Βροχές και αστραπόβροντα

Ακαρνανικά Όρη. Η φωτογραφία είναι του Αλέξανδρου Μήτση κια τραβήχθηκε από την παραλία του Μύτικα

Τα μετεωρολογικά φαινόμενα είναι σαφώς καθορισμένα και στις μετεωρολογικές παρατηρήσεις (συνοπτικές, αεροναυτικές κ.λπ.) καταγράφονται με συγκεκριμένους κώδικες που καθιέρωσε ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός. Στις προγνώσεις που εκδίδονται για το κοινό αναφέρονται σχεδόν καθημερινά οι όροι βροχές και καταιγίδες και μάλιστα συχνά με χαρακτηρισμούς ως προς την έντασή τους. Γεγονός, όμως, είναι ότι στις προγνώσεις αυτές δεν είναι αυστηρώς καθορισμένα τα κριτήρια βάσει των οποίων ένα φαινόμενο χαρακτηρίζεται ασθενές, μέτριας έντασης ή ισχυρό. Επειδή τις τελευταίες ημέρες έγινε ερώτηση στο μπλογκ για το αν υπάρχει διαφορά μεταξύ της ισχυρής βροχής και της καταιγίδας, ας δούμε το ενδιαφέρον αυτό το θέμα αναλυτικά.

Με βάση τους επίσημους μετεωρολογικούς ορισμούς, βροχή είναι υετός με τη μορφή υδροσταγόνων διαμέτρου μεγαλύτερης των 0,5 χιλιοστών. Η καταιγίδα γενικά ορίζεται ως μια τοπική θύελλα που κατά κανόνα παράγεται από έναν σωρειτομελανία και συνοδεύεται από αστραπές και βροντές. Με απλά λόγια, η καταιγίδα είναι αστραπόβροντο και αυτός είναι ο λόγος που από κάποιους αναφέρεται και ως ηλεκτρική θύελλα (electrical storm). Συμπληρώνοντας τον παραπάνω επαρκή ορισμό, λέμε ότι η καταιγίδα συνήθως συνοδεύεται από ισχυρούς ριπαίους ανέμους, ισχυρή βροχή και μερικές φορές από χαλάζι. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι: (α) η παρουσία της βροχής δεν είναι αναγκαία να χαρακτηριστεί το φαινόμενο καταιγίδα και (β) η βροχή που συνοδεύει μια καταιγίδα δεν είναι (απλή) βροχή, είναι όμβρος βροχής ή όμβρος χιονιού αν οι θερμοκρασίες είναι κατάλληλες (η λέξη μπόρα για λόγους που παλιότερα εξήγησα στο μπλογκ δεν μου αρέσει).

Πολλές Μετεωρολογικές Υπηρεσίες καθόρισαν κριτήρια (κατώφλια) για να χαρακτηρίσουν την ένταση των όμβρων (βροχής), όπως: όμβρος ασθενής < 2,0 mm/h, μέτριος < από 2,0 έως 10,0 mm/h, ισχυρός < από 10,0 έως 50,0 mm/h και εξαιρετικά ισχυρός > από 50,0 mm/h. Αν για τους όμβρους, δηλαδή τη βροχή από σωρειτόμορφα νέφη, ισχύουν τα παραπάνω κριτήρια, για τη βροχή που προέρχεται από στρατόμορφα νέφη τα κριτήρια είναι διαφορετικά: ασθενής βροχή λιγότερο από 0,5 mm/h, μέτρια βροχή από 0,5 έως 4,0 mm/h και ισχυρή βροχή πάνω από 4,0 mm/h.

Τα παραπάνω κριτήρια για τον προσδιορισμό της έντασης των όμβρων που μπορεί να συνοδεύουν μια καταιγίδα δεν είναι κριτήρια για τον προσδιορισμό της έντασης της καταιγίδας στο σύνολό της. Για την ένταση μιας καταιγίδας στο σύνολό της χρησιμοποιούνται κριτήρια (κατώφλια) που έχουν να κάνουν: με την ένταση των όμβρων, την ένταση  των ριπαίων ανέμων, το μέγεθος των χαλαζοκόκκων ή την εμφάνιση σιφώνων. Συνήθως, αρκεί η ακραία τιμή σε ένα μόνο από τα παραπάνω κριτήρια για να χαρακτηριστεί η καταιγίδα ισχυρή. Πάντως, στη βιβλιογραφία δεν έχω βρει κριτήριο χαρακτηρισμού μιας καταιγίδας ως ισχυρής με βάση τον αριθμό των ηλεκτρικών εκκενώσεων που παρατηρούνται σε αυτήν.