Όταν ο βοριάς συντάχθηκε με τους σταυροφόρους, Μέρος 3ο (τελευταίο)

Τα χάλκινα άλογα στην είσοδο του ναού του Αγίου Μάρκου στη Βενετία 

αποτελούν λάφυρο της Δ” Σταυροφορίας από τη λεηλασία 

της Κωνσταντινούπολης... 
Πηγή:http://www.mixanitouxronou.gr

Η έφοδος των πολιορκητών άρχισε την αυγή της 12^ης Απριλίου 1204 και συνεχίστηκε με μεγάλη αγριότητα για αρκετές ώρες χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα για τους Σταυροφόρους. Όμως, ένα αναπάντεχο γεγονός ανέτρεψε την κατάσταση. Λέει για το συγκεκριμένο θέμα ο Βιλεαρδουίνος: «Έτσι κράτησε για πολύ η επίθεση μέχρι που ο Κύριος Ημών έκανε να σηκωθεί ένας αέρας που τον ονομάζουν Βοριά και έσπρωξε τα καράβια προς την ακτή, περισσότερο από ότι πριν, και μαζί με αυτά και δυο πλοία που ήταν δεμένα μαζί, που το ένα λεγόταν «Η Προσκυνήτρια»(La Pelerine) και το άλλο «Ο Παράδεισος» (Li Paravis) και εκείνα πλησίασαν στον πύργο, έτσι όπως τα οδήγησε ο Θεός και ο άνεμος, μέχρι που η σκάλα της Προσκυνήτριας ακούμπησε στον πύργο.

Κι αμέσως ένας Βενετός κι ένας ιππότης που λεγόταν Ανδρέας Ντυρμπουάζ μπήκαν στον πύργο και οι υπόλοιποι άρχισαν να μπαίνουν πίσω από αυτούς. Και κείνοι στον πύργο νικήθηκαν και τράπηκαν σε φυγή» (Βιλεαρδουίνος Γοδεφρείδος, Η Κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, μετάφραση Κώστας Αντύπας, εκδόσεις Χατζηνικολή, Αθήνα, 1985).

Ο Ρομπέρ ντε Κλαρί (Robert de Cléry), Γάλλος ιππότης από την Πικαρδία που συμμετείχε και αυτός στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, περιγράφει αρκετά αναλυτικά τα γεγονότα της 12^ης Απριλίου και μεταξύ άλλων κάνει αναφορά για «γερή έφοδο που έκανε το καράβι του επισκόπου του Σουασόν να συγκρουστεί με έναν από τους πύργους με θαύμα θεού, καθώς η θάλασσα που ήταν συνεχώς ταραγμένη, το έσπρωξε πάνω στον πύργο.»   (Ρομπέρ ντε Κλαρί, Χρονικό, στο Kaplan Michel, Tout l’or de Byzance, ελληνική μετάφραση Βυζάντιο και Ελλάδα, εκδόσεις Δεληθανάση, Αθήνα, 1994).

Το απρόοπτο συμβάν έδωσε νέο θάρρος στους εισβολείς. Οι ιππότες που ήταν στα μεταγωγικά, μόλις είδαν τι είχε συμβεί, πήδησαν στην ακτή, στήριξαν τις σκάλες τους στο τείχος και σε σύντομο χρονικό κατέλαβαν τέσσερεις πύργους. Εκείνοι που επέβαιναν στα πλοία συγκέντρωσαν τις προσπάθειές τους στις πύλες, παραβίασαν τρεις από αυτές και εισέβαλαν στην πόλη, ενώ οι άλλοι αποβίβαζαν τα άλογά τους από τα μεταγωγικά. Παρόλα αυτά, δεν είχαν χαθεί τα πάντα για τους υπερασπιστές της Πόλης. Μια θαρραλέα αντεπίθεση των Βυζαντινών θα μπορούσε να εκδιώξει τους Σταυροφόρους, αλλά ο Μούρτζουφλος, μόλις έμαθε την είδηση, προτίμησε να μαζέψει ό,τι είχε απομείνει από τον αυτοκρατορικό στρατό και να το σκάσει. Οι Σταυροφόροι δεν πίστευαν την επιτυχία τους. Θαμπωμένοι από το μέγεθος της πόλης, δίσταζαν να προχωρήσουν στο εσωτερικό της, φοβούμενοι παγίδα των Βυζαντινών που θα μπορούσαν να τους εξοντώσουν στήνοντας ενέδρες. Όταν καμιά αντεπίθεση δεν εκδηλώθηκε, τότε εισχώρησαν προσεχτικά στο εσωτερικό. Καθώς δεν συναντούσαν αντίσταση, αναθάρρησαν και άρχισαν τις λεηλασίες.

