Κλιματική αλλαγή και τροπικοί κυκλώνες

Τροπικός κυκλώνας Ίρμα

Πρόγνωση Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων Καιρού για το μεσημέρι της Κυριακής 10-9-2017

Ensemble spread for mean sea level pressure / Mean sea level pressure

Friday 8 Sep, 12 UTC T+48 Valid: Sunday 10 Sep, 12 UTC

Βλέποντας τις τρομερές εικόνες της καταστροφής από τους τροπικούς κυκλώνες στις πέραν του Ατλαντικού περιοχές, αισθάνεσαι σοκ και δέος για τις ανυπέρβλητες δυνάμεις των συγκεκριμένων θυελλών και ασφαλώς θλίψη για τους ανθρώπους που χάνονται ή ξεσπιτώνονται από αυτές. Οι θύελλες με το ένα μάτι, πραγματικά κυκλώπειες θύελλες, ανέκαθεν προκαλούσαν καταστροφές στις περιοχές από τις οποίες περνούσαν. 

Οι έκπληκτοι Ευρωπαίοι πρώτοι άποικοι του Νέου Κόσμου πλήρωσαν μεγάλο τίμημα μην έχοντας ιδέα για το μέγεθος και την καταστροφική τους δύναμη. Όμως και τώρα που γνωρίζουμε πολλά για τους τροπικούς κυκλώνες πεθαίνουν άνθρωποι και καταστρέφονται περιουσίες. Το γεγονός ότι δημιουργήθηκαν τεράστιες πόλεις δίπλα στο κύμα και κατοικήθηκαν περιοχές που οι ιθαγενείς τις απέφευγαν έπαιξε   και παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά δεν θέλω σήμερα να επεκταθώ περισσότερο στο θέμα αυτό.

Από μετεωρολογικής πλευράς, εγείρεται ερώτημα για το κατά πόσο οι τροπικοί κυκλώνες επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή. Από μια γενική σκοπιά, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάθε ατμοσφαιρική διαταραχή γεννιέται πλέον και αναπτύσσεται σε ένα όλο και πιο θερμό περιβάλλον, το οποίο την επηρεάζει. Δεν μπορούμε βέβαια να γνωρίζουμε το ποσοστό αυτής της επίδρασης ούτε να λέμε ότι κάθε ακραίο καιρικό ή κλιματικό φαινόμενο που παρατηρείται στον πλανήτη μας οφείλεται στην υπερθέρμανσή του.

Αναφορικά με τους τροπικούς κυκλώνες, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές μελέτες για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στις συγκεκριμένες τροπικές διαταραχές. Σύμφωνα με τα ευρήματα των ερευνών των  ειδικών που στελεχώνουν την Διακυβερνητική Ομάδα για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ και άλλων διακεκριμένων επιστημόνων, η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι πιθανό να επηρεάζει τόσο τη συχνότητα εμφάνισης όσο και την ένταση των τροπικών κυκλώνων. Ας το δούμε αυτό πιο αναλυτικά:

(α) Όπως είναι γνωστό, ο σχηματισμός των τροπικών κυκλώνων παρατηρείται ευκολότερα όταν υπάρχουν πολύ θερμές συνθήκες στα επιφανειακά νερά των ωκεανών και όταν η κατακόρυφη θερμοβαθμίδα μέσω της ατμόσφαιρας είναι ισχυρή. Καθώς το κλίμα συνεχίζει να θερμαίνεται, η διαφορά μεταξύ της θερμοκρασίας κοντά στην επιφάνεια της Γης και της θερμοκρασίας στα υψηλότερα ατμοσφαιρικά στρώματα είναι πιθανό να μειώνεται. Με εξασθενημένη λοιπόν την κατακόρυφη θερμοβαθμίδα, είναι πιθανό να σχηματίζονται όλο και λιγότεροι τροπικοί κυκλώνες.

(β) Η αυξανόμενη θερμοκρασία των επιφανειακών νερών των ωκεανών επηρεάζει την ένταση των τροπικών κυκλώνων, τόσο από την άποψη της μέγιστης ταχύτητας των ανέμων όσο και από την άποψη της έντασης της βροχόπτωσης. Αυτό συμβαίνει γιατί οι συγκεκριμένες θύελλες αντλούν ενέργεια από τα επιφανειακά νερά του ωκεανού και όσο περισσότερη θερμότητα (ενέργεια) αποθηκεύεται σε αυτά τόσο οι κυκλώνες έχουν μεγαλύτερη πηγή ενέργειας για άντληση.

(γ) Υπάρχει και μια άλλη επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην εμφάνιση καταστροφικών τροπικών κυκλώνων που σχετίζεται με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Με ανεβασμένη τη στάθμη της θάλασσας τα παραγόμενα από τους ισχυρότατους επιφανειακούς ανέμους κύματα θύελλας κινούνται σε υψηλότερα επίπεδα με αποτέλεσμα την πρόκληση μεγαλύτερων καταστροφών στις παράκτιες περιοχές. 

Συνοπτικά, καθώς το κλίμα θερμαίνεται, είναι πιθανό να σχηματίζονται όλο και λιγότεροι τροπικοί κυκλώνες, αλλά ένα υψηλότερο ποσοστό από αυτούς θα είναι εντονότεροι και ως εκ τούτου πιο καταστροφικοί. Σύμφωνα με αυτή τη βασική φυσική κατανόηση, έχει παρατηρηθεί μια στατιστικά σημαντική αύξηση της έντασης των κυκλώνων στην περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού από τη δεκαετία του 1970. Ωστόσο, για τις περισσότερες περιοχές του κόσμου, οι τάσεις στη συχνότητα και την ένταση των τροπικών κυκλώνων είναι δύσκολο να διακριθούν εξαιτίας της έλλειψης μακροχρόνιων συστηματικών δεδομένων παρατήρησης.