Επίκαιρες σκέψεις

Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου (1827). Ελαιογραφία του Γκαρνερέ

Τιμώντας την εθνική μας επέτειο και αισθανόμενος την ανάγκη να μοιραστώ μαζί σας κάποια συναισθήματά μου για αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, αποφάσισα να αναρτήσω το παρόν άρθρο που αρχίζει με αναφορές για τους καιρούς και το κλίμα που επικράτησαν στους αγώνες των Ελλήνων για την εθνική τους ανεξαρτησία και τελειώνει με ορισμένες προσωπικές μου σκέψεις για το δύσκολο παρόν και το ελπιδοφόρο μέλλον μας.

Από τους προεπαναστατικούς ακόμα χρόνους η διαβίωση των κλεφτών και των αρματολών στην ύπαιθρο ήταν δύσκολη εξ αιτίας των καιρικών συνθηκών, ιδιαίτερα της χειμερινής περιόδου. Στη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821 το κρύο, τα χιόνια, οι βροχές, οι καταιγίδες και οι ομίχλες έπαιξαν ρόλο στην έκβαση πολλών αναμετρήσεων στους κάμπους και τα βουνά του Μοριά και της Ρούμελης. Οι ισχυρές βροχές και οι καταιγίδες δεν έκαναν μόνο αδιάβατους τους χειμάρρους και τα ποτάμια. Πολλές φορές αχρήστευαν και τα καριοφίλια, βρέχοντας τα μπαρουτόβολα.

Στους αγώνες των νησιωτών στη θάλασσα, που κατά τη γνώμη των ιστορικών έπαιξαν σημαντικότερο ρόλο από τους αγώνες της στεριάς στην επιτυχή έκβαση της επανάστασης, προβλήματα δημιουργούσαν τόσο οι θυελλώδεις άνεμοι όσο και η μπουνάτσα. Η ρήση του Ανδρέα Μιαούλη: «Ο καιρός ορίζει πάντοτε τον στόλον» είναι αληθής και ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Όμως, αν μπορούσαμε να ρωτήσουμε τον αρχηγό του στόλου των επαναστατημένων Ελλήνων τι τον φόβιζε περισσότερο, θα μας απαντούσε η μπουνάτσα. Ο Μιαούλης και οι άλλοι άξιοι ναυτικοί μας μπορούσαν, έστω και δύσκολα, να κουμαντάρουν τα πλοία τους στις κακοκαιρίες, αλλά δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα με την άπνοια που τους καθήλωνε.

Από μια άλλη σκοπιά, ο καλός καιρός που επικρατεί την άνοιξη στην πατρίδα μας έκανε το θάνατο των αγωνιστών τη συγκεκριμένη εποχή ακόμα πιο πικρό. Ο καιρός του Απρίλη, που ξυπνάει την αγάπη της ζωής, ήταν πειρασμός για τους ηρωικούς Μεσολογγίτες που το 1826 πολεμούσαν την πείνα και τον εχθρό. Ορισμένοι από τους ομορφότερους στίχους του Διονυσίου Σολωμού στους Ελεύθερους Πολιορκημένους του αναφέρονται σε αυτό ακριβώς το θέμα. Δεν θα μπορούσαμε βέβαια να μην αναφερθούμε και στο παράπονο του εθνομάρτυρα Αθανασίου Διάκου, ο οποίος μαρτύρησε φρικτά στις 24 Απριλίου του 1821.

Σήμερα, η πατρίδα μας και ο υπόλοιπος κόσμος δοκιμάζονται από έναν επικίνδυνο ιό που θα μας κάνει να θυμόμαστε το 2020 ως έτος χωρίς άνοιξη ή καλύτερα ως έτος του οποίου η άνοιξη πέρασε χωρίς ουσιαστικά να τη ζήσουμε. Θυμίζω στο σημείο αυτό την περίπτωση του έτους 1816 που έχει μείνει στην ιστορία ως το έτος χωρίς καλοκαίρι, λόγω του ηφαιστειακού χειμώνα που ακολούθησε την έκρηξη του Ταμπόρα το 1815. Βέβαια, μεταξύ των δύο περιπτώσεων υπάρχει μία ειδοποιός διαφορά: το 1816 δεν έζησε το καλοκαίρι η φύση, ενώ στις μέρες μας οι άνθρωποι δεν μπορούν να βιώσουν πραγματικά την άνοιξη που κατά τα άλλα καλπάζει. Συγχωρέστε μου τον ασεβή παραλληλισμό, αλλά από μια άποψη είμαστε και σήμερα ελεύθεροι πολιορκημένοι, χωρίς να μας «κλειούνε» άρματα, αλλά ιοί («Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε, κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε…», Διονύσιου Σολωμού, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Β’, Απόσπασμα 2).

