Το «Παγωτό»*

Η παγωμένη Παμβώτιδα το χειμώνα του 1930

Ο χειμώνας 1863-64 και ιδιαίτερα ο Γενάρης του 1864 ήταν πολύ ψυχρός σε όλη την Ελλάδα. Στα σκλαβωμένα τότε Γιάννενα ο Γενάρης του 1864 ήταν τόσο ψυχρός, ώστε σημειώθηκε το σημαντικότερο περιστατικό ολικού παγώματος της Παμβώτιδας του 19^ου αιώνα και ενδεχομένως των τελευταίων τεσσάρων αιώνων. Αλλά ας αφήσουμε τις πηγές να μιλήσουν γι αυτό. Ο Χρίστος Σούλης, ο άνθρωπος που συνέλεξε και δημοσίευσε τις επιγραφές και τις ενθυμήσεις της περιοχής των Ιωαννίνων σε βιβλίο του¹ παραθέτει τρία διαφορετικά κείμενα από ισάριθμες διαφορετικές πηγές για εκείνο το ιστορικό πάγωμα της λίμνης. Στις περικοπές των κειμένων που ακολουθούν έχουν γίνει μικρές γλωσσικές προσαρμογές από τον συγγραφέα του παρόντος άρθρου:

α) Ενθύμηση σε βιβλίο της εκκλησίας του Ανθοχωρίου: «Το 1864 πάγωσε η λίμνη στα Γιάννενα και περνούσε ο κόσμος ελεύθερα. Πατούσαν χωρίς φόβο. Οι γυναίκες φορτωμένες κουβαλούσαν ξύλα από τη Ντραμπάτοβα στα Γιάννενα για να τα πουλήσουν. Ανάμεσα από το Νησί και το κάστρο χόρευαν οι νησιώτες…».

β) Ενθύμηση σε βιβλίο του ναού του Αγ. Γεωργίου Λιγκιάδων: «Το 1864 το Γενάρη πάγωσε η λίμνη. Ο πάγος είχε πάχος 3 πιθαμών. Το Νησί αποκλείστηκε από τα Γιάννινα επί 10 μέρες (…) Άμαξες, κόσμος, χαμάληδες περνούσαν και έρχονταν στο Νησί. Τότε ο Δερβίσης επειδή φοβούνταν να βλέπει τον κόσμο μέσα στη λίμνη έδωσε διαταγή να μη ξαναπατήσουν μέσα. Όλος ο κόσμος θαύμαζε τον πάγο. Δεν θυμούνταν ποτέ τόσο πάχος. Πολύς κόσμος από το μεγάλο κρύο ξεπάγιασε. Τα ψάρια και όλα εν γένει τα υδρόβια ζώα ξεπάγιασαν».

γ) Ενθύμηση σε βιβλίο του ναού του Αγ. Δημητρίου Ζέλοβας: «1864, Ιανουαρίου 16 πάγωσε η λίμνη των Ιωαννίνων. Κατά πρώτον πέρασε ο Ρουσσίτ ο πρόξενος και έπειτα ο Χουσνή πασάς με πλήθος αρχόντων και τέλος ο γιος του κυρίου Λιάμπεη καβάλα σε άλογο που πήγε στη νήσο της λίμνης και μετά επέστρεψε. Πήγαιναν τα τρόφιμα από την πόλη στη νήσο με αραμπάδες…». Ο Κωνσταντίνος Κουλίδας διευκρινίζει ότι κατά πάσα πιθανότητα με το όνομα Ρουσίτ ο συγγραφέας της ενθύμησης εννοεί τον Ρώσο Πρόξενο και ότι ο Λιάμπεης και ο γιος του ήταν μέλη γιαννιώτικης αρχοντικής οικογένειας εμπόρων.²

Ένα χαριτωμένο περιστατικό από την παγωνιά του 1864 διηγείται ο Δημήτριος  Σαλαμάγκας: «Τότε είναι που μια νησιώτισσα γέννησε το παιδί της πάνω στον πάγο της λίμνης και το παιδί ονόμασαν «Παγωτό». Από τότε υπάρχει το οικογενειακό αυτό όνομα».³

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ    

¹  Χρίστου Σούλη, Επιγραφαὶ και Ενθυμήσεις Ηπειρωτικαί, Ηπειρωτικὰ Χρονικά τ. Θ, 1934.

²  Κων/νου Κουλίδα, Τα Γιάννενα που έφυγαν. Αναδημοσίευση στο περιοδικό Ζωσιμάδες τ. 34, Οκτ., Νοε., Δεκ. 2010.

³ Δημητρίου Σ. Σαλαμάγκα, Περίπατοι στα Γιάννινα, Ιστορικο- Λαογραφικά Σημειώματα. Εκδόσεις Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, Ιωάννινα 1965.

 

* Το παρόν άρθρο αναρτάται με αφορμή τη σημερινή επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων από τους Τούρκους.

Τιμή σ’ εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους για να μεγαλώσει η πατρίδα μας!

Χρόνια Πολλά στους απανταχού Γιαννιώτες! 

Καλημέρα σε όλους!