Ο Χίτλερ και οι Μετεωρολόγοι

 

Κυριακή σήμερα και είπα να αναρτήσω μια ενδιαφέρουσα μετεο-ιστορία, να χαλαρώσουμε λίγο και κυρίως να αποτοξινωθούμε από τα μοντέλα που μας έχουν τρελάνει. Βέβαια, κι εμείς δεν συμπεριφερόμαστε σωστά προς σ’ αυτά. Κυκλοθυμικοί και ανυπόμονοι τη μια τα ανεβάζουμε σε θρόνους θεών και βασιλιάδων και την άλλη τα απαξιώνουμε με το χειρότερο δυνατό τρόπο. Επομένως, πρέπει και αυτά να ηρεμήσουν, να ετοιμάσουν τις βαλίτσες της «Ελπίδας» και να καταστρώσουν το τελικό πρόγραμμα της επίσκεψής της στη χώρα μας.

Οι χειμώνες 1939-40, 1940-41 και 1941-42 ήταν ψυχροί χειμώνες για την Ευρώπη και μάλιστα ο τελευταίος από αυτούς ήταν για τη Γηραιά Ήπειρο ο ψυχρότερος χειμώνας του 20^ού αιώνα. Όπως είναι γνωστό, η εισβολή των Γερμανών στη Σοβιετική Ένωση (Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα) ξεκίνησε στις 22 Ιουνίου του 1941, αλλά σε διάστημα μικρότερο των έξι μηνών τα γερμανικά στρατεύματα καθηλώθηκαν από την αντίσταση των Σοβιετικών και την επέλαση του άγριου ρωσικού χειμώνα. Πόσο, όμως, προετοιμασμένοι ήταν οι Γερμανοί για έναν τόσο βαρύ χειμώνα στο ανατολικό μέτωπο; Ποιες ήταν οι  προβλέψεις των Μετεωρολόγων τους για το χειμώνα 1941-42 αλλά και για το χειμώνα 1942-43 που ήταν και αυτός πολύ ψυχρός και επηρέασε σημαντικά τις επιχειρήσεις;

Το φθινόπωρο του 1941, ο Γερμανός Μετεωρολόγος Φρανς Μπάουερ, που τη δεκαετία του 1930 είχε αποκτήσει τη φήμη ειδικού στην έκδοση εποχικών προγνώσεων, κλήθηκε να κάνει πρόγνωση του επερχόμενου χειμώνα στην ανατολική Ευρώπη. Ο Μπάουερ με βάση κάποιες συσχετίσεις των ηλιακών κύκλων και του κλίματος και κυρίως με τη χρησιμοποίηση στατιστικών στοιχείων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι από θερμοκρασιακής πλευράς ο χειμώνας 1941-42 στο ανατολικό μέτωπο θα ήταν κανονικός ή και μαλακότερος του κανονικού. Η πρόγνωση αυτή βασίστηκε στη θέση του Μπάουερ ότι ποτέ στην ιστορία του ευρωπαϊκού κλίματος δύο εξαιρετικά δριμείς χειμώνες, όπως ήταν οι χειμώνες 1939-40 και 1940-41, δεν ακολουθήθηκαν από τρίτο συνεχόμενο δριμύ χειμώνα.

Η φύση όμως είχε άλλα σχέδια και πολύ γρήγορα διέψευσε με δραματικό τρόπο τις προβλέψεις του Γερμανού Μετεωρολόγου. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν στις 8 Δεκεμβρίου μετέφεραν στον Φρανς Μπάουερ τις απίστευτα χαμηλές τιμές της θερμοκρασίας που είχαν καταγραφεί στη Ρωσία, αυτός εξέφρασε την άποψη ότι «οι παρατηρήσεις πρέπει να είναι λανθασμένες» και επέμενε στις προβλέψεις του για μαλακό χειμώνα.

Το καλοκαίρι του 1942 ζητήθηκε και πάλι από τον Φρανς Μπάουερ πρόγνωση της θερμοκρασίας του χειμώνα 1942-43 στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη. Ο Γερμανός Μετεωρολόγος απάντησε ότι ο χειμώνας δεν θα είναι ψυχρός, αλλά η πραγματικότητα και πάλι τον διέψευσε με αποτέλεσμα ο ίδιος και οι συνάδελφοί του να γίνουν αναξιόπιστοι στα μάτια των στρατιωτικών ηγετών της ναζιστικής Γερμανίας, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Χίτλερ. Ο Χίτλερ δεν τα πήγαινε έτσι και αλλιώς καλά με τους Μετεωρολόγους ιδιαίτερα από τότε που του παρουσίαζαν στοιχεία για τους παλαιούς χειμώνες της Ρωσίας μεταξύ των οποίων ήταν και ο χειμώνας 1812-13. Λέγεται ότι το Δεκέμβριο του 1941 σε μια τέτοια παρουσίαση είπε οργισμένος: «Αυτοί οι καταραμένοι Μετεωρολόγοι, συνέχεια μιλούν για τον Ναπολέοντα».

Στις 26 Απριλίου του 1942, ο Χίτλερ σε λόγο που εκφώνησε ενώπιον του Ράιχσταγκ ανέφερε ότι το 1812 η γαλλική στρατιά κατά την υποχώρηση της συνάντησε μέγιστο ψύχος μείον 25 βαθμών Κελσίου, ενώ οι Γερμανοί το χειμώνα 1941-42 συνάντησαν θερμοκρασίες ακόμα και μείον 52 βαθμούς. Ο Γερμανός δικτάτορας είχε υποτιμήσει το ψύχος του 1812 και είχε υπερβάλει αναφορικά με το ψύχος του 1941-42 για προφανείς λόγους.

Ποια όμως είναι η αλήθεια για τις θερμοκρασίες που επικράτησαν στις επιχειρήσεις κατάκτησης της Ρωσίας από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη και τον Αδόλφο Χίτλερ τους χειμώνες του 1812-13 και 1941-42;  Αναφορικά με την πρώτη περίπτωση ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι στο διάστημα από την 6^η ως την 9^η Δεκεμβρίου 1812  η θερμοκρασία έπεσε στους μείον 30 βαθμούς Ρεομίρου, δηλαδή στους μείον 37,5 βαθμούς Κελσίου. Τον Δεκέμβριο του 1941 και συγκεκριμένα την 5^η του μήνα γερμανικές πηγές αναφέρουν ότι η θερμοκρασία έξω από τη Μόσχα έπεσε στους μείον 35 βαθμούς και στην περιοχή της Τούλας (160 χιλιόμετρα νότια της Μόσχας) στους μείον 36 βαθμούς. Πάντως, ρωσικές πηγές αναφέρουν ότι στη τελευταία φάση της προσπάθειας κατάληψης της Μόσχας από τους Γερμανούς και τις πρώτες ημέρες της θυελλώδους αντεπίθεσης των Σοβιετικών η θερμοκρασία σε τοπικό επίπεδο είχε πέσει ακόμα και στους μείον 40 βαθμούς. Σημειώνεται ότι η απολύτως ελάχιστη θερμοκρασία της Μόσχας είναι μείον 42,2 βαθμοί Κελσίου και σημειώθηκε τον Ιανουάριο του 1940.