Τούτες τις δύσκολες ώρες και μέρες οι σκέψεις και οι πράξεις μας πρέπει να κατατείνουν στο να βοηθήσουμε όλοι, εφαρμόζοντας με θρησκευτική ευλάβεια τις υποδείξεις των ειδικών, ώστε να περάσουμε τον κάβο χωρίς μεγάλες απώλειες. Πέρα από αυτό, θα έλεγα ότι τούτες τις δύσκολες ώρες και μέρες δεν πρέπει να είμαστε κοντά μόνο στους συμπατριώτες μας. Με τη σκέψη μας ας είμαστε κοντά και προς τους γείτονες μας Ιταλούς που υποφέρουν πολύ περισσότερο από μας. Ένα κρυφό δάκρυ (una furtiva lagrima, που λέει η θλιμμένη άρια του Νεμορίνο στην όπερα «Ελιξίριο του έρωτα» του συνθέτη Γκαετάνο Ντονιτσέτι που καταγόταν από το πολύπαθο στις μέρες μας Μπέργκαμο) και η τόνωση του ηθικού τους είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να τους δώσουμε. Όμως, δεν είναι μόνο οι Ιταλοί. Είναι οι Ισπανοί, οι Γάλλοι, οι Γερμανοί, οι Πολωνοί και γενικά όλοι οι Ευρωπαίοι που δοκιμάζονται μαζί μας. Η κατανόηση και η αλληλεγγύη μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών είναι αναγκαίες γιατί μόνο έτσι θα σφυρηλατηθεί η ενότητα που θα ανοίξει το δρόμο  προς την πραγματική ενοποίηση της Ευρώπης. Οι τελευταίες οικονομικές αποφάσεις των ευρωπαϊκών θεσμών για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού και τα όσα συμβαίνουν στο μεταναστευτικό είναι πιθανό να επιταχύνουν τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση.

Φίλοι μου, διαχρονικά, πολλές από τις εκάστοτε ηγεσίες των ευρωπαϊκών χωρών φέρουν ακεραία την ευθύνη για τη στυγνή εκμετάλλευση του τρίτου κόσμου και για την αβελτηρία τους να αφήσουν να εξελιχθούν όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα τα τελευταία χρόνια στη Μέση Ανατολή και τη Β. Αφρική. Όμως, αδικούμε τους ευρωπαϊκούς λαούς όταν λέμε ότι εναντιώνονται στη χωρίς όρια εισβολή κατατρεγμένων ανθρώπων στην ήπειρό τους απλά και μόνο για να μην αλλάξει ο τρόπος ζωής τους. Αυτά που διακυβεύονται είναι περισσότερα και σημαντικότερα. Με δύο λέξεις είναι ο πολιτισμός και η δημοκρατία που ξεκίνησαν από τη χώρα μας και εδραιώθηκαν στην υπόλοιπη Ευρώπη με αγώνες αιώνων και ποταμούς αιμάτων. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτά είναι που θα κάνουν τους λαούς της ηπείρου μας, εκόντες άκοντες, να συζητήσουν και να αποφασίσουν για το κοινό τους μέλλον. Σ’ αυτήν την Ευρώπη ανήκουμε κι εμείς. Η μοίρα μας είναι στενά συνδεδεμένη με τη μοίρα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών λαών. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι την ύστατη ώρα ο φιλελληνισμός των Ευρωπαίων ήταν εκείνος που έστρεψε τα κανόνια του Κόδριγκτον, του Δεριγνί και του Χέιδεν εναντίον του τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο Ναβαρίνο.

  

Με τη βεβαιότητα ότι θα ‘ρθουν καλύτερες μέρες, εύχομαι  σε όλους σας Χρόνια Πολλά!