Η ανύψωση του αντικυκλώνα των Αζορών

Χθες, φίλος του μπλογκ σε σχόλιό του ρώτησε: «Η ανύψωση ή μη του Αντικυκλώνα των Αζορών εξαρτάται από την υπόλοιπη ατμοσφαιρική κυκλοφορία στον Ατλαντικό (χαμηλά) ή κάτι άλλο? ή είναι όντως θέμα "τεμπελιάς"? Ερωτώ, κατανοώντας ότι είναι δύσκολο για έναν επιστήμονα να δώσει απλοϊκές απαντήσεις σε ερωτήσεις ανθρώπων χωρίς υπόβαθρο γνώσεων πάνω σε αυτό το πεδίο». Επειδή αυτού του είδους οι ερωτήσεις απασχολούν πολλούς φίλους, είπα να καταθέσω την άποψή μου σε ξεχωριστή ανάρτηση.

Στην αριστερή εικόνα αποτυπώνονται τα μέσα γεωδυναμικά ύψη στη στάθμη των 500 hPa (mb) του Β. Ημισφαιρίου για το μήνα Ιανουάριο. Ειδικότερα, με το έντονο καφέ χρώμα αποτυπώνεται η μέση θέση του πολικού αεροχειμάρρου, με τις διακεκομμένες μαύρες γραμμές οι άξονες των σκαφών χαμηλών υψών (troughs) και με το ανοιχτό καφέ χρώμα οι μεγάλες οροσειρές. Στη δεξιά εικόνα παρουσιάζεται μια τυπική κατάσταση στην ίδια στάθμη πίεσης με έξι πλανητικά κύματα (κύματα Rossby), στην οποία μπορούμε να δούμε πώς συνδέονται τα κύματα Rossby με τα επιφανειακά βαρομετρικά συστήματα.

Παρατηρώντας το μέσο χάρτη με τα επιφανειακά βαρομετρικά συστήματα που αντιστοιχεί στον πρώτο (αριστερό) χάρτη, βλέπουμε τη μεγάλη ανταπόκριση του χαμηλού της Ισλανδίας με την ανώτερη ατμόσφαιρα, τη δυσδιάκριτη για τους πολλούς ανταπόκριση του αντικυκλώνα των Αζορών και την αναντιστοιχία του Σιβηρικού αντικυκλώνα με την ανώτερη ατμόσφαιρα, επειδή ο συγκεκριμένος αντικυκλώνας είναι αποτέλεσμα των ψυχρών αερίων μαζών που λιμνάζουν στα κατώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα πάνω από την Ασία.

Βασικά συμπεράσματα:

α) Τα κύματα Rossby αποτελούν το κυρίαρχο συστατικό της κυκλοφορίας των μέσων πλατών (κύτταρο Ferrel). Ο τροπικός αέρας μεταφέρει θερμότητα προς τους πόλους και ο πολικός αέρας απορροφά θερμότητα καθώς κινείται προς τον Ισημερινό σε μια προσπάθεια να επαναφέρουν την ατμόσφαιρα σε θερμική ισορροπία.

β) Στο σχηματισμό των κυμάτων Rossby σημαντικό ρόλο παίζει η γεωγραφία της Γης. Όπως φαίνεται στον πρώτο χάρτη, οι βασικές σκάφες (κοιλιές) των κυμάτων παρατηρούνται στις υπήνεμες περιοχές των Βραχωδών Ορέων και του υψιπέδου του Θιβέτ (Ιμαλάια). Η τρίτη σκάφη του σχήματος, αν και σε μικρότερο βαθμό, συνδέεται με την οροσειρά των Άλπεων.

Η απάντηση:

Η ανύψωσή του αντικυκλώνα των Αζορών σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη εξαρτάται από την ατμοσφαιρική κυκλοφορία που επικρατεί μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο στο Β. Ατλαντικό - Δ. Ευρώπη, η οποία δεν είναι ανεξάρτητη από τη γενική κυκλοφορία του Β. Ημισφαιρίου για να μην πω όλης της Γης.

Από κλιματολογικής πλευράς, η μέση θέση του αεροχειμάρρου στον Β. Ατλαντικό (βλέπε μέσο χάρτη στη στάθμη των 500 hPa) μάς λέει ότι, τουλάχιστον τον Ιανουάριο, η τάση ανύψωσης του αντικυκλώνα των Αζορών είναι θετική.