Αλήθειες που πονάνε…(Μέρος 1ο)

Τα τελευταία χρόνια το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) δίνει ονόματα στα βαρομετρικά χαμηλά που επηρεάζουν σημαντικά τον καιρό της χώρας και πρόσφατα η συγκεκριμένη πρακτική αποτέλεσε σημείο προστριβής μεταξύ μελών της Ελληνικής Μετεωρολογικής Εταιρείας, δηλαδή της κοινότητας των μετεωρολόγων της χώρας που εργάζονται στα Πανεπιστήμια, τα Ινστιτούτα και την ΕΜΥ. Με το θέμα της ονοματοδοσίας των βαρομετρικών συστημάτων ασχολήθηκα για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2017, ανεβάζοντας σχετικό άρθρο στο μπλογκ (Περί της των Θυελλών Ονοματοδοσίας, ανάρτηση 21-1-2017, επιλογή ΕΠΙ-ΚΑΙΡΑ). 

Μετά από δύο χρόνια εφαρμογής της συγκεκριμένης διαδικασίας κατέληξα στα παρακάτω συμπεράσματα:
 

(α) Το να δίνεις ονόματα στα βαρομετρικά συστήματα που επηρεάζουν σημαντικά τον καιρό της χώρας είναι μια χαριτωμένη διαδικασία, με την οποία ενημερώνονται γρήγορα οι πολίτες μέσω των ΜΜΕ και των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης.

(β) Ο περισσότερος κόσμος, μαθαίνοντας ότι κάποιο χαμηλό βαφτίστηκε, περιμένει λίγο-πολύ θεομηνία. Σε αυτό βοηθούν και οι δημοσιογράφοι εκείνοι οι οποίοι για τον προσδιορισμό της έκτασης και της έντασης των καιρικών φαινομένων αρέσκονται να εξαντλούν όλα τα παραθετικά των επιθέτων. Αυτό είναι θετικό γιατί πολύς ο κόσμος αποφεύγει να εκτεθεί στους πιθανούς κινδύνους της κακοκαιρίας, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί οικονομική ζημιά σε κάποιες επαγγελματικές τάξεις. Μόνο η ψύχραιμη ενημέρωση μπορεί να περιορίσει τα αρνητικά αυτής της εξέλιξης.

(γ) Με την ονοματοδοσία δεν υπάρχει η δυνατότητα άμεσης ενημέρωσης για τη διαβάθμιση του κινδύνου που προέρχεται από ένα βαρομετρικό χαμηλό. Δηλαδή, δεν μπορούμε να μιλάμε για κίτρινο, πορτοκαλί ή κόκκινο «Τηλέμαχο», όπως μπορούμε να κάνουμε μ’ ένα χάρτη του meteoalarm.  

(δ) Στη διάρκεια του χειμώνα οι μεγαλύτερες κακοκαιρίες στη χώρα μας οφείλονται σε μεγάλης κλίμακας ψυχρές εισβολές που συνήθως επηρεάζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον καιρό μας για διάστημα 2, 3 ή 4 ημερών. Η ονοματοδοσία του πρώτου χαμηλού που θα σχηματιστεί στο Ιόνιο ή το Αιγαίο κατά την εισβολή δεν καλύπτει τον ονοματοδότη, διότι το  εν λόγω χαμηλό θα έχει φθάσει στην Κύπρο και στην Ελλάδα θα σημειώνονται ακόμα βροχές και χιόνια. Για την υπερπήδηση του εμποδίου αυτού, το όνομα δίνεται στο μεγάλο ατμοσφαιρικό κύμα (κύμα Rossby), του οποίου η επίδραση αρχίζει με την έλευση του ψυχρού μετώπου και τελειώνει σχεδόν με το σταμάτημα του παγετού ακτινοβολίας στα ηπειρωτικά αρκετές ημέρες αργότερα. Αυτή η περίπτωση, που δεν απαντάται σε άλλες χώρες, δεν βοηθά στην κατανόηση των κινήσεων των ατμοσφαιρικών διαταραχών και των επιπτώσεων τους σε κάθε μία από τις διακριτές φάσεις τους. 

(ε) Το ΕΑΑ με την ονοματοδοσία κερδίζει πόντους στη διαφήμιση και την προβολή του, αλλά ταυτόχρονα μπαίνει για τα καλά στον τομέα της επιχειρησιακής μετεωρολογίας που με βάση την ισχύουσα νομοθεσία ανήκει στην ΕΜΥ. Αυτή εκδίδει έκτακτα δελτία τα οποία στη συνέχεια διαβιβάζει στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας για την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και του κοινού. Φαντάζεστε την περίπτωση που το ΕΑΑ θα έχει προχωρήσει στην ονοματοδοσία ενός χαμηλού και η ΕΜΥ θα έχει κρίνει ότι δεν απαιτείται η έκδοση έκτακτου δελτίου; Θα μπορούσε να προτείνει κάποιος τα ονόματα στα βαρομετρικά χαμηλά να δίνονται κατόπιν συνεννοήσεως ΕΜΥ και ΕΑΑ, αλλά αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί αν η ΕΜΥ θεωρεί ότι η ονοματοδοσία περισσότερο βλάπτει και λιγότερο ωφελεί. Αγαστή συνεργασία μεταξύ ΕΜΥ και ΕΑΑ μπορεί να υπάρξει στην έρευνα, την ανάπτυξη των μοντέλων ή την οργάνωση και τη λειτουργία του δικτύου των μετεωρολογικών σταθμών, αλλά ένας θα πρέπει να είναι ο φορέας που θα εκδίδει τα έκτακτα δελτία και θα έχει την ευθύνη τους.

Κοινή είναι η διαπίστωση ότι στον τομέα της επιχειρησιακής πρόγνωσης του καιρού η ΕΜΥ έχει αποκτήσει ανταγωνιστές από το χώρο των ερευνητικών Ινστιτούτων και των Πανεπιστημίων. Οι περισσότεροι μετεωρολόγοι της θεωρούν ότι για την «καταπάτηση των χωραφιών τους» ευθύνονται αποκλειστικά οι «καταπατητές», χωρίς να αναρωτιούνται αν οι εκάστοτε προϊστάμενοί τους και οι ίδιοι έχουν κάνει αυτά που έπρεπε για την «οχύρωση» της Υπηρεσίας τους. Περισσότερα για το θέμα αυτό στο δεύτερο μέρος του άρθρου.