Τα μερομήνια

Σπουδή των μερομηνίων (παλαιά γκραβούρα)

Πηγή: Έλσα Γαλανίδου – Μπαλφούσια, 

Η Λαϊκή Μετεωρολογία στον Πόντο και 

τα Φυσικά Φαινόμενα, 2007. 

Οι πρώτες έξι ή δώδεκα μέρες του Αυγούστου –γνωστές ως μερομήνια- είναι σημαντικές για τη λαϊκή μετεωρολογία. Με βάση τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν τις συγκεκριμένες μέρες γίνεται πρόγνωση του καιρού για τους δώδεκα μήνες του χρόνου που ακολουθεί. Στην περίπτωση των έξι ημερών μια μέρα αντιστοιχεί σε δυο μήνες (δωδεκάωρο και μήνας), ενώ στην περίπτωση των δώδεκα ημερών μια μέρα αντιστοιχεί σ’ ένα μήνα ως εξής: η 1^η Αυγούστου αντιστοιχεί στον Ιανουάριο, η 2^α Αυγούστου στον Φεβρουάριο κ.λπ. Έτσι εξηγείται, για παράδειγμα, η παροιμία: «Η πέμπτη του Αυγούστου άνεφος και ο Μάης άβρεχος». Υπάρχουν ακόμα κάποιοι που χρησιμοποιούν την αντιστοιχία: η 1^η Αυγούστου αντιστοιχεί στον Αύγουστο, η 2^α Αυγούστου στον Σεπτέμβριο κ.λπ. 

Οι λεγόμενοι μερομηνάδες για να κάνουν λεπτομερείς προβλέψεις χωρίζουν τη μέρα σε τέσσερα εξάωρα, κάθε ένα από τα οποία αντιστοιχεί σε μια από τις τέσσερις εβδομάδες του αντίστοιχου μήνα. Σε ορισμένες περιοχές της χώρας ως μερομήνια λαμβάνονται οι δώδεκα πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου ή το δωδεκαήμερο από τη 13^η ως την 24^η Αυγούστου. Παλαιότερα, σε ορισμένες περιοχές της Ηπείρου ως μερομήνια θεωρούνταν οι τρεις πρώτες και οι τρεις τελευταίες μέρες του Αυγούστου και στην Κάρπαθο οι έξι πρώτες μέρες του Αυγούστου καθώς και η 15^η, η 23^η και η 29^η του ίδιου μήνα.

Κάθε χρόνο γίνονται πολλές συζητήσεις για τις προγνώσεις που βασίζονται στα μερομήνια. Αν και από επιστημονικής πλευράς οι συγκεκριμένες προγνώσεις δεν έχουν αξία, υπάρχουν άνθρωποι που τις παρακολουθούν και αρκετές φορές τα τηλεοπτικά κανάλια  φιλοξενούν στα στούντιό τους γνωστούς μερομηνάδες. Οι απόψεις μου για τα μερομήνια εκφράστηκαν σε σχετικό άρθρο τον Αύγουστο του 2012, στο οποίο αναφέρονταν τα παρακάτω: «Η επιστήμη δεν αποδέχεται ότι ο καιρός μιας μέρας του Αυγούστου συνδέεται με τον καιρό ενός μήνα του επόμενου έτους. Για παράδειγμα, δεν δέχεται ότι λίγα άσπρα σύννεφα που μπορεί να εμφανιστούν προς την κατεύθυνση του βορρά στον ουρανό της 2ας Αυγούστου είναι προάγγελοι ενός χιονιά του Φεβρουαρίου. Ωστόσο, η επιστήμη δεν σέρνει την παράδοση κάτω από το αυστηρό μικροσκόπιό της για να βγάλει στη συνέχεια περιχαρής το πόρισμα της απόρριψής της. Αυτό το έκανε τους αιώνες του Διαφωτισμού για να απαλλάξει τον άνθρωπο από τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες που τον κατέτρεχαν επί πολλούς αιώνες. Η (σεμνή) επιστήμη παρατηρεί τα πάντα και δεν δίνει κατηγορηματικές απαντήσεις, γιατί έχει διδαχθεί από την ιστορία. Θα ρωτήσει κάποιος, εμείς τι κάνουμε με όλα αυτά; Εμείς, φίλοι μου, απολαμβάνουμε τους όμορφους θρύλους και μύθους που έχει πλάσει η εκπληκτική φαντασία των προγόνων μας και όποιος έχει κουράγιο και μπορεί ψάχνει για σπέρματα ορθολογισμού που πολλοί από αυτούς περιέχουν».