Η Δ’ Σταυροφορία, που οδήγησε στην άλωση και τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης το 1204, καυτηριάστηκε από όλους τους μεγάλους ιστορικούς Ανατολής και Δύσης. Με πόνο ψυχής και οργή γράφει ο Χωνιάτης, απευθυνόμενος στους Σταυροφόρους: «Πήρατε το Σταυρό και ορκιστήκατε πάνω σ' αυτόν και στα ιερά ευαγγέλια, ότι θα περνούσατε από την επικράτεια των χριστιανών χωρίς να χύσετε αίμα και χωρίς να στραφείτε προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά. Μας είπατε ότι είχατε πάρει τα όπλα μόνο εναντίον των Σαρακηνών και θα πνίγατε μόνο εκείνους στο αίμα τους. Υποσχεθήκατε να παραμείνετε αγνοί ενόσω φέρατε το Σταυρό, όπως άρμοζε σε στρατιώτες που υπηρετούν τη σημαία του Χριστού. Αντί να υπερασπιστείτε τον τάφο Του, βιαιοπραγήσατε σε βάρος των πιστών που είναι μέλη του. Φερθήκατε στους χριστιανούς χειρότερα απ' ότι οι Άραβες φέρονται στους Λατίνους γιατί οι τελευταίοι, σέβονται τουλάχιστον τις γυναίκες». Για το ίδιο θέμα ο Έντουιν Πιρς θα γράψει: «Η λεηλασία της πλουσιότερης πόλης της Χριστιανοσύνης, που ήταν το δέλεαρ που είχε προσφερθεί στους Σταυροφόρους προκειμένου να παραβούν τους όρκους τους, πραγματοποιήθηκε υπό το πνεύμα ανθρώπων οι οποίοι, έχοντας άπαξ παραβεί τις δεσμεύσεις τους, καθίστανται πλέον αχαλίνωτοι (…) Η λεηλασία του ναού της Αγίας Σοφίας το 1453 εκ μέρους του Μωάμεθ Β', δεν ήταν τόσο εκτεταμένη όσο εκείνη εκ μέρους των Σταυροφόρων το 1204». Τέλος, ο Στίβεν Ράνσιμαν, ο μεγαλύτερος Βυζαντινολόγος όλων των εποχών, θα χαρακτηρίσει τα τραγικά γεγονότα του 1204 ως «έγκλημα εναντίον του πολιτισμού και της ανθρωπότητας». 

Η τελική επίθεση κατά τού θαλασσίου τείχους της Κωνσταντινούπολης έλαβε χώρα στις 12 Απριλίου του 1204  και ξημερώνοντας η 13^η του μήνα έπεσε η Πόλη. Δεν γνωρίζουμε τι θα γινόταν αν ο βοριάς δεν έφερνε τόσο κοντά στα τείχη τα δύο δεμένα βενετσιάνικα πλοία, αλλά αν λάβουμε υπόψη το βαρύ κλίμα που δημιουργήθηκε στο συμβούλιο των Σταυροφόρων το βράδυ της 9^ης Απριλίου (βλέπε αντίδραση του Βιλεαρδουίνου), μια δεύτερη αποτυχία των Δυτικών είναι πολύ πιθανό να δρομολογούσε άλλες εξελίξεις. Ο βοριάς που επικράτησε στην Κωνσταντινούπολη τη 12^η Απριλίου 1204 –κατά πάσα πιθανότητα αποτέλεσμα της διέλευσης ενός ψυχρού μετώπου από την ευρύτερη περιοχή- δεν ήταν με το μέρος των Βυζαντινών. Θα μπορούσαν όμως να τον παλέψουν, αν πολεμούσαν, αυτοκράτορας και λαός, με τον ηρωισμό που πολέμησαν 250 χρόνια αργότερα ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και οι απόγονοί τους, έστω κι αν τελικά δεν μπόρεσαν να σώσουν την Πόλη από τους Τούρκους.

Καλή Ανάσταση, φίλοι μου