Η δεύτερη, μετά τη μετεωρολογία, αδυναμία μου είναι η ιστορία. Έτσι, μου είναι ιδιαίτερα ελκυστικό να ασχολούμαι όχι μόνο με την ιστορία της μετεωρολογίας, αλλά και με το ρόλο της μετεωρολογίας στην ιστορία. Ψάχνοντας, λοιπόν, το ρόλο του καιρού στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, βρήκα πολλές περιπτώσεις που ο συγκεκριμένος ρόλος ήταν σημαντικός. Στη στεριά, οι συνηθέστερες περιπτώσεις ήταν οι κακουχίες των αγωνιστών από το κρύο, τη βροχή και τα χιόνια και η αχρήστευση των καριοφιλιών (βρέχονταν τα μπαρουτόβολα) από τη βροχή. Στους νικηφόρους αγώνες της θάλασσας, που κατά τη γνώμη μου έπαιξαν το σημαντικότερο ρόλο στην επιτυχή έκβαση της επανάστασης, περίμενα να βρω περιπτώσεις θυελλωδών ανέμων που δημιούργησαν προβλήματα στους ατρόμητους Υδραίους, Σπετσιώτες, Ψαριανούς και λοιπούς νησιώτες μας, αλλά γελάστηκα. Τα μεγαλύτερα προβλήματα στο θαλασσομάχο Μιαούλη και τα παλληκάρια του τα δημιουργούσε η μπουνάτσα. Οι άξιοι ναυτικοί μας, που πολύ πριν από τον ξεσηκωμό του 1821 αλώνιζαν το Αιγαίο και γενικότερα τη Μεσόγειο, ήξεραν να κουμαντάρουν τα πλοία τους με όλους τους καιρούς, αλλά δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα με την άπνοια που τους καθήλωνε.
Ρόλο έπαιξε ο καιρός και στη συγκλονιστικότερη στιγμή του αγώνα του 1821, την έξοδο του Μεσολογγίου. Γράφει, μεταξύ άλλων, για την ηρωική έξοδο ο αγωνιστής Νικόλαος Κασομούλης που πολέμησε στο Μεσολόγγι κατά τη διάρκεια της πολιορκίας: «Πλην η ώρα η προσδιορισμένη πλησίαζεν. Η Σελήνη ήτον δεκαήμερος, εις την αύξησίν της· προ μισής ώρας εσκεπάσθη με εν σύννεφον σκοτεινόν και δροσώδες· έβρεξεν ολίγον, και άρχισεν ο τόπος να γλιστρά· πλην εδοξάσαμεν τον Θεόν, διότι εκείνην την στιγμήν εσκέπασεν το φέγγος της σελήνης, ώστε να ωφεληθούμεν από το σκότος εις το κίνημα, πριν οι εχθροί μας καταλάβουν. Τρέχοντες λοιπόν όλοι, εδυνήθημεν να σκεπάσωμεν από το αυλάκι έως δύο οργιές το πλάτος τόπον (…) Το σύννεφον, το οποίον εκάλυπτεν την Σελήνην, ετραβήχθη καθ' ην στιγμήν εβγαίναμεν -και το περισσότερον μέρος της Φρουράς είχεν έβγει, και εξαπλώθησαν εις την πεδιάδα- μας είδαν οι Άραβες εξερχομένους, και αρχίζουν τον δουφεκισμόν και τον κανονοβολισμόν.» Για το ίδιο θέμα, έγραψε στην Καθημερινή της Κυριακής της 24ης Απριλίου 1994 ο ιστορικός Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος: «Σιωπηλοί οι πολιορκημένοι άρχισαν να περνούν τις γέφυρες και να πλησιάζουν τους εχθρικούς προμαχώνες απαρατήρητοι, γιατί η σελήνη είχε σκεπαστεί από μαύρο σύννεφο. “Ψιλή βροχή εράντιζε την γην εις το έβγα τους”, γράφει ο Τερτσέτης, και πολλοί εφώναζαν:”Μας κλαίει ο Μεγαλοδύναμος απόψε”. Οι περισσότεροι της φρουράς είχαν βγει έξω από την πόλη και πλαγιασμένοι περίμεναν το σύνθημα του ξεκινήματος, όταν η σελήνη βγήκε από το σύννεφο και φώτισε τη σκηνή. Τότε οι Τουρκοαιγύπτιοι άρχισαν με πυκνά πυρά κανονιών και τουφεκιών να τους χτυπούν και να τους προξενούν πολλές απώλειες». Για την ιστορία να πούμε ότι η έξοδος των πολιορκημένων είχε προδοθεί, αλλά ίσως οι απώλειες να ήταν μικρότερες, αν το μαύρο σύννεφο επέμενε.
Παραμερίζοντας για λίγο τα σύννεφα και τα φεγγάρια, μπορούμε να πούμε ότι αυτό που συνέβη στο Μεσολόγγι τη 10η Απριλίου 1826 ξεπερνάει τα ανθρώπινα μέτρα. Οι «ελαφροΐσκιωτοι» Μεσολογγίτες κλεισμένοι σε ένα φράκτη απαίτησαν ελευθερία, αλλιώς θάνατο. Η θυσία τους συντάραξε τους ισχυρούς της Ευρώπης που έκπληκτοι συνειδητοποίησαν ότι στο αξιακό σύστημα των κατοίκων αυτού του τόπου η τιμή και η αξιοπρέπεια διαχρονικά κατέχουν τις πρώτες θέσεις. Στις μέρες μας, το όραμα των εξοδιτών έχει ξεθωριάσει και ο αναστεναγμός του Κασομούλη: «Αχ Μεσολόγγι, αχ αίματα που χύσαμε άδικα» μεταφορικά και κυριολεκτικά ακούγεται σχεδόν σε κάθε γωνιά της πατρίδας μας. Στο χέρι μας είναι να μη δικαιωθεί η πίκρα του Μακεδόνα αγωνιστή, αλλά να βγουν αληθινά τα λόγια του καταγόμενου από το Μεσολόγγι Κωστή Παλαμά:
«Και μην έχοντας πιο κάτου άλλο σκαλί
να κατρακυλήσεις πιο βαθιά στου κακού την σκάλα,
για τ' ανέβασμα ξανά που σε καλεί
θα αισθανθείς να σου φυτρώνουν, ω χαρά
τα φτερά,
τα φτερά τα πρωτινά σου, τα μεγάλα».
Χρόνια πολλά, φίλοι μου, για τη γιορτή της Μετεωρολογίας και για τη μεγάλη εθνική μας γιορτή.
Υ.Γ. Θα ήμουν ευγνώμων σε όποιον έχει την καλοσύνη να μου στείλει πληροφορίες ή υλικό για την επίδραση του καιρού στην ιστορία των Ελλήνων.
23 Μαρτίου 2014
