Ο άνεμος και ο άνθρωπος

Εικόνα: http://themeditationcircle.com/archives/1057

Τις περασμένες εποχές οι άνθρωποι πίστευαν ότι υπάρχουν καλοί και κακοί άνεμοι. Αυτό, βέβαια, δεν ισχύει, γιατί ο άνεμος είναι ένας και εμφανίζεται άλλοτε ευεργετικός και άλλοτε καταστροφικός. Παρά το φόβο που ένοιωθε ο άνθρωπος απέναντι στην καταστροφική του δύναμη, ο άνεμος ήταν ο αιώνιος σύντροφός του. Αυτόν ήθελε βοηθό για την κίνηση του ιστιοφόρου του, το γύρισμα της φτερωτής του μύλου, το λίχνισμα των σιτηρών και άλλες δραστηριότητές του. Στη λαογραφία πολλών λαών της Γης βρίσκουμε διάφορες τεχνικές πρόσκλησης ή καλοπιάσματος των ανέμων. Πολλοί θαλασσινοί λαοί καλούσαν τους ανέμους σφυρίζοντας. Το σφύριγμα ήταν σιγανό όταν ήθελαν απαλό αεράκι και δυνατό όταν επιθυμούσαν ισχυρό άνεμο.

Όταν η ένταση των ανέμων προκαλούσε προβλήματα, οι άνθρωποι προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να τους διώξουν. Οι Εσκιμώοι, αλλά και άλλοι λαοί, όταν οι θυελλώδεις άνεμοι παρουσίαζαν μεγάλη διάρκεια και η τροφή άρχιζε να σπανίζει, προσπαθούσαν με φοβέρες να διώξουν μακριά τη θύελλα ή να τη σκοτώσουν με μαχαίρια, λόγχες, ακόντια, αναμμένους δαυλούς κ.λπ. Ο Ηρόδοτος αναφέρει την παρακάτω περίπτωση εκστρατείας κατά ανέμων που οργανώθηκε από μια φυλή, τη φυλή των Ψύλλων, που κατοικούσε στη Λιβύη, κοντά στη σημερινή Τρίπολη: «Γείτονες με τους Νασαμώνες είναι οι Ψύλλοι, αλλά αυτοί εξολοθρεύτηκαν από την εξής αιτία: ο νοτιάς φυσούσε συνέχεια και ξέρανε όλες τις στέρνες και τις πηγές κι η χώρα τους που είναι όλη μέσα στη Σύρτη, έμεινε χωρίς νερό. Οι Ψύλλοι έκαναν συμβούλιο και αποφάσισαν να εκστρατεύσουν εναντίον του νότου (όπως τα λένε οι Λίβυες), προχώρησαν στην περιοχή της άμμου, φύσηξε ο νοτιάς και τους παράχωσε όλους. Μετά τον χαμό τους, τη χώρα τους κατέλαβαν οι Νασαμώνες» (Ηρόδοτος, Ιστορία IV 173,2).

Από την πλευρά τους οι άνεμοι δεν φαίνεται να νοιάζονται και πολύ για τα προβλήματα των ανθρώπων. Έχουν τους δικούς τους ρυθμούς και από τη φύση τους άλλοτε σαρώνουν τα πάντα με την ορμή τους και  άλλοτε τραγουδούν και χαϊδεύουν. Η άγρια δύναμή τους, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους ανθρώπους, περιγράφεται στο παρακάτω θαυμάσιο απόσπασμα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ από τον Βασιλιά Λιρ: «Κι ο αγέρας, ξεκινημένος από μακριά, περνούσε θάλασσες, βουνά, κάμπους κι όσο μακρύτερα πορευόταν όλο και πιότερο δυνάμωνε. Σφύριζε πάνω στα χαμόδενδρα, σάμπως αόρατος δαίμονας, θυμωμένος. Και φύσαγε, όλο φύσαγε. Στα πέλαγα απόψε οι ναύτες θαλασσοπνίγονται. Οι τσοπάνηδες ανάβουνε πελώριες φωτιές και τα σκυλιά τσακώνονται με τους λύκους.  Κι ο αγέρας κάλπαζε ξέφρενος, κι όπου δένδρο στο διάβα του μόνο, το σάρωνε, κι όπου θάλασσα την κυμάτωνε και τη λόφωνε κι όπου σπίτι του ανιστορούσε φοβερές ιστορίες κι όπου στρατολάτης πάλευε να τον αφανίσει, και  φύσαγε, όλο φύσαγε».

Στον αντίποδα του σφοδρού καταστροφικού ανέμου βρίσκεται η γλυκιά και δροσερή θαλάσσια αύρα, o μπάτης που τόσο υμνήθηκε στην ποίηση και τη λογοτεχνία, αλλά και η εσπερινή αύρα: «πνοή καθάρια, ζωντανή, που κάνει τα γερμένα φύλλα να θροΐζουν». Στην ίδια κατηγορία ανήκουν ο εξαίσιος λεπτός άνεμος ενός διάφανου ανοιξιάτικου  πρωινού και, γιατί όχι, τα μελτέμια μας όταν διώχνουν έναν εξαντλητικό καύσωνα.

Τους τελευταίους αιώνες ο άνθρωπος κατάφερε να επιλύσει πολλά προβλήματα που του δημιουργούσε στο παρελθόν ο άνεμος, αλλά ακόμα και σήμερα στις μεταξύ τους αναμετρήσεις δεν είναι πάντα αυτός ο νικητής. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Λάιαλ Ουότσον στο βιβλίο του Η ανάσα του ουρανού:

Η φύση με το υπέροχο μυαλό της

παρακολουθεί το αιώνιο παιχνίδι των παιδιών της.

Βλέπει τον άνθρωπο να εξουσιάζει τους ανέμους,

βλέπει τον άνεμο να παρασέρνει τους ανθρώπους.