ΤΌΜΟΣ ΙΙΙ «Ο έλεγχος»).