Μπόρα: ο άνεμος που έγινε βροχή

Πηγή:http://www.istrianet.org/

Στον κώδικα των μετεωρολογικών φαινομένων, μεταξύ των άλλων, συναντάμε τις λέξεις υετός, βροχή και όμβρος. Με τον όρο υετός εννοούμε το νερό που με την υγρή ή τη στερεά μορφή του πέφτει από ένα νέφος και φθάνει στο έδαφος. Η λέξη υετός παράγεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα ὕω (βρέχω). Από το ίδιο ρήμα παράγονται και οι Υάδες, οι κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης που οι θεοί τις μεταμόρφωσαν σε αστέρια. Με τον όρο όμβρος εννοούμε τη βροχή που, προερχόμενη από σωρειτόμορφα νέφη, αρχίζει και τελειώνει απότομα, είναι έντονη και συνήθως έχει μικρή διάρκεια. Οι αντίστοιχες των ελληνικών λέξεων υετός, βροχή και όμβρος αγγλικές λέξεις είναι precipitation, rain και shower, οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρέως στις προγνώσεις καιρού των αγγλοσαξωνικών χωρών. Αυτό που με λυπεί είναι ότι εμείς οι Νεοέλληνες έχουμε εν πολλοίς ξεχάσει τη γλώσσα μας, μια γλώσσα-θησαυρό που μιλιέται αδιάλειπτα εδώ και 4.000 χρόνια.

Ένα παράδειγμα είναι και αυτό που συζητάμε: από τις λέξεις υετός, βροχή και όμβρος βασικά χρησιμοποιούμε μόνο τη λέξη βροχή. Η χρήση των άλλων δύο είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Σαν να μην έφθανε αυτό, στη θέση της λέξης όμβρος χρησιμοποιούμε τη λέξη μπόρα. Ένα όνομα ανέμου που πριν από χιλιάδες χρόνια το εξαγάγαμε σχεδόν σε όλο τον κόσμο και τους τελευταίους αιώνες το πήραμε πίσω παραφθαρμένο για να το δώσουμε στη βροχή.

O Ενετός γιατρός Νικολό Μπάρμπαρο, αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων της άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, περιγράφοντας τη δραπέτευση των Γενουατών και Ενετών από την Πόλη αμέσως μετά την άλωσή της, γράφει στο ημερολόγιό του: «Όλοι μαζί, ολκάδες και γαλέρες, πηγαίναμε μέχρι έξω από το στενό με μια μπόρα πάνω από δώδεκα μίλια την ώρα. Αν ήτανε μπονάτσα ή γύριζε ο άνεμος, όλοι θα είχαμε πιαστεί αιχμάλωτοι. Όταν αποπλεύσαμε από την Κωνσταντινούπολη, όλος ο τουρκικός στόλος ήταν αφοπλισμένος κι όλα τα τσούρμα τους κι όλοι οι αξιωματικοί τους είχαν τρέξει στη στεριά και λαφυραγωγούσαν».

Με τον όρο Μπόρα (Bora), ο οποίος προέρχεται από την ελληνική λέξη Βορέας, είναι γνωστός σε όλο τον κόσμο ο πολύ ψυχρός και ριπαίος Β-ΒΑ άνεμος που πνέει στις βόρειες και ανατολικές ακτές της Αδριατικής από τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας μέσω των ανοιγμάτων των Δειναρικών Άλπεων. Τον συγκεκριμένο άνεμο οι Βόσνιοι και οι Κροάτες αποκαλούν Bura και οι Σλοβένοι Burja. Ο Μπόρα επηρεάζει και τους Ιταλούς, οι οποίοι διακρίνουν τον Μπόρα σε φωτεινό ή διαυγή (Bora chiara) και σε σκοτεινό (Bora scura), ανάλογα με το αν πνέει με αίθριο ουρανό ή αν συνοδεύεται από βροχή ή χιόνι. Στην αλβανική γλώσσα η λέξη bora σημαίνει χιόνι.

Τεργέστη, 1-3-2011. Οι ριπές του Μπόρα έφθασαν τα 174 χλμ την ώρα.
(Πηγή: VIMEO.COM)

Οι εντάσεις του Μπόρα είναι  πολύ μεγάλες κυρίως στις κροατικές ακτές. Σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία, οι μεγαλύτερες από αυτές ήταν η ένταση των 248 χλμ. την ώρα που παρατηρήθηκε στις 21/12/1998 στη Maslenica Bridge, βόρεια του Zadar και η ένταση των 304 χλμ. την ώρα που παρατηρήθηκε στο διάστημα 22-25/12/2003 στο Kralja Tomislava highway, κοντά στο Sveti Rok Tunnel. Για την ένταση του Μπόρα έγραψε το 1831 ο σπουδαίος Γάλλος μυθιστοριογράφος Σταντάλ, που υπηρετούσε στην Τεργέστη ως πρόξενος της χώρας του: «Δύο φορές την εβδομάδα φυσά ο Μπόρα και τις υπόλοιπες ημέρες ένας ψιλός άνεμος. Ονομάζω ψιλό άνεμο αυτόν που πάει να σου πάρει το καπέλο και Μπόρα αυτόν που πάει να σου σπάσει τα κόκκαλα».