Κατανοώντας τα σύννεφα…

Πηγή: WMO

Στις 23 Μαρτίου του 1950 τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη για τη δημιουργία του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, ενός εξειδικευμένου οργάνου του ΟΗΕ σε θέματα καιρού και κλίματος. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος, η 23η Μαρτίου ορίσθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα της Μετεωρολογίας. Ο φετινός εορτασμός έχει επιλεγεί από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό να είναι αφιερωμένος στην κατανόηση του ρόλου των νεφών. Συμμετέχοντας στον εορτασμό, έκρινα σκόπιμο να αναρτήσω το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο ΚΑΙΡΟΣ, Ο ΓΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, τ. ΙΙΙ «Ο έλεγχος»:

«Από αισθητικής πλευράς τα νέφη είναι τα αξεπέραστα έργα μιας άπιαστης γλυπτικής. Ένα εικαστικό θαύμα που συμβαίνει καθημερινά πάνω από τα κεφάλια μας, το οποίο κάποιος θα μπορούσε να το πει και πραγματικό θαύμα, καθώς το αόρατο γίνεται ξαφνικά ορατό σε ευρύ φάσμα μορφών και στη συνέ­χεια πέφτει και πάλι στην αφάνεια. Για το σημερινό άνθρωπο το «θαύμα» περνάει απαρατήρητο, αλλά μόλις πριν από λίγους αιώνες οι άνθρωποι πίστευαν ότι το μαγικό θέαμα του ουρανού είναι έργο του Υπέρτατου Όντος και το παρατηρού­σαν συνεχώς σε μια προ­σπάθεια ανίχνευσης των προθέσεών του. Τα νέφη, βέβαια, εξακολουθούν και σήμε­ρα να είναι αντικείμενα συστηματικών παρατηρή­σεων, αλλά όχι για τους ίδιους λόγους.

Σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό της Μετεωρολογίας, «νέφος» είναι η ορατή συνάθροιση μικροσκοπικών σωματιδίων υγρού νερού (υδροσταγονίδια) ή πά­γου (παγοκρύσταλλοι) ή και των δύο μαζί σε αιώρηση στην ατμόσφαιρα. Αν ζητούσαμε από τους ειδικούς να συμπληρώσουν τον παραπάνω ορισμό, δηλα­δή να μας πουν πώς βλέπουν το νέφος από τη σκοπιά τους, θα παίρναμε κατά περίπτωση τις παρακάτω απαντήσεις:

Φυσικός: Το νέφος δεν είναι πράγμα, αλλά διαδικασία. Είναι συγκέντρωση υδρο­σταγονιδίων ή παγοκρυστάλλων στην ατμόσφαιρα η οποία συνεχώς εξελίσσεται κάτω από την αλληλεπίδραση πολλών δυνάμεων.

Χημικός: Το νέφος είναι ένα κολλοειδές μείγμα, δηλαδή ένα ομογενές μείγμα μι­κροσκοπικών σωματιδίων νερού (υδροσταγονίδια ή παγοκρύσταλλοι) τα οποία είναι ομοιομόρφως διασκορπισμένα στον αέρα, αλλά μη αναμείξιμα με αυτόν.

Μαθηματικός: Το νέφος είναι ένα μορφοκλασματικό σύνολο (φράκταλ), δηλαδή ένα περίπλοκο σχήμα που ορίζεται όχι με τους κανόνες της κλασικής Ευκλείδειας Γεωμετρίας, αλλά με βάση μια επαναληπτική διαδικασία. Κύριο χαρακτηριστικό ενός μορφοκλασματικού συνόλου είναι η αυτό-ομοιότητα σε διάφορες κλίμακες, χάρη στην οποία μπορούμε να δούμε μέρος αυτού ή ολόκληρο το σχήμα του με τη μεγέθυνση οποιουδήποτε σημείου του.

Κλιματολόγος: Τα νέφη είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και απρόβλεπτους παράγοντες που επηρεάζουν με πολύπλοκο τρόπο το κλίμα της Γης.

Υδρολόγος: Τα νέφη είναι ένας σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα του υδρολο­γικού κύκλου, χάρη στον οποίο το νερό συχνά ή σπάνια, σε μικρή ή μεγάλη ποσότητα, και με την υγρή ή τη στερεή μορφή του μεταφέρεται σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Μετεωρολόγος-Προγνώστης: Ο επίσημος ορισμός μου αρκεί. Αυτό που με εν­διαφέρει περισσότερο είναι αν το νερό που υπάρχει σε ένα νέφος θα πέσει ή όχι στη γη. 

Τροποποιητής καιρού, γνωστός και ως βροχοποιός: Τα νέφη είναι το κύριο πεδίο δράσης μου. Ανάλογα με τις επιθυμίες των πελατών μου, προσπαθώ να παίρνω από αυτά το νερό που περιέχουν ως βροχή ή ως χιόνι, να καταστέλλω το χαλάζι που αναπτύσσεται στο εσωτερικό τους ή να τα διαλύω, όταν δεν θέλω υετό.»